یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیعشق و علاقه خاص مردم طبس به ائمه اطهار به خصوص اباعبدالله الحسین (ع) در ماه محرم باعث شده كه اکثر افرادی که از این شهرستان نیز مهاجرت کرده‌اند در اين ايام به طبس برگشته و مراسم عزاداری را با شکوه خاصی برگزار کنند.
به گزارش خبرنگار یزد فردا در طبس:از جمله مراسم مردم طبس در ماه محرم، برپایی خیمه عزا و عزاداری شبهای محرم است كه یکی از اساتید دانشگاه آزاد اسلامی طبس در مورد اين مراسم گفت: مردم به صورت خودجوش سه روز مانده به آغاز محرم، یعنی از 28 ذی الحجه، خیمه عزای امام حسین(ع) را در تکایا و هیئت های مذهبی سرپا کرده و آنها را سیه پوش می‌کنند و از سه شب مانده به محرم هیئت‌ها با پرچم و علم، سینه زنان و زنجیر زنان و با نوای نوحه خوانان عزاداری را آغاز می کنند.
*برپایی خیمه عزا و عزاداری شبهای محرم؛
حجت‌الاسلام والمسلمين محمدجواد زنجانی طبسی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: برپایی خیمه در هیئت های مذهبی علاوه بر اینکه نمادی از برپایی عزای سالار شهیدان است، ضرورتی دارد که در تابستان و زمستان این شهر انجام میشود، تابستان برای محفوظ ماندن عزاداران از گرمای سوزان و زمستان از باران و سرما، و این رسمی است دیرینه که تا کنون پابرجا مانده است.
این دکترای تاریخ و تمدن اسلامی اضافه کرد: شهر طبس در گذشته دارای پنج محله اصلی، که هر محله ای دارای هیئتی بوده است. داخل شهر هیئت صاحب الزمانی، پایین محله هیئت فاطمی، محله پنجه علی هیئت چهارده معصوم، خیابان هیئت ابوالفضلی و پهن کوچه هیئت حسینی، که البته به این پنج هیئت حسینیه میارزه (جمع میرزا) که هیئت سادات طبسی ها است را باید اضافه کرد؛حسینیه ای که قدمتی بیش از همه ی هیئت های مذهبی شهر دارد.
امام جمعه موقت طبس ادامه داد:طبق رسم سادات هر محله در جلو هیئت خود حرکت می کنند. و فقط در روز عاشورا در محل حسینیه خود مجتمع می شوند و به صورت هیئتی در جلو ی نخل مرثیه خوان به همراه علما و روحانیت حرکت می کنند.
وی گفت: هیئت های مذهبی در هنگام ورود به مجلس عزاداری به همان ترتیبی که ذکر شد، به خاطر احترام به پیشکسوتی، وارد مجلس عزا می شوند. لذا هرشب در هیئتی اجتماع کرده و نوحه خوانی صورت می گیرد. از بعد از پيروزي انقلاب اسلامی با توافق خود هیئت‌ها هر تکیه‌ای که زود تر به مجلس عزاداری برسد مراسم نوحه خوانی خود را انجام دهد و این کار بر انسجام تکایا افزوده است.
*شبیه خوانی در طبس؛
زنجانی اظهار داشت: مجالس روضه خوانی در طبس همه روزه صبح و عصر و شب در ماه محرم و صفر به ویژه در دهه اول محرم وجود دارد و از روز هفتم ماه محرم هیئت ها از محل تکیه خود به صورت نوحه خوانی به سمت مجالس عزاداری حرکت می‌کنند. بعضی از این تکایا از هشتم تا دوازدهم محرم مراسم شبیه خوانی دارند که برخی از آنها عبارتند از شبیه خوانی حضرت اباالفضل (ع) كه هیئت ابوالفضلی در روز هشتم محرم با برداشتن نخل کوچکی طی مراسمی شبیه خوانی حضرت اباالفضل(ع) را انجام می دهند.
وي ادامه داد اين مراسم به اين صورت است كه در این روز تمامی تکایا به این هیئت می آیند که بعد از نوحه خوانی تکایا، مراسم شبیه خوانی حضرت اباالفضل (ع) را انجام می دهد.
*مراسم اصغر صغیر؛
در روز نهم محرم تمام تکایا به محل هیئت حسینی می آیند و بعد از عزاداری و نوحه خوانی در پایان هیئت حسینی که سمت میزبان را دارد گهواره ای تزیین شده، در حالی که دو نوجوان سیه پوش در دو طرف گهواره ایستاده اند و کودکی شیرخوار درون آن خوابیده بر دوش عزاداران حمل شده و وارد مجلس عزا می شوند.
مداحان در حالی که کودک را روی دست به عزادارن نشان می دهند مرثیه خوانی برای علی اصغر(ع) را شروع می کنند. در این بین کبوتران خونین بال به هوا پرواز می کنند و هنگامی که گلوی کودک خونین می شود شور عزاداران زیاد شده زنجیر زنان با فریاد « گلوی اصغر هدف تیر شد – رباب خسته دل زمین گیر شد » با نوای طبل و سنج به زنجیر زنی می پردازند و گهواره را برای خروج از مجلس همراهی می کنند.
مراسم به گونه ای تنظیم میشود که بلافاصله اذان ظهر شروع شده و موذن با گفتن اذان عزاداران را به عزا دعوت می‌کنند.
*مراسم صبح رو سیاه؛
صبح عاشورا هنگامی که سپیده در حال طلوع است مردم پهن کوچه سیاه پوش در محل هیئت حسینی جمع شده و در حالی که دستی زیر بغل و دستی دیگر به صورت دارند برپشت بام هیئت اجتماع کرده این بیت شعر را با حالتی محزون می‌خوانند«ای صبح روسیاه ز چه رو می روی‌سپید – امروزو میشود خلف مرتضی شهید ».
نوحه خوان ابیاتی دیگر را با حالتی محزون می خواند و در حالی که از بام تکیه به زیر می آیند به سمت مجلس عزاداری که بین الطلوعین برپا شده است حرکت می کنند و افراد همچنان بیت اولیه را تکرار می کنند.
*مراسم نخل برداری روز عاشورا؛
روز عاشورا در طبس دو نخل برداشته میشود، یکی نخلی که از حسینیه میرزاها برمی‌دارند و دیگری نخلی
است که از هیئت فاطمی برداشته می شود که در عنوان مراسم نخل برداری روز عاشورا به آن اشاره خواهیم کرد.
تجهیز و آماده سازی این دو نخل از شب عاشورا آغاز می شود و اهالی هر محل داوطلب، تا صبح بیدار بوده و نخل‌ها را آماده می کنند. پایه های عمودی و افقی نخل را با گیاهی خوشبو به نام مورد همراه با گل تزیین می کنند و پارچه سبز رنگی روی نخل می اندازند و دو طرف آن ( عقب و جلو ) را با آینه مزین می کنند، و کبوترانی خونین بال را بر نخل می نشانند.
در گذشته یکی از سادات بر بالای نخل می نشست. مردم خود را موظف می دانند که شب و یا صبح عاشورا تا قبل از حرکت دادن نخل، آن را زیارت کنند. از صبح هیئات مذهبی به کنار نخل ها می آیند و به ترتیب نوحه خوانی می کنند. نیم ساعت به ظهر تمام مردم و عزاداران در کنار نخل حسینیه میارزه جمع می‌شوند و با اقامه ی نماز جماعت ظهر و عصر در مسجد جامع، که در کنار این حسینیه است، خود را آ ماده حرکت دادن نخل می‌کنند.
بعد از اقامه ی نماز جماعت روحانیت، علما و سادات، با ذکر« سید مظلوم حسین وای وای ...» به سمت نخل می روند. در اطراف نخل جمعیت موج می زند. جوانان طبسی که در خود توان حمل نخل را می بینند در حالی که شالی به کمر و شانه بسته اند با پاهای برهنه، نخل را حرکت می دهند. در جلو نخل قطار شتران که از منطقه ی دیهشک طبس آمده اند و در حالی که اطفالی بر شتران نشسته اند با نظم خاصی حرکت می کنند.
بر شتر جلو دو عدد طبل گذاشته اند و فردی با شدت تمام به آن می کوبد و چشم عزاداران را به نمادی از اسیران اهل بیت فرا می خواند. پشت سر شتران روحانیت و سادات با زمزمه ی « سید مظلوم حسین وای وای – بی کس و محروم حسین وای وای » در حرکتند. گروه بعدی عده ای از اطفال و نوجوانان کفن پوش هستند که با شعار« قتل الحسین بکربلا... » حرکت می کنند. و بعد از آنان گروهی که اسبی را در محاصره گرفته اند به عنوان نماد ذوالجناح که با پارچه ای سفید و خونین که چوبه های تیر به آن نصب شده همراهی می کنند. و با نوحه ی « ای اسب بگو باب رشیدم به کجا شد...» در جلو نخل حرکت می کنند. پشت سر نخل زنجیر زنان با نوای سنج و طبل غریو « وای حسین کشته شد...» را سر می دهند. و تنها پرچم سرخی که در میان آنان برافراشته است، به چپ و راست حرکت کرده و هوا را می شکافد و عزاداران را به این جمله فرا می خواند که « این الطالب بدم المقتول بکربلاء ».
بعد از آنکه نخل اول مسیر حسینیه میارزه تا میدان شهر را طی کرد به جای اولیه اش بر گردانده می شود. و نخل دوم از هیئت فاطمی با همین مراسم حرکت داده می شود. با این تفاوت که در جلو نخل دوم علم هایی بلند و سنگین حمل می شود که هر کسی را یارای حمل آن نیست مگر جوانان قوی و قدرتمند پایین محله، چرا که حمل آن تخصصی خاص دارد. در مسر این دو نخل مردم گوسفندان زیادی را قربانی می کنند و این داستانی است که هر ساله ادامه دارد.
*مراسم بنی اسد؛
روز دوازدهم محرم هیئت ابوالفضلی عهده دار مراسمی است که شبیه حرکت بنی اسد برای دفن اجساد شهدای کربلاست، به طوری که عده ای که دارای لباس های عربی بوده و با خود بوریا و حصیر و بیل و کلنگ حمل می‌کنند به سمت حسینیه وکیلی حرکت کرده و پشت سر آنان عزاداران در حالی که به سینه زدن مشغول هستند. اين گروه به محل حسینیه وکیلی رفته و این مراسم با روضه خوانی به پایان می‌رسد.
*محرم در دیهشک طبس؛
دیهشک با حدود 700 خانوار جمعیت منطقه ای است در جنوب شهرستان طبس که به وسیله ی بولوار شهید عباسپور به طبس وصل می شود؛از سمت جنوب، از مسیر کرمان و بیرجند که وارد شهرستان طبس شوید ابتدا وارد منطقه دیهشک می شوید. این منطقه از کویر دارای نخلستان های زیادی می باشد که به وسیله چندین موتور آب و دو قنات آبیاری می شود.
در روز بيست و هفتم ذي‌الحجه دسته ای از مردم پرچم عزاداری امام حسین(ع) را به دست می گیرند و با مداحی و نوحه خوانی به خانه های منطقه وارد می شوند.
مردم دیهشک نیز در این روز درهای منازل خود را باز میگذارند و با نزدیک شدن دسته عزاداری به منزل هر کدام از افراد آنها درب های منازل خود را باز گذاشته و با دود کردن سپند به استقبال دسته می روند.
با وارد شدن دسته عزاداری به هرکدام از خانه ها بزرگتر خانه مبلغی را که در حد توان اوست از قبل در پاکتی گذاشته و در کیسه ای که یکی از بزرگان منطقه در جمع گروه عزاداری همراه خود حمل می کند می اندازد تا برای برگزاری مراسم عزاداری در محرم صرف شود.
از دیگر نکات قابل توجه این است که افرادي هم كه از اين منطقه به ساير نقاط كشور مهاجرت کرده‌اند، در اين ماه به منطقه باز مي‌گردند و در آیین های عزاداری منطقه خود شرکت می کنند.
از روز ششم محرم دسته‌هاي سينه زني و زنجيرزني حركت خود را آغاز مي‌كنند و علم‌ها كه نشاني از علم حضرت ابوالفضل(ع) است را در جلوي گروه حركت مي‌دهند.
در عصر روز نهم محرم دسته منطقه دیهشک نیز همراه با سایر دسته های عزاداری از دیگر هیئت های شهرستان به سمت آستانه حضرت حسین بن موسی الکاظم(ع) برادر امام رضا ‹ع› حرکت می کنند و بعد از عزاداری نماز مغرب و عشا را در آنجا برگزار می کنند.
از ديگر نكات قابل توجه منطقه اين است كه عزاداران ناهار را از روز ششم محرم تا روز عاشورا را میهمان هيئت صاحب الزماني اين منطقه هستند که هر یک از روزها را یکی از خیران منطقه ناهار آنرا بر عهده گرفته است و آنهايي هم كه نذر دارند، در برخي از روزها هنگام صبح، حليم در بين مردم توزيع مي‌كنند.
از ديگر رسوم اين منطقه در محرم مي‌توان به حضور مردم در قبرستان و بر سر مزار مردگان خود در صبح روز عاشورا اشاره كرد.
در اين روز نخل را در هيئت صاحب الزماني آماده مي‌كنند و در نزديك اذان ظهر دسته‌اي از هيئت صاحب الزمانی به سمت قبرستان حركت کرده و مردم را از حركت نخل آگاه مي‌كنند؛ مردم نيز وسايل خود را از روي قبرها جمع کرده و در هيئت جمع مي‌شوند.
قبل از اذان ظهر نخل حرکت کرده و هیئت عزادار نیز در جلو و پشت نخل در قالب دسته های زنجیر زنی و سینه زنی حرکت می کنند و علم ها نیز در جلو به راه می افتند و از وسط منطقه به سمت قبرستان رفته و در آنجا شروع به خواندن زیارت عاشورا می کنند بعد از خواندن زیارت دوباره به سمت هیئت حرکت می کنند.
هنگام اذان ظهر نخل را در هيئت بر زمين گذاشته و به اقامه نماز مي پردازند و از روز عاشورا به بعد مجالس روضه خواني برپاست تا روز چهل و هشتم كه دسته‌جات به سمت مشهد مقدس حرکت مي‌کنند و در آنجا به عزاداري مي پردازند.
اعزام 77 مبلغ و مبلغه
رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان طبس نیز گفت: این اداره با هیئت های مذهبی شهرستان جلسات توجیهی برگزار کرده و برای باشکوه تر برگزار شده مراسم عزاداری حضرت امام حسین (ع) و یاران باوفایش برنامه ریزی های لازم انجام شده است.
حجت الاسلام و المسلمین حسن آزاد ادامه داد: قبل از ماه محرم مراسم عزاداری در هیئت های مذهبی شروع و تا پایان این ماه و صفر ادامه خواهد داشت.
وی افزود: در شهر طبس از گذشته هیئت های مذهبی از شب اول محرم میهمان یکی از هیئت ها بوده و در آنجا عزاداری می‌کنند.
وی به اعزام 77 مبلغ و مبلغه در سطح شهرستان اشاره کرد و مسئله مهم و حائز اهمیت امسال در سطح شهر طبس را سخنرانی روحانیون بعد از نوحه سرایی و عزاداری اعلام کرد.
خبر فوق را به زبان مورد نظر ترجمه کنید