^{عروسی -طلبون(خواستگاري)-مراسم عروسي(عاروس برون) در منطقه خرمدشت کوهبنان و سبزدشت بافق یزد}

گزيده ای از مطالب کتاب فرهنگ عامه خرمدشت و سبز دشت.
مؤلف: علی اکبر عربی قريه علی
عروسی
طلبون(خواستگاري)
ابتدا خانواده داماد، دختري را در نظرگرفته، درباره وي با داماد مشورت مي كنند، بعد از توافق، با اطلاع قبلي با هدايايي به عنوان نشانه به خانه ی عروس مي روند، بعد از تعارفات و پذيرايي، خانواده ی داماد موضوع خواستگاري را مطرح كرده و خانواده عروس براي بار اوّل به بهانه‌اي جواب رد مي دهند.
بعد از چند روز براي بار دوّم خانواده ی داماد با همان كيفيّت مجدداً به خواستگاري رفته و بار ديگر موضوع را مطرح مي كنند، اين بارخانواده ی عروس با اصل موضوع موافقت كرده و مهريه را مطرح مي‌كنند، كه معمولاً شامل يك جلدكلام الله مجيد، يك دانگ خانه، يك دانگ باغ، يك حبّه زمين مزروعي، چند رأس گوسفند، مقداري ظروف مسي، يك دست رختخواب فرنگي، يك دست رختخواب معمولي، يك تخته گليم، يك حلقه انگشتري طلا و چيزهايي از اين قبيل مي‌باشد. پس از توافق طرفين، يك زن از طرف داماد نزد عروس كه معمولاً خود را از انظار مخفي مي‌كند رفته، يك حلقه انگشتري به انگشت و يك جفت كفش به پاي عروس كرده و بدين ترتيب خواستگاري رسميّت پيدا مي‌كند.

مراسم عروسي(عاروس برون)
بعد از ظهر قبل از شب عروسي چند نفر زن از طرف داماد، عروس را حفه(آرايش) كرده او را به حمام مي برند، پس از استحمام به دست و پاي عروس و همراهان حنا مي گذارند، پس از سپس عروس را لباس عروسي پوشانده و روسري روي سر وي می اندازند طوري كه صورتش را بپوشاند، آنگاه دو نفر زن از طرف داماد طرفين عروس را گرفته، باشادماني او را به مجلس زنانه مي برند، به همين صورت عدّه ای از جوانان محل داماد را نيز به حمام برده و پس از استحمام او را به دامن صحرا برده، و تا غروب به شادماني مي پردازند.
دو نفر زن براي دعوت زنان و دو نفر مرد براي دعوت مردان، از طرفين(عروس و داماد) مردم را براي عروسي(سوري) دعوت مي‌كنند، سوري ها در دو مجلس زنانه و مردانه در جشن شركت می کنند، پس از پذيرايي و صرف شام عده اي از جوانان داماد را به خانه ی عروس مي برند تا عروس را برای رفتن به خانه ی داماد با تشريفاتی که ذيلاً ذکر می شود بدرقه کنند.
زنان عروس را از مجلس زنانه بيرون آورده و پشت سر مردان قرار گرفته دسته جمعي به سمت خانه‌ي‌ داماد حركت مي‌كنند، مردان درحين حركت اين جملات را هم صدا و آهنگين مي خوانند: «صفاي قدم مردم، كورچشم نامردم، پيغمبر خدا را صلوات» هر چند قدمي كه مي آيند زنان عروس را از حركت باز مي دارند تا پاينداز(هديه ای) بگيرد، در اين حال يكي از اقوام داماد نزد عروس رفته قول پاينداز را مي دهد، مثلاً مي گويد: «يك دانگ خانه پاينداز، عروس بفرما»، اين عمل در طول راه چند بار اتفاق مي افتد، تا نزديك خانه ی داماد مي رسند، در اين موقع داماد بايد پاي‌انداز بدهد، لذا داماد جلو آمده اين جملات را مي‌خواند: «خوش آمدي به خوش آمدنت، صدجان گراميم فداي هر قدمت» و قول يك هديه را مي دهد، آنگاه عروس را وارد حجله كرده و روي اِشكَنج(تشك مخصوص عروس) مي نشانند در حالي كه پشت سرعروس پرده اي آويخته و آينه اي روي آن نصب است داماد كه مي‌خواهد وارد حجله شود، افرادی که به عروس پاينداز داده اند جلو او را گرفته و نمی گذارند وارد حجله شود تا عروس پايندازها را پس دهد، عروس پايندازهاي آنها را می بخشد، بجز پاينداز داماد كه اين قول بايد اجرا شود، آنگاه داماد وارد حجله شده و عروس جلو او بلند مي شود، داماد نيز نزد عروس رفته و پاي او را به آرامی لگد مي كند تا در آينده عروس بر وي مسلّط نشود، سپس داماد سمت چپ عروس نشسته و دست راست خود را به گردن عروس مي گذارد، زنان نيز مدتي مقابل زوج مذكور به رقص و پايكوبي مي پردازند و پس از آن اتاق حجله را ترك مي كنند.
هنگامي كه زنان حجله را ترك كردند، زن دلاكه ای که مراسم عروسی را کنترل می کند يك تشت و قوري آب به دست داماد داده مي گويد: «دست عروس را بشور و با دامن قبايت خشك كن»، پاي راست عروس نيز به همين ترتيب شسته مي شود، دلاكه تشت را كه از آب شستشوي دست و پاي عروس جمع شده جلو داماد گرفته، داماد نيز به اندازه وسع خود مقداري پول داخل تشت براي دلاكه مي‌اندازد، در اين هنگام يك نفر از طرف داماد مي‌گويد: «عاروسون ما شد تموم، همگي بِرِد پا خونمون»، دلاكه نيز با پولي كه از داماد گرفته همراه ُدو عدد نان و يك ظرف آبگوشت با خود به خانه مي برد.
صبح روز بعد يك نفر از اقوام داماد او را به خانه ی پدر عروس برده و وي دست پدر و مادر عروس را مي بوسد، آنان نيز يك كله قند و يك جعبه شيريني در دستمال داماد گذاشته و مي‌گويند دهانتان را شيرين كنيد، بعد داماد را به حجله بر مي‌گردانند، سپس مردم با شادماني داماد را از حجله بيرون آورده و در محوطه‌اي باز تا نزديك ظهر به شادماني مي پردازند، بدين ترتيب مراسم عروسي پايان مي پذيرد.
روز سوم عروسي جهيزيه عروس را به داماد تحويل مي دهند و اقوام عروس و داماد به خانه ی آنها رفته ضمن عرض تبريک هداياي(اصطلاحاً جا خاليبا) خود را به زوجين مي‌دهند. شب سوم عروسي پدر و مادر عروس زوجين را همراه با خانواده دامام براي شام دعوت (اصطلاحاً خونه برون) مي‌كنند، بعد پدر و مادر داماد همين كار را انجام مي دهند، پس از آن اقوام همه به نوبت عروس و داماد را خونه برون مي كنند.
توضيح: هنگامي كه عروس را به خانه ی مي برند، اگر باران بيايد يا فاصله تا خانه ی داماد زياد باشد الاغي را آماده كرده تشكي روي آن مي اندازند، داماد با يك دست گردن الاغ را گرفته و زانوي خود را طوري نگه مي دارد تا عروس پاي خود را بر آن گذاشته يك دستش را نيز بر دوش داماد قرار دهد و بر الاغ سوار شود، وقتي هم به خانه ی داماد رسيدند، مجدداً داماد زانوي خود را به همان صورت اوّل قرار می دهد تا عروس پياده شود.

^{توضیح کتاب فوق را می توانید از کتابفروشی آگاه یزد تهیه نمائید}

یزدفردا  

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا