ظرف یك شبانه روز، یعنی قبل از این كه آفتاب طلوع كند و قبل از آن كه غروب كند، اردوگاه یرموك در جنوب شهر دمشق به تلی از خاكستر تبدیل شد. آن چه از نزدیك می بینید حیرت آور است، فلسطینی ها می گویند می خواهیم از این جهنم بیرون بیاییم: این جا فقط خاك و غبار ماسه و بلوك های سیمانی ای است كه گلوله های خمپاره و انفجارهای پیاپی آنها را تراشیده و سوراخ سوراخ كرده اند. خانه ها آن قدر زود ویران شده اند كه اكنون فقط خاطره ای از ساكنان مهاجرت كرده آن، باقی مانده است. چیزی از بازماندگان نمانده جز لباس های پاره و بقایای اثاثی كه ساكنان وقت نكرده اند آنها را با خود ببرند.  

گشتن در بخش شمالی اردوگاه كه مبارزان فلسطینی متشكل از «جبهه ملی – فرماندهی مركزی» بر آن تسلط دارند، بسیار خطرناك و وحشتناك است. از ورودی شمالی تا میدان الدمشقی، در جنوب اردوگاه، راه طولانی ای نیست. همچنان مرغ یخ زده و سوخت شهری كه ماده سفیدی در آن است به همراه بطری های كوچك سبزرنگ آب برای خوردن و آشامیدن رد و بدل می شوند!

در جایی كه هیچ اشعه ای از نور آفتاب به آن وارد نمی شود، «ابوالعمرین» یا «الحاج» خالد جبریل، پسر دبیر كل جبهه آزادیبخش فلسطین، احمد جبریل و فرمانده نظامی آن، سیگار می كشد و دود سفیدی را در اتاق می دمد، این آخرین دیداری بود كه با یك خبرنگار انجام می داد.

نقشه اردوگاه بر صفحه یك تلفن همراه بزرگ در دستش است. خلاصه می گوید، بعد از این كه «وحشی های داعش» بر مناطقی كه تروریست های دیگر بر آنها مستولی شده بودند، مسلط شدند، ما توانستیم آنها را عقب برانیم و كنترل برخی مناطق را به دست بگیریم. آنها دو بخش یرموك و فلسطین در داخل اردوگاه را به كنترل خود در آورده بودند. قبل از 10 روز پیش «فرماندهی مركزی» بر 20 درصد اردوگاه یعنی این دو منطقه، در شمال را تحت كنترل خود داشت. اما اشغال داعش از جنوب اردوگاه یعنی منطقه حجرالاسود، نقشه جدیدی را كشید. بعد افراد مسلح «اكناف بین المقدس» تفنگ ها را دست به دست كردند و با «فرماندهی مركزی» و دیگر گروه های فلسطینی مثل «جبهه النضال» و «فتح الانتفاضه» پیمان بستند. چندان تعجب آور نیست اگر مسلحان «شاخه سوری» جنبش حماس كه تا دیروز سر نیروهای ارتش سوریه و «فرماندهی مركزی» را می بریدند اكنون داعشی ها سر آنها یعنی «متحدان دیروز» را در میدان های اردوگاه سر می برند و به دار می كشند. اما الآن وقت سرزنش نیست. به گفته الحاج «این دریچه خروجی برای حماس است تا شر این جنگ را از اطراف دشمنان سوریه و فلسطین دور كند.» الآن فلسطینی ها بر 40 درصد اردوگاه مسلط هستند، به خصوص در مناطق شمالی. در حالی داعش و هم پیمانش، جبهه النصره بر 60 درصد باقی مانده تسلط دارند. آمارهای مختلفی درباره شمار شهروندان باقی مانده تحت كنترل این آدم كش ها و مجریان «دادگاه های شرعی» منتشر شده است. می گویند بین 9 هزار تا 13 هزار شهروند تحت كنترل آنها هستند در حالی كه 5 هزار شهروند طی روزهای گذشته به یلدا و ببیلا و دو هزار نفر به شهر دمشق وارد شده اند.  

