یزد فردا : يزد شهري تاريخي و قديمي است که بعضي ها قدمت آن را به زمان پادشاهي يزدگرد اول پادشاه ساساني ربط مي دهند. يزد يکي از شهرهاي کويري است که در قست مرکزي ايران قرار گرفته و اولين شهر خشتي دنيا و دومين شهر تاريخي جهان بعد از شهر ونيز در ايتاليا است. يزد را به نام «شهر بادگيرها» هم مي شناسند. دليل نامگذاري يزد شهر بادگيرها را در ادامه ي اين مطلب بخوانيد:
به يزد لقب هاي مختلفي مثل دارالعباده، شهر دوچرخه ها، شهر شيريني و شهر بادگيرها را نسبت داده اند. شهر يزد، داراي بادگيرهاي فراوان است به طوري که در گذشته بر بالاي هر خانه اي، بادگيري وجود داشت.

چرا به يزد شهر بادگيرها مي گويند؟
طبق تحقيقاتي که شده، مشخص شده است که يزد بيشترين تعداد بادگيرهاي ايران را دارد. اين شهر داراي بادگيرهاي فراوان است به طوري که در گذشته بر بالاي هر خانه اي، بادگيري وجود داشت و در واقع دليل نامگذاري يزد شهر بادگيرها هم همين موضوع است. مزيت و کارايي مهم و بزرگ اين بادگيرها اين بود که مي توانستند گرماي سوزان يزد را به هواي خنک و مطبوعي تبديل کنند و در واقع از اين بادگيرها به مانند تهويه هاي قوي استفاده مي شده است.
«بادگير باغ دولت آباد» بلندترين بادگير جهان محسوب مي شود و شهرت جهاني دارد
يکي از اين بادگيرها، «بادگير باغ دولت آباد» نام دارد که بلندترين بادگير جهان محسوب مي شود و شهرت جهاني دارد. اين بادگير در دوران زنديه و قاجار و حدود ۲۷۰ سال پيش ساخته شده است و معماري زيباي آن به سبک همان دوران است. بادگير باغ دولت آباد در سال ۱۱۶۰ هجري قمري توسط فردي به نام محمد تقي خان بافقي ساخته شد که خوان بزرگي در خوانين يزد بود.
از ويژگي هاي اصلي اين بادگير مي توان به ارتفاع ۳۳٫۸۰ متري آن اشاره کرد که آن را در صدر بلندترين بادگير دنيا قرار داده است. فرم اين بادگير، هشت ضلعي کامل است که باعث مي شود تا باد بتواند به بخش هاي پاييني آن خيلي راحت و به سرعت منتقل شود و در نتيجه برخورد باد به سطح آب، هواي خنکي داخل آن ايجاد کند.

تاريخچه ي بوجود آمدن بادگيرها
در واقع هواي گرم و سوزان تابستان در مناطق کويري اي مثل يزد باعث مي شد تا اين فصل کاملا غير قابل تحمل شود. اين موضوع سبب شد تا مردم به فکر راهي بيفتند تا بتوانند اين گرما را کمي کمتر کنند تا اينکه اين بادگيرها ابداع شد و به همين دليل است که بادگيرها نماد معماري و خلاقيت ايراني هستند. بيشترين استفاده ي بادگيرها در شهرهايي مثل يزد و کرمان بود و بعد از ديدن کارايي آن، شهرهاي ديگر ايران هم که آب و هواي شبيه ايران داشتند مانند سيرجان، بندر عباس، قشم و چابهار، از بادگير براي خنک کردن ساختمان ها و منزل هاي خود استفاده کردند. امروزه به هر کدام از اين شهرها که برويد مي توانيد بادگيرهاي قديمي و زيبايي را در آنها ببينيد.

سقف بادگير باغ دولت آباد
نکته ي جالبي که در مورد بادگيرهاي يزد وجود دارد اين است که اين بادگيرها در زمان هاي گذشته بدون هيچ ابزار خاص و پيشرفته اي و کاملا با دست ساخته شده اند، با اين وجود بعد از تحقيقاتي که روي اين شگفتي هاي معماري ايراني شد مشخص شد که اين بادگيرها کاملا مهندسي ساز هستند و حتي در ساخت همه ي آنها به عواملي مثل مساحت حياط، عمق قنات، ارتفاع بادگير، پشت و يا رو بودن به آفتاب و موقعيت جغرافيايي بادگيرها هم دقت مي شده است.
متاسفانه با پيشرفته شدن زندگي شهري، بسياري از اين بادگيرها ناپديد شده و از بين رفته اند، با اين حال در بافت تاريخي يزد هنوز هم تعداد زيادي از آنها به چشم مي خورد که با کمک سازمان ميراث فرهنگي، مي توان از اين ميراث هاي ارزشمند، نگهداري کرد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا