داد ازدست این صرافا ن گوهر نشنا س: نقدی بر مستند سازی قبة العلم فهادان( قبه دوازده امام فهادان یزد )

یزدفردا "ناصر حیدرزاده : این بنای تاریخی که یکی ازمنحصربفردترین بناهای تاریخی جهان، بخصوص بناهائی که بدون هیچگونه مرمت خاص، بیش از هزار سال، همچنان پا برجا واستوار مانده است.

در ماه مبارک رمضان 1429هجری قمری هزار ساله شد، که با بی توجهی وسهل انگاری سازمان مربوطه، درسال 1430هجری قمری مطابق با 1388هجری شمسی، با تاخیر یکساله، با چاپ بروشر مستندسازی شده ای غیر اصولی وبی اعتبار ،که به نظر می رسد فرد مورد نظر در هیچ موردی اطلاع کافی نداشته، هزینه تهیه این بروشر که البته مسئولین بهتر می توانند توضیح دهندواعتبارتاریخ وفرهنگ یک ملت را به زیر سوآل می کشاند!. و به اشائه مردد نمودن آحاد ملت در آیات الهی قرآن کریم و تاریخ وفرهنگ وهنراین سرزمین پرداخته است، به این شرح:

1. پژوهشگر مربوطه میگوید: این قبه در محله قدیمی فهادان و نزدیک به حسینیه بزرگ فهادان و در کنار مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر) واقع شده است.!

سئوال: آیا قدیمی ترین وشاخصترین بنا اولی است؟ یا جدیدترین؟

2- پژوهشگر مدعیست بنای قبه نمونه کاملی از بناهای دوره سلجوقیان می باشد!

سئوال: که باید یاد آور شوم که این قبه عظیم ده ها سال قبل از تسخیر یزد توسط عمال سلجوقیان ، به اتمام رسیده بوده است.

3- نویسنده مذکورمیگوید...در راه حل های پیشین حوزه انتقال فشار باریک و فشرده بود و...

سئوال: باید متذکر شوم نویسنده نمونه مستند قدیمیتر از این بنا را معرفی ننموده تا اثبات بر این موضوع باشد.

4- استاد میفرماید: نقشه بنا بصورت چهار طاقی ...

سئوال: باید بگویم ایشان فرق بین چهار طاقی و مدور سازی (قبه سازی) را ندانسته که در مقاله ای خاص چهار طاقی را بعدا به خوانندگان محترم معرفی خواهم نمود.

5-ایشان در دنباله میگوید: ...شبیه نقشه مسجد گلپایگان است!!!

سئوال: اولآ مسجدی که حدود یک قرن بعد از قبه فهادان بنا گردیده ، آیا کپی برداری از آن ممکن بوده است . دومآ از محقق مربوطه خواستارم که عکس و پلان مربوط به هر دو بنای یاد شده را در معرض دید مردم قرار داده تا مشابهت این دو بنا را مشخص نمایند.

6- محقق این گنبد می گوید: ... و در زیر آن سردابی قرار دارد که از طریق ورودی پشت محراب به آن دسترسی پیدا می کنند!!! و اکنون مسدود است!!!

سئوال: باید به عرض برسانم که این سرداب جز خواب و خیال نمی باشد، که در مستند سازی یکی از اماکن فراموش شده مشابه خلاف ان ثابت شده.

7- در ادامه می گوید این قبه دارای دو در دو لته ای کوتاهی می باشد!!!

سئوال: اولآ باید به عرض برسانم این بنا دارای یک درب دو لنگه ای است. دومآ این بنا قبلآ دارای سه مدخل ورودی بوده است.

8- این محقق در دنباله متن به هذیان گوئی افتاده به این شرح: ... پوشش گنبد آجری که در زیر زوا یای بنا، قرینه هایی از نوع پتکانه کار شده است به صورت مربع را خیلی به هشت ضلعی رسانده و گنبدی به دهانه پنج و هشت دهم متر بر آن زده اند!

ارتفاع گنبد تا کف بنا حدودآ دوازده متر و ضخامت دیوار ها چهل و پنج و یکدهم متر است!

9- باز در ادامه می آورد: ... «گنبد فعلی یک پوسته که احتمالآ پوسته بیرونی آن از نوع گنبد نار بوده است!.

سئوال: بنده به این متخصص معماری متذکر شوم که این واژه سازی در امور معماری کلی گوئی بی معنائی می باشد و این گنبد از نوع شلغمی می باشد. که در آینده نزدیک مقاله آماده به چاپ، به نام اشکال هندسی درطبیعت در تاریخ هنر از ازمنه تاریخ تا حال را در معرض دید عموم قرار داده تا با واژه سازی های معقول و قابل درک آشنا شویم.»

10- در ادامه میگوید... «که به روایتی از سرهنگان دستگاه حکومت علاء الدوله بوده اند، ساخته شده است!

این استاد مورخ به ابهام گویی پرداخته و این علاءالدوله که صفت امیران آن زمان می باشد؛ اسم و رسم او را مشخص نمی کند!»

11- و در ادامه همچنان به لف و نشر ادامه داده تا آنجا که میگوید: «هدف از ساخت این بنا به روشنی مشخص نیست ولی به نظر میرسد محلی برای عبادت و اعتکاف و عزلت نشینی یا مکان تجمع دراویش و صوفیان بوده است.»

سئوال: باید گفت: طبق تحقیقات چند ساله استناد بر این شد که این قبه نیز قبه العلم بوده؛ همچون گنبدهای مدرسه حسینیان، شاه کمالیه، ضیاییه و...

12- باز در ادامه میگوید: «نام اصلی این بنا تا زمان صفوی نام دیگری بوده است 2واز دوره صفویه به بعد به این نام خوانده می شود و به نظر می رسد وجه تسمیه این بنا دوازده امام به خاطر سنگ قبری می باشد که در محراب گچبری شده آن نصب گردیده و بر حاشیه سنگ مذکور صلوات کبیر که نام 12امام ذکر شده، نقر گردیده است.»

سئوال: اولآ باید بگویم ، آن سنگ مزبور متعلق ، به بنای مدرسه شیخ احمد فهادان (اسفنجردی) بوده ، که بعد از سرقت رفتن سنگ اولیه ، این سنگ مزبور را حدودآ 70 سال قبل ، به این مکان منتقل و نصب نموده اند. دومآ ایشان متوجه غیبت سنگ نشده اند که حرامیان به یغما برده اند!

13- در دنباله می گوید: «درداخل بنا آثارارزشمندی (نقاشی،گچبری،کتیبه های سنگی)وجود دارد.»

سئوال:: مدعی محترم با چه چشم بصیرتی آن کتیبه های سنگی را می بیند ! که خلق ا...ازدیدن آن عاجزوحیران مانده اند.!

14- در معرفی نمودن کتیبه سجلی بنا ، که برپیشانی سردرگاه غربی واقع است ،ایشان جمله کتیبه را «مرببناء...» میخواند .!

سئوال: باید به عرض این محقق خط کوفی برسانم که دراصل ، جمله با این ترتیب آغازمی شود:« مما امرببناء...» ، اینجانب مستند شده سبک وسیاق خطوط کتیبه های موجود در این بنای هنری را بزودی منتشر خواهم نمود وهمین اول جمله را بس ،که مشت نمونه خروار است.

15- فرد مورد نظر کاشف میشود: کتیبه ای دیگربه خط کوفی تزئینی مورق وجود دارد که بر بالای درگاه ورودی آیه 163 از سوره مبارکه بقره « ان فی خلق السموات والارض........»کتابت شده است!

سئوال: اولا به عرض مبارک برسانم که این آیه شریفه که شما کتابت کرده اید آیه 164 می باشد، آیه مبارک 163 بدین شرح می باشد «والهکم اله واحد لا اله الاهوالرحمن الرحیم».

دومآ : باعث تعجب است که چگونه شما این آیه طویل شریف را درآن کتیبه سردرگاه شمالی خوانده اید و در آن سطح کم گنجانده اید!

16- در ادامه می گوید: ...کتیبه سوم که باز به خط کوفی تزئین ومورق است بر اسپر شرقی بنا و در داخل آن آیه 65ازسوره مبارکه المومن(الغافر) «قل انی نهیت ان اعبد الذین تدعون من دون ...» کتابت شده است!

سئوال: آقای عزیز این آیه شریفه ای که شما خوانده وکتابت کرده اید آیه 66 از سوره مبارکه المومن می باشد، خواهشمندم اگر غرورتان به شما اجازه می دهد، به قرآن کریم رجوع کرده تا متوجه شوید، که آیه مبارکه 65 از سوره المومن چنین نازل شده است: «هوالحی لا اله الا هوفادعوه مخلصین له الدین الحمد لله رب العالمین»

17- ودر مورد کتیبه واقع بر طوقه بنای قبه می گوید: کتیبه ای به خط کوفی بر بخش داخلی گریوار گنبد نقش بسته است که حاوی بخشی از آیه الکرسی آیه 255 سوره مبارکه بقره«لا اکراه فی الدین.....»است!

سئوال: لطفآ محقق مربوطه را سازمان ذیربط ارجاء به تحقیق و تفحص در آیات الهی نموده تا متوجه ترتیب صحیح شماره آیات وحی شود.

در آخر خواستارم سازمان مربوطه نویسنده مذکور را معرفی نموده تا حد اقل کارشناسانی از این دست در گمنامی نمانند و به تاریخ قبه دوازده امام فهادان بپیوندند .