ابو العمرین به نقشه در «میدان الریجی» در وسط یرموك اشاره می كند و می گوید: «داعشی ها این جا نشسته اند.» ابو العمرین می گوید: «داعشی ها اسطوره هستند. چیزی به اسم دفاع ندارند. همش حمله است. بهشون یاد می دهم كه چگونه دفاع كنند.» از بابت ارتش سوریه و گروه های فلسطینی نگران نیست، می گوید آنها تصمیم گرفته اند كه داعشی ها را در سریع ترین زمان ممكن تعقیب كنند و «اكناف» الآن در كنار دیگر گروه های فلسطینی می جنگد. بیش از 150 نفر از نیروهای مسلح خودشان را تسلیم ارتش كردند و دوباره به میدان مبارزه با داعش بازگشتند. به موازات حمله از همه محورها به نظر می رسد اكنون اولویت نخست تسلط بر الریجی باشد. اما الحاج مخفی نمی كند كه میدان الریجی خطری بزرگ برای نیروهای در حال پیشروی است برای این كه ویرانی جزئی این منطقه یعنی این كه مكان ها برای تك تیراندازهای داعش امن هستند. نیروهای مهاجم كشته های بسیاری دادند و «ما اكنون در الریجی تصمیم گیرنده نهایی هستیم.» راه حل چیست؟ «استفاده از موشك های سنگین و پیشروی.» وقتی كه می خواهد توصیف خود را از اوضاع آغاز كند، موشك كاتیوشایی به وانت كوچكی كه مبارزان را به خارج از اردوگاه می برد، اصابت می كند و بعد از آن مواد منفجره پیرامون آن نیز منفجر می شوند.  

جوان 22 ساله ای حضور دارد كه بسیار بااراده است كه به استقبال هم رزمش از اهالی طبریا می رود. حسن اهل عكا است و در كمینی نزدیك دشمن سنگر گرفته است. می گوید ما از هیچ چیز نمی ترسیم. «داعشی ها مثل همه هستد. اما از پس ما بر نمی آیند.» او همچنین می گوید فقرایی هستند كه با یك پیك نیك گاز و چند تخم مرغ روزگار را می گذرانند اما همین فقرا آرزوهای بزرگی دارند.

جهاد مزهوا، یك جوان فلسطینی دیگر كه یك بیل و یك فندك در اختیار دارد به گوشه ای از اتاق اشاره می كند و می گوید: «فلسطینی ها در حفاری حرفه ای هستند. فرماندهی مركزی آنها را با حفاری مشغول كرد.»

او سپس می گوید: «متاسفانه تونل كندن را اختراع كردیم تا با اسرائیل بجنگیم اما اسرائیلی ها هم تونل كندن را یاد گرفتند!»

عمار، فرمانده مسئول بخش او حرفش را پی می گیرد و می گوید: «همه جوانان فلسطینی در حیفا و یافا و عكا و طبریا و غزه و صفد می توانند تونل بكنند و با این افعی ها بجنگند.»

او سپس به نیروهایش اشاره می كند و آنها را افراد كاملا زیرك و با دقتی توصیف می كند و می گوید: «اشتباه كردن این جا ممنوع است. اگر چشمانت را باز نكنی، خیلی راحت نفوذ می كنند و رفقا و خانواده ات را سر می برند.»

در دسامبر 2012 نیروهای مسلح مخالفان سوری با تشكیلات گوناگونشان توانستند اردوگاه یرموك را به تصرف خود در آورند و تقریبا به طور كامل بر آن مسلط شوند. بعد از آن شماری از عناصر «ارتش آزادیبخش فلسطین» و جنبش حماس گروه های مخفی در اردوگاه برای مخالفان ایجاد كردند، هدف آنها این بود كه بتوانند بر اردوگاه مسلط شوند تا به دنبال آن طرح بندر بن سلطان در جولای 2012 برای حمله و نفوذ بر دمشق را جامه عمل بپوشانند. ارتش سوریه توانست بخش شمالی اردوگاه را از منطقه المیدان و الغرب در خیابان سی ام جدا كند، به این ترتیب دروازه های اردوگاه از حجر الاسود و یلدا و ببیلا به همراه جنوب و شرق باز ماندند. روشن بود كه دستور داده شده نیروهای فلسطینی وارد این مناطق نشوند. مخالفان سوری و كشورهای حامی آن وانمود كردند كه ارتش سوریه از چهار طرف شهر را محاصر كرده است. با گذشت زمان نیروهای مسلح حماس «اكناف بیت المقدس» را تشكیل دادند كه 750 نیروی مسلح به عضویت آن در آمد، حماس برای دو سال هر گونه ارتباطی با این گروه را رد می كرد. در همین مدت شمار نیروهای مسلح النصره و جیش الاسلام و دیگر گروه های تروریستی به بیش از سه هزار نفر رسید. نیروهای مبارز «فرماندهی مركزی» توانستند پیشرفت جزئی ای در شمال اردوگاه داشته باشند و وارد جنگی پیچیده و مرموز شدند. اما مذاكرات از همان روز اول متوقف نشد با این تلاش كه اردوگاه بی طرف بماند و نیروهای مسلح از آن عقب نشینی كنند اما كار به جایی رسید كه اهالی داخل اردوگاه درگیری با یكدیگر را آغاز كردند.

روز پنجشنبه 2 آوریل 2015 موعد امضای اعلام بی طرفی اردوگاه فرا رسید و گروه های فلسطینی و دولت سوریه توانستند با نیروهای مسلح اكناف و النصره به توافقی دست یابند، پیش از این از ژوئن 2014 امضای توافق بارها به تعویق افتاده بود. چند روز قبل از امضای توافق جبهه النصره یحیی الحورانی، مسئول رسمی حماس در اردوگاه را ترور كرد، سپیده دم روز چهارشنبه نیروهای داعش كه مورد حمایت تروریست های النصره بودند به رهبری ابو علی الصعیدی و گروه های خفته مخفی در داخل اردوگاه حمله خشنی را به آن انجام دادند و به سرعت مناطق مختلف اردوگاه به دست آنها افتاد. سرها بریده شدند و جسدها در خیابان ها كشیده شدند و پرچم های فلسطین همگی آتش زده شدند. در حالی كه جامعه جهانی دست بسته نشسته بود و نظاره می كرد و شورای امنیت نیز مثل همیشه نسبت به این اتفاق بی تفاوت بود و بان كی مون نیز فقط ابراز تاسف می كرد.  

رسیدگی به افراد مسلح توبه كرده «اكناف» كار چندان ساده ای نیست. در بخش فلسطینی اردوگاه حماسی ها خود را از رسانه ها و خبرنگاران دور می كنند. ابو همام، دوست همراه موسی ابو مرزوق، یكی از رهبران حماس می گوید: «الآن نمی خواهم صحبت كنم. انشاء الله به زودی صحبت می كنم. همچنان زمان طولانی برای مبارزه پیش رو داریم.» نام اصلی ابو همام ابو العلا است كه یكی از فرماندهان اكناف محسوب می شود.  

محمد الزغموط، ملقب به مشیر، یكی از همراهان ابو الولید، رئیس دفتر خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس است كه بعد از آن كه تصمیم گرفت خودش را تسلیم ارتش سوریه كند و با داعش بجنگد به دست یكی از همراهانش مورد اصابت گلوله قرار گرفت. گلوله ها به پهلو و پایش اصابت كردند اما او از مرگ نجات یافت و اكنون دوباره به جبهه نبرد بازگشته است.

سرهنگ خالد الحسن، یكی دیگر از افسرهای ارتش آزادیبخش فلسطی بود كه در جنگ با داعش كشته شد. ابو حسن، مسئول فرماندهی مركزی در بخش فلسطین خاطره خوبی از او دارد. او می گوید: «حسن به همراه مجموعه تحت فرماندهی اش از فلسطینی ها از جمله سرگرد سلیمان، خود را تسلیم ارتش سوریه كرد و به جبهه جنگ با داعش پیوست. خالد قهرمانانه شهید شد. در خندق فلسطین مرد. و با داعشی ها پنجره به پنجره جنگید. به خدا خودش و پسرش قهرمانند. من خودم دیدم كه پسرش همه جا با او بود و با تفنگ می جنگید. خدا بیامرزدش. به ما می گفت به ابو جهاد (جبریل) بگویید كه من دلم می خواهد شهید شوم.»

 ترجمه: سید علی موسوی خلخالی