یزدفردا

طبق آمار بانک مرکزی و اتاق بازرگانی متوسط ارزش هر کیلوگرم از صادرات کشور 50 سنت (0.5 دلار) و متوسط ارزش هر کیلوگرم از واردات کشور بیش از 1.5 دلار می باشد. این آمار بدان معنی است که در مقابل صادرات کالاهای سنگین و حجیم که ارزش دلاری کمی دارند، واردات کالا به کشور از نوع کالاهای سبک، کم حجم و پرارزش بوده اند.

  عمده دلیل این مشکل از آنجا می شود که اکثر کالاهای صادراتی به خارج کشور شامل نفت، مواد خام معدنی و کالاهای نفت پایه است که اصولا به صورت خام صادر شده و دارای ارزش افزوده پایین می باشند. حال اگر این کالاها به صورت فرآوری شده و غیرخام صادر می گردید ارزش کالاهای صادراتی کشور مسلما از کیلویی 50 سنت بیشتر بود. در مقابل این صادرات کم ارزش، واردات کشور بیشتر از کالاهای با ارزش بیشتر بوده که در این میان کالاهای دانش بنیان که دارای ارزش افزوده بالای هستند جایگاه ویژه ای دارد. گر چه جدا از کالاهای دانش بنیان بسیاری از کالاهای غیراساسی و لوکس نیز ارزش کالاهای وارداتی به کشور را بالا برده است و با حذف کالاهای اساسی ارزش هر کیلو کالای وارداتی غیر اساسی به دلار می رسد.

طبق این آمار فقط بین سالهای 1358-1369 ارزش یک کیلوگرم کالای صادراتی بیش از یک کیلوگرم ارزش کالای وارداتی به کشور بوده است. دلیل نیز از آنجا ناشی می شودکه در سالهای پس از انقلاب و دوران جنگ مقدار کالاهای وارداتی غیراساسی و لوکس بسیار کم بوده و بیشتر واردات کالاهای اساسی مدنظر وارد کنندگان بوده است. حال آنکه پس از آن دوران ارزش هر کیلوگرم از واردات کشور با رشد فزاینده ای روبرو بوده است.

آمارها نشان میدهد در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و با سیاستهای وارداتی وی و از بین رفتن بخش های تولیدی کشور و کاهش کالاهای باارزش افزوده در صادرات کشور، اختلاف متوسط ارزش هر کیلوگرم از واردات و صاردات کشور به بالاترین حد خود یعنی 1 دلار رسیده است. حال آنکه در ابتدای ریاست جمهوری وی و در سال 1384 این اختلاف در حدود 65 سنت بوده است.

 این آمار هم چنین نشان می دهد که متوسط ارزش هر کیلوگرم از واردات کشور طی سال های ریاست جمهوری وی همواره روند صعودی داشته اما در متوسط ارزش هر کیلوگرم از صادرات طی این دوران با نوسان روبرو بوده و حتی در سال های آخر دوران ریاست جمهوری وی با کاهش مواجه بوده است. این موضوع بدان معنی است که تولیدات با ارزش افزوده بالا طی سالهای اخیر کاهش یافته و از لیست کالاهای صادراتی حذف گردیده یا از مقدار آنان کاسته شده و برای جبران کمبود این کالاها مجبور به واردات آن ها از سایر کشورها گردیده ایم. که این ار میتواند خود گواه بر رشد منفی اقتصادی کشور در سال های اخیر باشد.
طبق آمار بانک جهانی نیز به طور متوسط ارزش هر کانتینر کالای صادراتی ایران در سال 2013 برابر با 1470 دلار بوده است. گرچه این ارزش طی سال های اخیر افزایش یافته ولی باید توجه داشت که این روند افزایشی تاثیر شدیدی از افزایش قیمت نفت طی سال های اخیر بوده است. در مقابل متوسط ارزش هر کانتینر کالای وارداتی ایران در سال 2013 برابر با 2100 دلار و اختلاف ارزش هر کانتینر کالای صادراتی و وارداتی ایران 630 دلار بوده است. حال آنکه میانگین جهانی ارزش هر کانتینر کالای وارداتی و صادراتی به ترتیب 1822 و 1515 دلار بوده است.

 جالب آنکه ارزش هر کانتینر کالای صادراتی کشورهایی چون افغانستان، آنگولا، بورکینافاسو، بوآتسوانا و... از ارزش هر کانتینر کالای صادراتی ایران بیشتر بوده است و ارزش هر کانتینر کالای وارداتی به ایران نیز از کشورهای فقیری همچون بنین، بلیز، برمودا، بابادوس، کومور، اریتره و نیز کشورهای ثروتمندی چون آلمان، فرانسه، انگلستان، اسپانیا، آمریکا، هلند، ایتالیا، ژاپن و... بیشتر بوده است. این بدان معنی است با وجود تمایل ایرانیان و واردات کالاهای غیراساسی، تجملی، باارزش و در بعضی موارد دانش بنیان تاکنون برنامه ریزی مشخصی جهت تولید این گونه کالاها در کشور صورت نگرفته و ارزهای بی ارزش نفتی جهت خرید این کالاها از کشور خارج می شوند.

 
شایان ذکر است ایران از لحاظ اختلاف ارزش هر کانتینر کالای صادراتی و وارداتی (ارزش واردات منهای ارزش صادرات) در جایگاه بیست و پنجم جهان قرار دارد و در بین کشورهای اروپایی و نیز کشورهای توسعه یافته فقط  از کشور بلاروس وضعیت بهتری داریم.