یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیمستند ده سال با فناوری اطلاعات شهرداری یزد
(گزیده‌ای از عملکرد سازمان فاوا شهرداری یزد از سال 1383 تا سال 1393)
قسمت دوم
سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS)
افزايش جمعيت و به دنبال آن شهرنشيني به عنوان پديده‌اي فراگير در يكصد سال اخير، هم كشورهاي صنعتي و هم كشورهاي در حال توسعه را در بر گرفته است. به طوري كه بسياري از جوامع، داراي شهرهاي پرجمعيت چند ميليوني هستند. پيش از سال 1900 ميلادي رشد شهرنشيني مربوط به كشورهاي غربي بود، اما از ابتداي قرن بيستم، دامنه شهرنشيني به كشورهاي در حال توسعه نيز كشيده شد و در دهه‌هاي اخير جمعيت شهرنشين اغلب كشورهاي در حال توسعه بيش از جمعيت روستانشين آنهاست.
روند سريع انتقال جمعيت از روستا به شهر در برخي شهرها با ايجاد منابع و امكانات كافي شهري مانند مسكن، آب، برق و ... همراه نبوده است و كمبودهايي احساس شده است. جذب مشارکت‌های دولتی، بهره‌وری اقتصادی، حفظ تساوی و عدالت اجتماعی، کاهش فقر و بهبود شرایط زیست محیطی از اهداف عمده مدیران شهری است که این اقدامات در سایه استفاده بهینه و توزیع عادلانه منابع امکان‌پذیر خواهد بود. از طرف ديگر افزايش جمعيت، گسترش فيزيكي شهر را در پي داشته و ارائه خدمات شهري را مشكل كرده است. بدين ترتيب مشكل مسكن، كمبود فضاي سبز كافي، آلودگي هواي ناشي از تردد اتومبيل‌ها، حاشيه‌نشيني و بيكاري از جمله عوامل نارضايتي شهري است.
در عصر حاضر و با توجه به پیشرفت فناوری‌های ارتباطی و ایجاد شبکه، مفهوم جدیدی بنام فناوری اطلاعات به وجود آمده است. فناوری اطلاعات به مجموعه ابزار‌هایی گفته می شود که به منظور ورود، ذخیره، پردازش و گزارش‌گیری اطلاعات به کار می رود. طبق تعریفی دیگر، فناوری اطلاعات شامل طراحی، توسعه، نصب و اجرای کلیه سیستم‌ها و نرم‌افزار‌های اطلاعات مدیریتی، در رابطه با موضوع پیشرفت علوم و تکنولوژی کامپیوتر است. با توجه به این نکته که حدود 80 درصد از اطلاعات به دست آمده از محیط زندگی شهری دارای بعد جغرافیایی می‌باشند، GIS یکی از مهمترین بخش‌های صنعت فناوری اطلاعات می‌باشد. به دلیل ماهیت کامپیوتری سیستم اطلاعات جغرافیایی می‌توان حجم اطلاعات بسیار زیادی را در مورد یک نقطه و یا منطقه خاص هم زمان و به صورت یکپارچه ذخیره کرده و در تحلیل‌ها از آن استفاده کرد.
پایگاه اطلاعات مکانی به عنوان یکی از مهمترین اجزاء سیستم اطلاعات مکانی (GIS) می باشند. پایگاه داده مکانی در مقیاس‌های مختلفی از جمله مقیاس شهری وجود دارد. این پایگاهها در راستای مسائل شهری فعالیت می‌نمایند. پایگاه اطلاعات مکانی شهری و بطور کلی GIS تمام جریان انتقال اطلاعات در داخل یک سازمان و بین سازمان‌های دیگر را بطور بنیادی تغییر می‌دهد و بطور کلی چنین پایگاهی فراسازمانی است و نیازمند مشارکت تمامی دستگاه‌های اجرایی خدمات رسان شهری است. مسئله مهم دیگر در این پایگاه ارتباط سازمان‌های تولید کننده اطلاعات مکانی پایه و مصرف‌کننده اطلاعات می‌باشد. به اشتراک گذاری پایگاه داده برای جلوگیری از اتلاف هزینه و زمان، روزآمد سازی سریع و هماهنگ و کارآمد از آنها برای کاربردهای شهری لازم و ضروری است. در این راستا شهرداری یزد با ایجاد پایگاه داده اطلاعات مکانی شهر و همچنین عقد تفاهم نامه با سازمان‌ها و شرکت‌های متولی تولید داده‌های مکانی نموده است و با ایجاد بسترهای ارتباطی و تهیه نرم افزار SDI گامهای موثر در یکپارچه سازی بانکهای اطلاعات شهری و تبادل اطلاعات نموده است.
در ذیل سعی شده تا اقدامات صورت گرفته سازمان فاوا از سال 1384 تا کنون در رابطه با راه اندازی سیستم اطلاعات جغرافیایی شهرداری یزد و همچنین گسترش استفاده از آن در مدیریت و برنامه ریزی شهری شرح داده شود:
- تهیه و روزآمد سازی نقشه‌های شهری با استفاده از عملیات فتوگرامتری
- ساماندهی اطلاعات و GIS Ready نمودن نقشه‌ها
- روزآمد سازی نقشه‌های شهری با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای
- یکسان‌سازی و تطبیق تصاویر ماهواره ای سالهای 1386 و 1389 و بارزسازی عملیات عمرانی صورت گرفته
- جانمايي كدهاي پستي بر روي محدوده املاك شهر يزد در محيط GIS
- تبديل نقشه‌هاي طرح تفصيلي از حالت نقشه‌هاي کاغذي به نقشه‌هاي رقومي
- GIS Ready و آماده سازی طرح‌های تفصیلی مصوب جدید برای بارگذاری بر روی سامانه جامع شهرسازی (طرح حفاظت جامع بافت تاریخی و طرح تفصیلی بافت فرسوده)
- ترسيم و پياده سازي طرحهاي آماده سازي
- ترسیم و پیاده‌سازی طرح‌های مصوب اجرایی و ساماندهی املاک شهرداری و تهیه نقشه املاک باقیمانده، درگذر، آزادسازی شده و...
- ترسيم و پياده سازي مصوبات کميسيون‌هاي ماده 5 بر روي نقشه‌هاي شهري
- ترسيم و پياده سازي مصوبات کميسيون‌هاي ماده 12 بر روي نقشه‌هاي شهري
- ترسیم عرض گذرهای مصوب
- اقدامات انجام شده شهرداری یزد در راستای یکپارچه سازی بانکهای اطلاعات شهری و تبادل اطلاعات
- عقد تفاهم نامه با شرکت آب و فاضلاب یزد
- عقد تفاهم نامه با اداره کل ثبت اسناد و املاک استان یزد
- عقد تفاهم نامه با شرکت برق استان یزد
- عقد تفاهم نامه با شرکت پست استان یزد
- عقد تفاهم نامه با ستاد فرمان امام (ره)
- عقد تفاهم نامه با آموزش و پرورش استان یزد
- عقد تفاهم نامه با معاونت بهداشتی استان یزد
- مميزي و GISReady آرامستانها
- مميزي آپارتمان‌هاي شهر يزد
- مميزي و جمع آوري اطلاعات مطب پزشکان
- مميزي و جمع آوري اطلاعات واحدهاي اداري
- مميزي وساماندهي واحدهاي تجاري
- روزآمدسازي لايه معابر و فيلدهاي اطلاعاتي توصيفي آن مشتمل بر نام معبر و عرض معبر
- روزآمدسازي لايه های اطلاعاتي کدپستي، اشتراک آب و پلاک ثبتي با استفاده از مراجعه روزانه مردم به شهرداري
- تهیه نقشه 1:1000 و تهیه شناسنامه پارکهای سطح شهر یزد
- برداشت موقعیت مکانی و توصیفی درختان سطح شهر و نصب پلاک شناسایی
- تهيه نقشه کاربري املاک سطح شهر یزد
- جانمایی شیرهای آتش‌نشانی سطح شهر یزد بر روی نقشه‌های شهری
- جانمايي تلفنهاي املاک شهر يزد بر روي نقشه‌هاي شهري
- جانمايي کيوسک تلفنهاي عمومي شهر يزد بر روي نقشه‌هاي شهري
- ایجاد پوسته شهر یزد در محیط GIS
- اولویت بندی و ارزیابی آسیب پذیری لرزه خیزی محلات شهر یزد با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی(GIS)
- ايجاد و راه‌اندازي زيرساختهاي اطلاعات مكاني(SDI)
- تهیه نرم افزار SDI
- تکمیل اطلات بانک کدپستی شهر یزد با استفاده از نرم افزار تحت وب SDI توسط شرکت پست
- ارائه طرح پژوهشی_اجرایی "سامانه خوداصلاح، توليد و روزآمدسازي اطلاعات شهري"
نقشه‌ها و اطلاعات تولید شده و فرآوری شده در رابطه با اقدامات مرتبط با مدیریت شهری را می‌توان به بخش‌های ذیل طبقه بندی نمود: