از روزی که مذاکرات هسته‌ای به خط پایانی خود رسید و در نهایت براساس سند جامع مشترک، قرار شد که تحریم‌ها لغو یا اجرای آنها متوقف شود، دو ماه و نیم می‌گذرد. در این مدت، تهران تبدیل به مرکز تردد هیات‌های اقتصادی و تجاری دنیا شده است که هر کدام از آنها، به‌دنبال یافتن جای پایی محکم در پساتحریم هستند.
آلمانی‌ها، فرانسوی‌ها، اتریشی‌ها، لهستانی‌ها، انگلیسی‌ها، ژاپنی‌ها و کره‌ای‌ها از مهم‌ترین هیات‌هایی بودند که بلافاصله راهی ایران شدند و به رایزنی و گفتوگو با مقامات اقتصادی ایران پرداختند. در این میان، هنوز شرکت‌های آمریکایی در ایران که گفته می‌شود دلایل سیاسی دارد، حضور پیدا نکرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد فضا برای آمدن این گروه نیز باز شده است.
رییس‌جمهور عصر جمعه هفته گذشته در نشست با مدیران شرکت‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی آمریکا، به مذاکرات گسترده شرکت‌های بزرگ اروپایی و آسیایی اشاره کرد و گفت: «تهران برای حضور شرکت‌های آمریکایی منعی قایل نیست و این شرکت‌ها نیز می‌توانند در فضایی رقابتی از شرایط پساتحریم، برای سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری به ایران بهره گیرند.»
حسن روحانی با اشاره به برخی موانع احتمالی برای سرمایه‌گذاری و حضور شرکت‌های آمریکایی در ایران، تاکید کرد: «تردیدی نیست که این موانع و مخالفت‌ها پایدار نخواهد بود.»
در این فضای پر تردد که تقریبا هفته‌ای نیست از حضور یک هیات تجاری خبری به گوش نرسد، اما هشدارهایی نیز از سوی برخی از فعالان اقتصادی شنیده می‌شوند و معتقدند که «دولت باید چشمان خود را باز کند و گول این رفت‌وآمدها را نخورد.»
اسداله عسگراولادی، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در این خصوص متذکر شده است «تاکنون هیچ سرمایه‌گذاری نیامده که حرف سرمایه‌گذاری بزند و فقط سرمایه‌گذاران خارجی به کشورمان می‌آیند که ببینند چه خبر است.»
به اعتقاد وی، «هیات‌های خارجی که به ایران می‌آیند، باید از آنها بپرسیم که دستور جلسه شما چیست و با چه کسانی می‌خواهید ملاقات کنید. در واقع ما باید چشمانمان را باز کنیم و گول نخوریم. این‌ها باید با برنامه به ایران بیایند.»
مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی تهران نیز عنوان کرده است «بعید به نظر می‌رسد امسال حضور هیات‌های تجاری خارجی در ایران تاثیری در وضعیت اقتصادی ایجاد کند و سرمایه‌گذاری خارجی در آینده نزدیک در کشور انجام نخواهد شد، بنابراین باید در حال حاضر بیشتر به فکر سرمایه‌گذاری داخلی و تقویت بخش خصوصی ایرانی باشیم.»
وی تاکید می‌کند: «مطمئنا مقدمات سرمایه‌گذاری در همین مذاکرات صورت می‌گیرد، اما اینکه فکر کنیم مذاکرات با هیات‌های تجاری خارجی در سال جاری به نتیجه برسد، درست نیست.»
با این وجود، بررسی رفت و آمد هیات‌های تجاری حاکی از آن است که تاکنون بیش از 10 هیات تجاری اروپایی و آسیایی به ایران سفر کرده‌اند و با مقامات ایرانی ملاقات داشته‌اند. نگاهی به سایت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران نیز حضور هیات‌های تجاری قزاقستان، لهستان، فرانسه، آلمان، اتریش، اسپانیا و چک را به راحتی نشان می‌دهد. در همین راستا، نگاهی به تردد مهم‌ترین هیات‌های اعزامی به ایران می‌اندازیم.
آلمان
آلمانی‌ها جزو نخستین گروه‌هایی بودند که بلافاصله بعد از توافق جامع، پا به ایران گذاشتند؛ به طوری که در روزهای پایانی تیرماه، هیات ٦٠ نفره آلمانی به ریاست زیگمار گابریل، قائم‌مقام صدراعظم آلمان که همزمان وزیر اقتصاد و انرژی این کشور نیز هست، برای گسترش روابط سیاسی، تجاری و اقتصادی و به دعوت بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران وارد تهران شدند.
در این خصوص، حسین اسماعیلی، مدیرکل اروپا، آمریکا و همسایگان دریای‌خزر وزارت نفت گفته بود: «سفر این هیات، نخستین سفر یک هیات بلندپایه اروپایی بعد از توافق ایران و گروه ١+٥ به تهران است و در این سفر، ١٠ شرکت از بزرگ‌ترین شرکت‌های آلمانی به همراه تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک حضور دارند.
علی ماجدی، سفیر ایران در آلمان نیز در آستانه ورود هیات اقتصادی این کشور به تهران عنوان کرده بود که «در این سفر ضمن آشنایی شرکت‌های خصوصی دو کشور با یکدیگر، قرار است درباره نحوه دریافت تکنولوژی از شرکت‌های بزرگ آلمانی و همچنین صادرات محصولات پتروشیمی به آلمان مذاکراتی انجام شود.»
وی همچنین متذکر شده بود: «شرکت‌های آلمانی همچنین قرار است در بخش بالادستی پروژه‌های نفت ایران فعال شوند.»
فرانسوی‌ها
فرانسه که در جریان مذاکرات هسته‌ای در برابر ایران مواضع بسیار تندی داشت، حال بعد از توافق، چهارنعل به سمت شاهراه های اقتصادی کشور می‌تازد.
پس از ورود هیات سیاسی فرانسوی در مرداد ماه امسال که در راس آن لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه قرار داشت، در هفته‌های گذشته یک هیات تجاری با عضویت وزیر کشاورزی و وزیر مشاور در امور تجارت خارجی به همراه مدیران 160 شرکت فرانسوی به تهران سفر کردند تا زمینه‌های همکاری با ایران را بررسی کنند.
دیدار این هیات تجاری با فعالان اقتصادی دولتی و خصوصی ایران، منجر به امضای سه قرارداد در زمینه کشاورزی، آموزش بانکداری و صنعت قطعه‌سازی شد. علاوه بر این، دفتر جدید تجاری فرانسه در ایران نیز تاسیس شد.
فعالان بخش خصوصی ایران در پیامی از دولت فرانسه خواستند که اجازه ندهد مسایل سیاسی بر روابط اقتصادی دو کشور سایه افکند. به اعتقاد آنها، «در شرایط پساتحریم امکان همکاری دو کشور افزایش می‌یابد و باید نگاه‌ها رو به آینده باشد.» گفته می‌شود حضور هیات فرانسوی هم از نظر تعداد و هم از نظر کارایی شرکت‌ها اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف اقتصادی دو کشور دارد.
لهستانی‌ها
لهستان به عنوان یکی از 6 کشور قطب اروپا طی 25 سال اخیر در حال بازسازی وضعیت اقتصادی خود بوده است. ایران اکنون با لهستان سرمایه‌گذاری‌‌های مشترکی مانند ساخت داروهای ویژه در منطقه آزاد قشم را در دست انجام دارد.
در هفته ابتدایی مهرماه امسال لهستانی‌ها با هیات تجاری متشکل از 100 نفر به همراه وزیر اقتصاد و معاون اتاق بازرگانی این کشور به ایران آمدند و خواستار توسعه همکاری دو کشور شدند. محسن جلال‌پور، رییس اتاق بازرگانی ایران درباره دیدار خود با هیات لهستانی می‌گوید: «نایب رییس اتاق بازرگانی لهستان خبر داده كه بيش از هزار و 500 شركت لهستاني در نوبت اعزام به ايران هستند.»
یانوش خوچینسکی، وزیر اقتصاد لهستان نیز پس از رایزنی با وزیر اقتصاد ایران و امضای تفاهم‌نامه تاکید کرده بود: «ایران برای لهستان شریک راهبردی محسوب می‌شود. لهستان 98 درصد نفت و دو سوم گاز مورد نیاز خود را وارد می‌کند و علاوه بر آن در زمینه‌های کشاورزی، داروسازی، راه‌آهن، بنادر، دانشگاهی، فناوری و پزشکی زمینه‌های زیادی برای توسعه همکاری ها وجود دارد.»
به گفته وی، «تعداد زیادی از اعضای هیات لهستان در این سفر علاقه‌مند خرید محصولات ایرانی و تعدادی نیز به سرمایه‌گذاری مشترک علاقه‌مند بودند.»
اتریشی‌ها
پس از گذشت سال‌ها از سفر یک رهبر اروپایی به ایران، هاینز فیشر، رییس جمهور 76 ساله اتریش در شهریورماه به تهران آمد. هاینس فیش همراه با هیات اقتصادی این کشور به دعوت رسمی حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران وارد کشور شد.
امضای بیش از 15 تفاهم‌نامه به ارزش 80 میلیون یورو در زمینه‌های مختلف اقتصادی از جمله گردشگری، پروژه‌های اقتصادی، آموزش، پروژه‌های نیمه‌تمام، صنعت خودرو و دارو ماحصل حضور هیات بلندپایه اتریشی در ایران بوده است. بنا به اظهار مقامات اتریشی، «امکان افزایش این حجم تجارت بین دو کشور تا 5 برابر رقم کنونی، نیز وجود دارد.»
هاینس فیشر، رییس‌جمهوری اتریش در این سفر تاکید کرده بود: «همه ما تمایل داریم بین ایران و اتریش روابط دوستانه برقرار باشد، چراکه روابط اقتصادی و سیاسی مکمل یکدیگر هستند که بهبود روابط سیاسی افزایش همکاری اقتصادی را به دنبال دارد و افزایش همکاری اقتصادی، دو ملت را بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌کند.»
انگلیسی‌ها
انگلیس نیز بلافاصله بعد از توافق جامع، هیاتی اقتصادی و سیاسی را به ریاست فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس راهی تهران کرد. در سفر هاموند به ایران، یک هیات اقتصادی و تجاری او را همراهی می‌کردند و او در جریان سفر خود، با بیژن زنگنه، وزیر نفت و ولی‌اله سیف، رییس کل بانک مرکزی دیدار و گفتوگو کرد.
نمایندگانی از شرکت‌های انگلیسی از جمله معاون اجرایی مدیرعامل شرکت شل نیز در نشست فیلیپ هاموند با وزیر نفت حضور یافتند. شرکت شل تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی سابقه مشارکت در توسعه میادین نفتی ایران همچون طرح توسعه میادین نفتی سروش و نوروز را دارا بود. شرکت شل بدهی 3/2 میلیارد یورویی به ایران دارد که به دلیل تحریم‌ها، امکان پرداخت آن وجود ندارد. گفته می‌شود که به محض رفع تحریم‌ها، این بدهی به حساب ایران پرداخت خواهد شد.
بیژن زنگنه در حاشیه دیدار با وزیر امور خارجه انگلیس عنوان کرد که «انگلیسی‌ها برای موفقیت در ایران علاوه بر سرمایه‌گذاری باید برای تولید مشترک در ایران نیز تلاش کنند و فقط بازار ایران را برای فروش کالا نبینند، بلکه بازار منطقه را از طریق ایران پوشش دهند.»
وی درباره احتمال بازگشت شرکت بریتیش پترولیوم (BP) به ایران نیز توضیح داد که «بی‌پی هم مانند گذشته می‌تواند برای خرید نفت از ایران اقدام کند؛ بی‌پی از جمله مشتریان خوب نفت‌خام ایران قبل از تحریم‌ها بوده است.»
وزیر نفت در عین حال، درباره بدهی 2.3 میلیارد دلاری شل به ایران با اشاره به اینکه در این دیدار درباره این موضوع نیز صحبت شد، تصریح کرد: انگلیسی ها اعلام کردند بلافاصله بعد از لغو تحریم ها این مبلغ را پرداخت خواهند کرد.
در همین حال، خبرها حاکی از آن است که هیات بلندپایه ٢٤ نفره سرمایه‌گذاری - بازرگانی انگلیسی دهم مهرماه برای دیدار با مقام‌های اقتصادی ایران وارد تهران می‌شوند. ریاست این هیات تجاری برعهده مارتین جانسون، مدیر اتاق بازرگانی ایران و انگلیس است، ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلیس در تهران نیز این هیات را همراهی می‌کند.
در این هیات بلندپایه، نمایندگان چند شرکت فعال در زمینه نفت و گاز حضور دارند و آماده مذاکره با ایران برای حضور در صنعت نفت و گاز ایران هستند. پیش از این شرکت‌های شل و بریتیش پترولیوم برای حضور در صنعت نفت ایران اعلام آمادگی کرده بودند.
این نخستین حضور یک هیات تجاری از انگلستان در این سطح ظرف یک دهه گذشته است.
ژاپنی‌ها
ژاپن نیز پس توافق هسته‌ای و در زمانی که راه را برای برداشته شدن تحریم‌های بین المللی هموار دید، برای بازسازی روابط اقتصادی، یک مقام بلندپایه بازرگانی و صنعتی را به همراه مدیرانی از بخش‌های نفت، گاز و صنایع دیگر به تهران اعزام کرد.
گفته می‌شود شرکت‌های میتسوبیشی، تویوتا، سومیتومو، ایتوچو، سوجیتز، کنساماتسو، میتسویی، کانسایی پینت، ساندن هلدینگ، نیپون استیل، سومیتومو متال، تویو، جِی‌جی‌سی (JGC)، کوبه استیل، چیودا، بانک UFJ میتسوبیشی توکیو، گروه بانکی سومیتومو و میتسویی، بانک میزوهو، گروه نفت و انرژی نیپون JX، شواشل، اینپکس، فدراسیون تجارت ژاپن (Keidanren)، جترو، بانک همکاری‌های بین‌الملل ژاپن، بیمه صادرات و سرمایه‌گذاری ژاپن، گروه ملی فلزات و نفت و گاز ژاپن و مرکز همکاری‌های ژاپن و خاورمیانه؛ از جمله شرکت‌هایی بود که نمایندگانشان در سفر به ایران حضور داشتند.
هیات ژاپنی که در نخستین روز ورود به تهران با ولی‌اله سیف، رییس‌کل بانک مرکزی ایران گفتوگو کرده بود، بعد از به ملاقات با وزیر نفت ایران رفت. دیدار بعدی هیات ژاپنی با محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. در این دیدار وزیر صنعت، معدن و تجارت از افزایش ظرفیت تولید خودروهای سبک و سنگین کشور تا دو برابر ظرف 10 سال آینده خبر داد و گفت: «ایران و ژاپن می‌توانند در صنایع خودروسازی همکاری نزدیکی داشته باشند.»
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
شنبه 10,مه,2025