حمید یزدانیان

گفته شد که اسلام عبادت ،كار، تفريح، تحصيل، تغذيه، انفاق، انتقاد، قهر، صلح ، علاقه به فرزند و ...تاکید بر میانه روی و اعتدال دارد. و حال که با رای ملت اعتدال گرایان به پیروزی رسیده اند و به توصیه رهبر معظم انقلاب در سفر سال گذشته به خراسان شمالی، نخبگان در پی ارایه الگوی سبک زندگی اسلامی در کشور هستند، مناسب است بیشتر به این موضوع پرداخته شود.

1-      اعتدال در کارکردن

اسلام همانگونه که نسبت به بیکاری ، تنبلی ، سستی و رخوت حساس است به حرص و طمع و آز و تلاش بیش از حد برای رسیدن به مادیات نیز حساس می باشد و بشریت را به میانه روی در این عرصه رهنمون می کند.

1/1- کار نکردن

امام علی (ع) می فرمایند:

ان الاشیاء لما ازدوجت ازدوج الكسل و العجز فنتجا بینهما الفقر؛

هنگامى كه موجودات در آغاز با هم ازدواج كردند، تنبلى و ناتوانى با هم پیمان زوجیت بستند و فرزندى از آنها بنام فقر متولد شد!.

امام صادق علیه السلام نیز می فرمایند:

لا تكسلوا فى طلب معایشكم فان آبائنا كانوا یركضون فیها و یطلبونها؛

در طلب روزى و نیازهاى زندگى تنبلى نكنید چرا كه پدران و نیاكان ما به دنبال آن مى دویدند و آنرا طلب مى كردند!.

امام باقر علیه السلام می فرمایند:

انى لابغض الرجل ان یكون كسلانا عن امر دنیاه ، و من كسل عن امر دنیاه فهو عن امر آخرته اكسل؛

من مردى را كه در كار دنیایش تنبل باشد مبغوض مى دارم، كسى كه در كار دنیا تنبل باشد ( با اینكه ثمره اش بزودى نصیب او مى شود) در كار آخرتش تنبلتر است.

ازامام موسى بن جعفر علیه السلام نقل شده است كه فرمود: «

ان الله تعالى لیبغض العبد النوام ، ان الله لیبغض العبد الفارغ؛

 خداوند بنده پر خواب را مبغوض مى شمرد، خداوند انسان بى كار را دشمن مى دارد.

پیامبر اعظم (ص) نیز فرموده اند :

ملعون من القی كله‏ علی الناس؛

هر كسی كه بیكار بگردد و سنگینی اقتصادی خود را بر دوش مردم بیندازد ملعون است و لعنت خدا شامل اوست» (كافی 72 / 5 ).

یکی از اشکالاتی که برخی کارشناسان به پرداخت یارانه ها می گرفتند این بود که این احتمال وجود دارد که در برخی مناطق روستایی با پرداخت یارانه به خانواده های پرجمعیت ، احتمال بروز رخوت و تنبلی می رود و رغبتی این خانواده ها برای کار نخواهند داشت. هر چند با تورم بالای این دو ساله گذشته این نگرانی برطرف شد.

از سوی دیگر بعضا شاهد تحت پوشش کمیته امداد و نهادهای حمایتی دیگر قرار گرفتن تعداد زیادی از مردم در روستاها و شهرهای کوچک می باشیم. که افرادی با بدن سالم و توان جسمی به دلیل تنبلی و سستی از انجام کار پرهیز نموده و با مبالغ دریافتی از نهادهای حمایتی روزگار می گذرانند. دلیل این مهم عدم فرهنگ سازی مناسب در این عرصه است. بایستی تلاش دست اندرکاران فرهنگی تزریق فرهنگ دینی کار و تلاش در جامعه باشد.

2/1- کارکردن زیاد

در کنار احادیث زیادی که به مذمت تنبلی و سستی و کار نکردن می پردازد احادیث زیادی در مدح و ثنای انسان های فعال و کوشا آمده است به نوعی که حتی انسان تلاش گر برای کسب روزی حلال به مانند مجاهد فی سبیل الله معرفی شده است.

امام صادق (ع) درباره کار می‎فرماید:

 «الْكَادُّ عَلَى عِيَالِهِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ» (كافى/ج‏5/ص‏88)

ولی اسلام کاملا مراقبت می نماید که افراد به دلیل رذائل اخلاقی چون حرص و طمع و آز گرفتار فقط کار و کار و کار نشده و سایر شئون و ابعاد زندگی نظیر تفریح و عبادت و رسیدگی به وضعیت خانواده را فراموش ننمایند.

پیامبر گرامی اسلام که اسوه سبک زندگی الهی است می فرماید:

ماقَلَّ و كَفي خَيرٌ مِمّا كَثُرَ وَ أَلهي.

روزي اندك و كافي، بهتر است از روزي بسيار و بازدارنده از ياد خدا.

توصیه های موکد دین مبین اسلام بر تقسیم اوقات شبانه روز به سه قسمت عبادت ، استراحت و کار نیز از همین منظر قابل تامل است.

در سال های گذشته که بعضا مقامات دولتی وقت زیادی را صرف کار و فعالیت می کردند در ملاقات های اعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب اغلب شاهد توصیه ایشان به رسیدگی وزراء و اعضای دولت به وضعیت خانواده هایشان بودیم ، حتی در دولت دهم مشخصا مقام معظم رهبری به آقای نیکزاد وزیر پرکار کابینه توصیه پرهیز از زیاده روی در حضور در محل کار و ماموریت و رسیدگی بیشتر به خانواده داشته اند.

رهبر معظم انقلاب در 18 شهریور 1388 در ملاقات با اعضای هیئت دولت می فرمایند:

گاهى بعضى از مسئولين ديديم آنچنان غرق در كار ميشوند كه يادشان ميرود از وجود همسرانشان و فرزندانشان؛ و اين ضايعاتى را درست ميكند. يعنى اينجور نيست كه ما پاى تعارف باشد، بگوئيم: آقا ! خواهش ميكنيم بيشتر شما به خودتان برسيد، شما هم بگوئيد نه، اشكال ندارد. اينجورى نيست. اين يك تكليفى است كه انسان بايستى همسرش، فرزندانش، خانواده‌‌‌‌‌‌اش و كانون خانوادگى را حفاظت بكند. «قوا انفسكم و اهليكم نارا وقودها النّاس و الحجارة"

به یکی از دوستان در دولت دهم پیشنهاد پذیرش مسئولیتی در دولت شده بود. ایشان اولین شرط خود را معتدل کار کردن اعلام کرد و به پیشنهاد دهنده گفته بود من حداکثر روزی 10 -12 ساعت کار خواهم کرد و امکان اینکه مشابه برخی از اعضای دولت 16 -17 ساعت در شبانه روز کار کنم ندارم.

بدیهی است کار زیاد   در این حجم و وسعت علاوه بر زیاده روی که نهی دینی دارد آثار و تبعات منفی نظیر آنچه رهبری اشاره فرمودند نیز دارد. اتخاذ تصمیمات راهبردی برای کشور در ساعات اوج خستگی و کار مفرط می تواند تصمیمات خلق الساعه و مضر برای اقتصاد ، فرهنگ و سیاست جامعه باشد که شاهد برخی از آنها در دولت بوده ایم.

امید است در دولت یازدهم با تجربه اندوزی از همه دولت های گذشته ، مشی اعتدال هم در بدنه دولت و هم در قاطبه ملت ساری و جاری گردد.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا