آسیاب آبی اشکذر که بزرگترین آسیاب آبی جهان می باشد در عمق هفت متری زمین قرار دارد و به شماره 2086 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا که متعلق به قرن هشتم هجری قمری و از شاهکارهای هنر معماری سنتی و مهندسی ایرانیان می باشد محل آسیاب نمودن گندم و تأمین کننده آرد منطقه اشکذر بوده است و در زمان رونق آن، ساعتی 35 من گندم را به آرد تبدیل می کرده است. این آسیاب با احداث رشته قناتی به نام همت آباد در این منطقه احداث شده و با خشک شدن این قنات در دهه های اخیر، آسیاب نیز از کار افتاده است. آسیاب آبی اشکذر دارای دالان شیب دار یعنی راه ورود به صحن اصلی با پنجاه و شش متر طول و 10/4 متر عرض است. صحن اصلی آسیاب به شکل مثمن است که چهار ضلعش هر کدام 80/4 و چهار ضلع دیگرش هر کدام 75/2 متر است . هریک از اضلاع کوچک، غرفه ای به عمق یک متر دارد. در دو ضلع شرقی و غربی دو اطاق با جلو خانی تعبیه شده است.غرفه جنوبی صحن، محل دستگاه آسیاب یعنی دول و آخوره است. سقف صحن آسیاب گنبدی شکل است. مصالح آسیاب تماما از آجر است و ترکیب سقف و مقرنس کارهای صحن اصلی آن با نقوش هندسی که در آن ایجاد کرده اند، از ابتکارهای جالب توجه معماری کهن ایرانی است. این جاذبه گردشگری در حاشیه غربی کویر یزد و فاصله 10 کیلومتری شهر یزد در امتداد جاده اصلی اشکذر به رستاق واقع شده است.لازم به ذکر است این آسیاب که یکی از 10 آسیاب ثبتی استان یزد به حساب می آید حدود 70 سال پیش به علت همجواری با ماسه های روان در زیر شن مدفون شده بود و پس از 5 سال به همت ریش سفیدان محل و سازمان میراث فرهنگی از زیر خاک بیرون کشیده شد و امور مرمت و بازسازی آن آغاز شده و امید است در آینده نزدیک دوباره راه اندازی شود.

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا