بدون تردید، توجه به اهمیت و ضرورت این روز و فرصت های آن، همچنین دقت به وضعیت دختران در جامعه که برای اصلاح و بهبود آن به عزم و اهتمام ملی نیاز است، می تواند از روز ملی دختران، فرصتی مغتنم برای کار جمعی در مورد دختران بسازد که زمینه های حرکت های بزرگ و تغییر و تحولات درخشان برای توسعه و بهبود زندگی دختران را فراهم نماید. این فرصتی است که شاید لازم بود خیلی پیش از اینها اتفاق می افتاد و اکنون که زمینه آن فراهم شده است، بی توجهی به آن، با توجه به سرعت تحولات حوزه مسائل زنان و دختران، ممکن است زیان های فرهنگی اجتماعی بزرگی را به همراه داشته باشد.

چرا روز تولد حضرت معصومه به عنوان روز ملی دختران انتخاب شد؟
بی شک اهل بیت پیامبر اعظم(ص) چهره های پرفروغی به جهانیان عرضه کرده اند که نامشان مانند ستارگان درخشان در آسمان فضایل می درخشد. درخشان ترین ستاره در میان بانوان خاندان پیامبر، هفتمین منظومه ولایت فاطمه، فرزند پاکیزه موسی بی جعفر است، بانویی که در پاکی و درست کاری او، سخنان زیادی گفته شده است؛ چه پس از شهادت پدر بزرگوار آن حضرت، امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت او را بر عهده گرفت.
دختری که در خاندان پیامبر، لقب کریمه اهل بیت را به خود اختصاص داد و نگین شهر قم شد. کرامات حضرت معصومه(س) چنان است که بر آن تأکید بی شمار شده است؛ به ویژه که امام رضا (ع) و امام جعفر صادق (ع)، زیارت کنندگان آن حضرت را وعده بهشت داده اند.
به یقین می توان گفت درک ابعاد وجودی حضرت معصومه(س) و رسیدن به جایگاه معنوی آن حضرت، ضرورت تعیین راهکارهایی را برای پیاده کردن آن در جامعه مشخص می سازد تا بانوان و به ویژه دختران ما، با الگوبرداری از آن کریمه اهل بیت، مظهر عفاف و تقوا و حیا باشند. از این رو، نام گذاری روز ملی دختران در زادروز آن حضرت، حرکتی نمادین برای گوشزد کردن شخصیت حضرت معصومه(س) و ترویج ابعاد وجودی این دختر اهل بیت در میان دختران مسلمان و در نهایت الگوسازی از شخصیت آن حضرت برای دختران این مرز و بوم است.


 جایگاه دختران در روایات
در کتاب­های روایی اصیل شیعه، بخش­های جداگانه­ای درباره دختران و جایگاه آنان آمده است. برای نمونه، در کتاب شریف کافی «باب فضل البنات؛ درباره فضیلت دختران»[2]، در وسائل الشیعه بابی به نام «باب استحباب طلب البنات و اکرامهن؛ مستحب بودن طلب دختر از خداوند و تکریم دختران»[3]، و « باب زیاده الرقه علی البنات و الشفقه علیهن اکثر من الصبیان؛ درباره دل سوزی و محبت بیشتر به دختران در مقایسه با دیگر فرزندان»[4]، و نیز روایاتی درباره نهی از بد دانستن نوزاد دختر و نیز حرمت آرزوی مرگ دختران، وارد شده است که نشان دهنده توجه والای اسلام به دختران است.
روایات
پیامبر اعظم(ص):
بهترین فرزندان شما دختران هستند.

پیامبر اعظم(ص):
هرکه را دختری است، خداوند یاری دهنده او، برکت بخش به او و آمرزنده او خواهد بود.

پیامبر اعظم(ص):
مهر ویژه خداوند بر پدر دختران باد. دختران مبارک و دوست داشتنی­اند و پسران بشارت دهندگانند و دختران باقیات صالحاتند.

پیامبر اعظم(ص):
هر خانه­ای که در آن دختر باشد، هر روز دوازده برکت و رحمت از آسمان ارزانی­اش می­شود و زیارت فرشتگان از آن خانه قطع نمی­گردد، در حالی که در هر شبانه روز برای پدر آن دختران عبادت یکسال نوشته می­شود
 

پیامبر اعظم(ص):
هر کس سرپرستی دو یا سه دختر را داشته باشد، با من در بهشت خواهد بود.

در روایات آمده است:
به پیامبر خدا(ص) بشارت تولد دختری دادند. حضرت با نگاهی به چهره اصحاب دریافت که آنها از این خبر ناخرسندند؛ از این روی فرمود: شما را چه شده، گلی به من داده شده که او را ببویم و روزی­اش بر عهده خداوند متعالی است.

امام صادق(ع):
پسران نعمتند و دختران حسنه و نیکی، و خداوند از نعمت­ها می­پرسد، ولی بر نیکی­ها پاداش می­دهد.

امام صادق(ع):
آن­که سرپرستی دو دختر را عهده دار شود، این کار او را از آتش و عذاب باز خواهد داشت.

امام صادق(ع):
آن­گاه که مردی صاحب دختری شد، خداوند فرشته­ای به سوی نوزادش روانه می­کند که بال بر سر و سینه او کشد و گوید: کودکی ضعیف آفریده شده است. انفاق کنندگان بر او از سوی خداوند یاری خواهد شد.

امام رضا(ع):
خداوند بر دختران مهربان­تر از پسران است و هر کسی بانویی از محارم خود را شاد کند، روز قیامت از سوی خداوند شاد می­گردد.



حضرت فاطمه معصومه(س)
 فاطمه معصومه (س) مشهور به کریمه اهل بیت، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا (ع)، از بانوان برجسته و بافضیلت خاندان اهل بیت (ع) و از جمله امامزادگان مدفون در قم است که زیارت مرقد او نزد شیعیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. او در مدینه به دنیا آمد و در سال ۲۰۱ هجری قمری به قصد دیدار برادرش امام رضا (ع) در طوس، وارد ایران شد؛ اما در میانه راه، به علت بیماری، در شهر قم درگذشت. بزرگان و عالمان دینی، ویژگی‌های شخصیتی و مذهبی وی را ستوده و از او روایاتی نیز نقل کرده‌اند.

ولادت حضرت معصومه
در منابع متقدم، ذکری از روز ولادت و درگذشت حضرت معصومه (س) نیامده ولی چند منبع در دوران اخیر ولادت ایشان را در اول ذی القعده سال ۱۷۳ق. در شهر مدینه  و وفات ایشان را در روز ۱۰ ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری قمری عنوان کرده‌اند. شیخ مفید، در بین فرزندان دختر امام کاظم(ع) دو دختر را به نام‌های فاطمه صغری و فاطمه کبری ذکر می‌کند. ابن جوزی، در شمارش فرزندان امام کاظم (ع) علاوه بر این دو، از فاطمه وُسطی و اُخری نیز نام می‌برد.  نجمه خاتون مادر امام رضا (ع) مادر وی نیز هست.


اسماء و القاب
کاشی‌کاری معرق متعلق به حرم حضرت معصومه. امام رضا(ع): هر کس او (حضرت معصومه) را با شناخت از جایگاهش زیارت کند، بهشت برای اوست.
از القاب وی می‌توان به معصومه، طاهره، حمیده، بِرّه، رشیده، تقیه، نقیه، رضیه، مرضیه، سیده، اُخت الرضا اشاره کرد. در زیارتنامه‌ای، از دو لقب صدیقه و سیدة نساءالعالمین نیز یاد شده است.

معصومه
«معصومه»، مشهورترین نام یا لقب این بانو است. این نام، از روایتی منتسب به امام علی بن موسی الرضا (ع) اخذ شده است که فرمود: «هر کس معصومه را در قم زیارت کند مانند کسی است که مرا زیارت کرده است.»[۱۳] همچنین نقل شده که وی خود را معصومه، خواهر امام رضا (ع) معرفی کرده است.

کریمه اهل بیت
حضرت معصومه امروزه به کریمه اهل بیت(ع) شهرت دارد. ظاهرا این نام‌گذاری مستند به خوابی است که سید محمود مرعشی نجفی، پدر آیه الله مرعشی نجفی دیده و در آن یکی از ائمه (ع)، حضرت معصومه را «کریمه اهل بیت» خوانده و مرعشی را به زیارت قبر ایشان سفارش فرموده است.

ویژگی‌های شخصیتی
در منابع و متون دینی، این گونه نقل شده است که در میان فرزندان فراوانِ موسی بن جعفر (ع) پس از امام رضا (ع) کسی هم‌پای معصومه نیست. شیخ عباس قمی می‌گوید: در میان دختران موسی بن جعفر (ع) افضل آنان سیده جلیله معظمه، فاطمه است که به معصومه شهرت دارد.

مقام علمی
در باب مکانت علمی معصومه نقل شده است که روزی عده‌ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسش‌هایی داشتند که می‌خواستند از محضر امام کاظم(ع) بپرسند و ایشان در سفر بود. از این رو فاطمه معصومه (س) پاسخ آن پرسش‌ها را نوشت و به آنان تسلیم نمود. آنان از مدینه خارج شده و در بیرون شهر با امام (ع) مصادف شدند. هنگامی که امام (ع) پرسش‌های آنان و پاسخ‌های معصومه (س) را مشاهده کرد، سه بار فرمود: «فِداها اَبوها» پدرش به فدایش باد.
همچنین از فاطمه معصومه (س) در جایگاه راوی، احادیثی نقل شده است که می‌توان به حبّ آل محمد (ص)،[مقام امیرالمومنین و شیعیان وی  اشاره کرد.

مقام شفاعت
در متن زیارت نامه حضرت معصومه(س) آمده است که یا فاطمة اشفعی لی فی الجنة که نشان دهنده جایگاه بلند این بانو نزد خداوند و دارا بودن مقام شفاعت است. روایت معروفی از امام صادق(ع) نقل شده است که بواسطه شفاعت حضرت معصومه(س) همه شیعیان وارد بهشت می شوند.

ازدواج
حضرت معصومه (ع)، هرگز ازدواج نکرد. درباره ازدواج نکردن وی، دلایلی ذکر شده است؛ از جمله:

    وجود خفقان و اختناق در زمان خلافت هارون عباسی: خفقان در دوره خلافت هارون چنان شدید دانسته شده که شیعیان حتی جرأت پرسیدن سوالات شرعی خود از امام (ع) را نداشته‌اند؛ چه رسد به آنکه بخواهند با دختر امام موسی بن جعفر (ع) ازدواج کنند. پژوهشگران معتقدند زندانی شدن امام هفتم هم روی آوردن برای خواستگاری از دختران وی را کاهش داده است.
    همتا نداشتن:‌ برخی معتقدند کمال علمی و معنوی حضرت معصومه (ع) در حدی بوده که کسی همتای او برای ازدواج نبوده است. در مقابل گفته شده است که ائمه (ع)، هیچ گاه مانع ازدواج دختران خود نمی‌شده و در قول و عمل، مردان مؤمن را همتای زنان مؤمن می‌دانسته‌اند.
    وصیت موسی بن جعفر (ع): ابن واضح یعقوبی معتقد است امام هفتم به دختران خود وصیت کرده بود که ازدواج نکنند. پژوهشگران معتقدند اولا این وصیت بر خلاف سنت پیامبر و ائمه است، و در ثانی، در متن وصیت امام موسی بن جعفر، چنین توصیه‌ای وجود ندارد.

هجرت به ایران و ورود به قم
صاحب کتاب تاریخ قم می‌گوید: در سال ۲۰۰ مأمون خلیفه عباسی، امام علی بن موسی الرضا (ع) را از مدینه به مرو به جهت ولیعهدی آن جناب طلب نمود و خواهر ایشان در سال ۲۰۱ به قصد دیدار برادر راهی مرو شد. گفته شده فاطمه معصومه پس از دریافت نامه برادرش، خود را آماده سفر نمود. حضرت معصومه با کاروانی از بستگان و خویشانِ خویش راهی ایران شدند. چون به ساوه رسیدند دچار جنگ سختی با دشمنان اهل بیت شدند و همه برادران و برادرزادگان وی به شهادت رسیدند. فاطمه معصومه پس از دیدن جنازه‌های غرقه به خون عزیزانش به سختی بیمار شد.[۲۸] وی پس از این جریان، خادم خود را امر فرمود که او را به قم ببرد.
قول دیگر آن است چون خبر بیماری ایشان به آل سعد رسید تصمیم به آن گرفتند خدمت ایشان رسیده و از وی درخواست کنند تا به قم بیایند. در این میان موسی بن خزرج بن سعد اشعری یکی از اشعریان قم و از اصحاب امام رضا (ع) بر این امر تقدم جست و خدمت فاطمه معصومه رسید. مهار شتر ایشان را گرفت و ایشان را وارد قم ساخت و در خانه خویش منزل داد. در بعضی از منابع متأخر روز ورود حضرت معصومه (س) را ۲۳ ربیع‌الاول دانسته‌اند.
فاطمه معصومه ۱۷ روز در این خانه ساکن و به عبادت و راز و نیاز مشغول بود. اکنون عبادت‌گاه ایشان در منزل موسی بن خزرج در شهر قم، به «ستیه» یا «بیت‌النور» مشهور است.

درگذشت
تاریخ وفات حضرت معصومه (س) در منابع متقدم ذکر نشده است ولی منابع متأخر وفات ایشان را در روز ۱۰ ربیع الثانی سال ۲۰۱ هجری قمری در ۲۸ سالگی عنوان کرده‌اند.  برخی نیز روز ۱۲ ربیع الثانی را نقل کرده‌اند شیعیان پیکر او را تشییع کردند و در منطقه‌ای به نام بابلان(حرم کنونی) که متعلق به موسی بن خزرج بود به خاک سپردند. درباره ماجرای دفن حضرت معصومه، کرامات و امور خارق العاده ای نیز نقل کرده‌اند.  موسی بن خزرج سایبانی از بوریا بر فراز قبر وی قرار داد تا اینکه در سال ۲۵۶ زینب دختر امام جواد (ع) که برای زیارت مزار عمه خویش به قم آمده بود، قبه‌ای بر فراز آن بنا کرد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا