یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیگروه فتا - رئيس پليس فتا كشور با اشاره به اينكه امروز پليس سايبري ايران با 132 کشور به صورت آنلاين در ارتباط است ، اظهار داشت :در اين خصوص اشتراک‌گذاري جرم و مجرم يکي از اين هماهنگي‌ها در عرصه بين‌المللي است.
به گزارش یزدفردا ، سردار " كمال هاديانفر " رييس پليس فتا ناجا به تشريح برخي سوالات در خصوص شبكه هاي اجتماعي موجود در فضاي مجازي و جرايم بوقوع پيوسته در اين فضا ، ارتباط پليس سايبري ايران با پليس ساير كشورها و ... به شرح ذيل پرداخت :
نظر پليس فتا راجع به شبکه‌هاي اجتماعي موجود در فضاي مجازي چيست؟
اساس شبکه‌هاي اجتماعي به نظريه علمي شش درجه جدائي استنلي ميلگرام بر مي‌گردد و کاربرد اصلي آنها تسهيل ارتباطات و تعاملات بين افراد است. اين شبکه‌ها يکي از مظاهر وب 2 و نمونه‌اي موفق از سايت‌هاي کاربر محور هستند که منجر به گسترش خارق‌العاده و غيرقابل تصور ارتباطات بين اشخاص در دنياي امروز شده‌اند. اما واقعيت اين است که اين ابزار مفيد نيز با توجه به گستردگي بسيار زياد در ايجاد ارتباط بين افراد، همزمان با مزاياي مختلف خود متاسفانه فرصت‌هايي سوئي را نيز در اختيار سودجويان، کلاهبرداران و مجرمان سايبري قرار داده است و حتي برخي از شبکه‌هاي اجتماعي خواسته يا ناخواسته بستري مناسب براي ارتکاب جرم ايجاد کرده‌اند.
هتک حيثيت؛ دومين جرم سايبري داراي شاکي خصوصي
بنابراين جرايم بسياري در حوزه شبکه‌هاي اجتماعي عليه جوانان و نوجوانان و به طور کلي هموطنان رخ مي‌دهد که حتي گاهي پس از انجام جرم نيز از آن آگاه نيستند. سرقت هويت و دسترسي غيرمجاز به اطلاعات خصوصي افراد و تجاوز به حريم خصوصي که اين دسته جرائم هستند. به عنوان مثال هتک حيثيت که به عنوان دومين جرم سايبري داراي شاکي خصوصي، حجم زيادي از شکايت‌هاي مردمي و پرونده‌ها را به خود اختصاص داده است، در فضاي سايبر رايج شده و بستر عمده ارتکاب اين جرم نيز برخي از شبکه‌هاي اجتماعي مي باشد .
پليس با توجه به رويکرد مردمي خود و ديدگاه پيشگيرانه نسبت به تهديدات و آسيب‌ها وظيفه خود مي‌داند که ضمن اطلاع‌رساني و هشداردهي در خصوص تهديدات پيش روي مردم عزيز، اقدام به مقابله و برخورد با مجرمان اين فضا و جلوگيري از بروز آسيب کند. لذا هموطنان عزيز بايد قبل از هر چيز، ضمن کسب دانش و آگاهي لازم نسبت به تاثيرات و نکات مثبت و منفي اين فضا و نحوه استفاده و حفظ امنيت خود و اطرافيان آشنائي لازم را کسب کند. بويژه در خصوص حضور فرزندان خود در اين گونه محيط‌ها دقت داشته و در فضاي مجازي نيز همانند فضاي حقيقي در کنارشان بوده و آنان را همراهي کنند تا احتمال آسيب به حداقل برسد.
تحريف هويت توسط برخي کاربران براي ورود به شبکه‌هاي اجتماعي خاص
همچنين دقت کنند که تعداد زيادي از شبکه‌هاي اجتماعي با توجه به مباني علمي در مقررات داخلي خود، داراي شرط سني براي ورود بوده و کودکان و حتي نوجوانان نبايد به آنها وارد شوند. بطور مثال برخي از اين شبکه‌ها اجازه ثبت نام و ورود مستقل افراد با سن کمتر از 13 سال را فارغ از مليت و حتي در صورت رضايت والدين را نمي‌دهند که اين خود نشانه تهديدات و آسيب‌هاي متصور براي کودکان و نوجوانان در اين فضاست. ولي متاسفانه بعضي کاربران با تحريف هويت و مشخصات خود ثبت‌نام مي‌کنند و کلا وارد محيطي مي‌شوند که مناسب آنها نيست.
امروز هيچ نظارتي و کنترلي از سوي شرکت فيس‌بوک و ساير شبکه‌هاي اجتماعي اعمال نمي‌شود، زيرا همه آنها به دنبال افزايش و جذب کاربر بيشتري هستند گويا در مسابقه‌‌اي با يکديگر در رنکينگ غيرواقعي هستند و سلامت رواني، اخلاقي و امنيت کاربران براي آنها زياد مهم نيست؛ نظرشان اين است که هر کي با هر ذائقه فقط بيايد و اين خوب نيست در حالي که امنيت و سلامت کاربران بايد از هر چيز مهم‌تر باشد. که متاسفانه اينطوري نيست.لذا ما توصيه نمي‌کنيم از اين فضا استفاده بشود، در حال حاضر شبکه‌هاي اجتماعي خوبي در کشور توليد شده است با محتواي خوب و ارزشي، توصيه مي‌کنيم از شبکه‌هاي جايگزين استفاده کنند.
برنامه‌هاي پليس فتا در تعامل با وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم چيست؟
عمده وظيفه پليس فتا حتي قبل از برخورد و جمع‌آوري آثار و عوامل جرم در فضاي سايبر، آگاهي بخشيدن به اقشار جامعه و پيشگيري از وقوع جرم است. اعتقاد داريم چنانچه سطح آگاهي عمومي در نحوه استفاده از فضاي مجاز ارتقاء يابد، نرخ وقوع جرم کاهش خواهد يافته و سطح آسيب‌پذيري عمومي کاهش مي‌يابد. به اين منظور پليس فتا يکي از جوامع هدف خود را دانش‌آموزان عزيز تعريف کرده است.
يکي از جوامع پراهميت وزارت آموزش و پرورش است و نبايد از نقش اين عزيزان در توسعه فرهنگ سازي عمومي غافل شد. اميدواريم بتوانيم گام‌هاي موثر در جهت تامين امنيت کاربران برداريم و در کنترل و کاهش جرايم در فضاي مجازي کشور موفق باشيم. اين مهم فقط با همکاري و همدلي در آحاد جامعه بخصوص جوانان و نوجوانان که در حال حاضر بيش از ساير کاربران، فضاي مجازي را به خود اختصاص داده‌اند، امکان‌پذير خواهد بود.
پليس فتا تا چه اندازه در حفاظت از فضاي مجازي کشور در برابر حملات سايبري مانند موضوع حملات به وزارت نفت دفاع مي‌کند؟
ضرورت و اهميت صيانت از فضاي سايبري کشور در برابر انواع تهديدات و تهاجمات سايبري بر هيچ کسي پوشيده نيست و دفاع بر همگان واجب است. فضاي سايبر بخاطر ويژگي خود که وابستگي به زمان و مکان ندارد و به محض رؤيت حملات سايبري بايد اقدامات بازدارندگي را اجرا کرد. همانطور که مطلع هستيد در چشم‌انداز بيست‌ساله، ايران کشوري است امن، مستقل و مقتدر با سازمان دفاعي مبتني بر بازدارندگي همه‌جانبه و ...
پليس فتا تا چه اندازه نسبت به برخي رفتارها در فضاي مجازي با ديد اغماض مي‌نگرد؟
با توجه به وظيفه قانوني پليس در صورت بروز و مشاهده جرائم عمومي توسط پليس فتا در فضاي مجازي يا گزارش و طرح شکايت رسمي در ارتباط با جرم و يا اعلام از طرف مجاري قانوني اقدام به تشکيل پرونده و پيگيرد قضائي موضوع مجرمانه خواهد کرد و اغماضي در کار نيست. اما بايد توجه داشت که گستردگي فضاي سايبر و حجم جرايم فزاينده در آن که بخش عمده آن نيز از خارج از کشور و در مکان‌هايي صورت مي‌گيرد که لزوما در آنجا مجرمانه تلقي نمي‌شود، موجب مي‌شود که امکان رسيدگي به بخش‌هايي از اين جرائم فراهم شود.
ارتباط پليس سايبري ايران در اشتراک‌گذاري جرم و مجرم با پليس ساير كشورها چگونه است ؟
در اين بين بايد به محدوديت‌هاي امکانات پليس نسبت به حجم گسترده اين جرائم و نبود قوانين مناسب بين‌المللي نيز توجه کنيم. که البته عرض کردم بيشتر اين جرايم در بستر شبکه‌هاي اجتماعي خارجي متاسفانه شکل مي‌گيرد. بطور مثال سايتي با محتواي مبتذل و ضدارزشهاي ديني ما که در کشوري اروپائي ايجاد شده است توسط مراجع قضائي ايراني قابل پيگرد نيست و بايد از طريق کشور مربوطه تقاضاي رسيدگي شود که اين موضوع مشکلاتي را با توجه به تفاوت قوانين کشورها به همراه خواهد داشت. البته ارتباطات بين‌المللي روز به روز بهتر مي‌شود؛ امروز با 132 کشور به صورت آنلاين در ارتباط هستيم ؛ اشتراک‌گذاري جرم و مجرم يکي از اين هماهنگي‌ها در عرصه بين‌المللي است.
چه تعداد از افراد جامعه روزانه از فضاي مجازي استفاده مي‌کنند؟
برابر گزارش مرکز مديريت توسعه ملي اينترنت در سال 1391 بيش از 61 درصد جمعيت کشور يعني بيش از 45 ميليون نفر از اينترنت استفاده مي‌کنند. اين در حالي است که در سال قبل از آن درصد استفاده‌کنندگان 43 درصد يعني حدود 32 ميليون نفر بوده است.
از اين نظر ايران در بين کشورهاي خاورميانه رتبه اول است. اينکه مردم کشو به فضاي مجازي علاقه‌مند هستند خيلي خوب است چون اين فضا گذشته از تهديدات پيش رو سرشار از فرصت است ولي به نظر مي‌رسد که کاربران عزيز بايد بطور شتابزده و بدون آموزش وارد اين فضا نشوند چون آسيب‌ها و تهديدات آن بر روي کاربران نابلد بيش از فرصت‌هاي آن است و اين دسته از کاربران معمولا در تيررس مجرمان هستند.
توصيه‌هاي امنيتي شما به خانواده‌ها و کاربران مجازي تا چه اندازه است؟
پليس فتا با رويکرد اجتماعي و به عنواني بخشي از پليس جامعه محور راه‌اندازي شده و فعاليت کرده است. تلاش همه ما به عنوان خدمتگذاران مردم در فضاي سايبر تامين محيطي امن و قابل اعتماد براي انجام فعاليت‌هاي سالم براي همه هموطنان و خانواده‌هاي محترم است. در اين بين آگاهي‌بخشي و اطلاع‌رساني و همچنين ارائه هشدارهاي لازم در هنگام بروز خطرات جديد و يا روش مقابله با شگردهاي مجرمانه جديد به کاربران فضاي مجازي به منظور پيشگيري از گرفتار شدن آنان و خانواده‌ها و فرزندانشان در جرائم سايبري اهميت زيادي دارد.
اعلام آخرين شگرد مجرمان و ارتباط دوسويه با جامعه در cyberpolice.ir
بنابراين اين پليس با توجه به مخاطبان خاص خود که مي‌توان گفت همگي در اينترنت حضور دارند بصورت مستمر اقدام به اطلاع‌رساني و آگاه‌سازي عمومي و اختصاصي موضوعي و مخاطب محور از طريق توليد انيميشن‌هاي آموزشي، حضور در نمايشگاه‌هاي معتبر داخلي مانند رسانه ديجيتال، رسانه‌ها و مطبوعات و خبرگزاري‌هاي آنلاين و سايت‌هاي مختلف خبري و سايت پليس فتا انجام شده که با يک جستجوي ساده يا ورود به سايت پليس فتا هموطنان مي‌توانند از آنها بهره‌برداري کنند. آدرس سايت پليس فتا cyberpolice.irاست که استدعاي ما از مردم اين است که حتما به هشدارهاي فتا و از آخرين اخبار و شيوه‌هاي مجرمانه داخلي و بين‌المللي توجه کنند البته سايت ما، يک سايت دو طرفه است که کاربران و مردم عزيزمان مي‌توانند نظرات، اخبار و اطلاعات پيرامون جرم را به ما اطلاع بدهند.
وجود پليس فتا را تا چه اندازه براي کشور مفيد و لازم مي‌دانيد؟
پليس فتا بر اساس سند افتا دولت، نياز جامعه، رشد قارچ‌گونه جرايم سايبري و توسه پليس در عرصه داخلي و بين‌المللي تشکيل شد. تغيير شکل زندگي مردم و دو جهاني شدن جوامع از ضروريات تشکيل پليس سايبري است. پليس فتا به عنوان ضابط قضائي در فضاي مجازي و با وجود مدت نسبتا کوتاه فعاليت خود بي‌ترديد نقش موثري در کنترل جرائم اين فضا و ايجاد امنيت نسبي براي هموطنان داشته است.
مجرمان در فضاي سايبري احساس ناامني مي كنند
رسيدگي به هزاران پرونده سرقت و کلاهبرداري و هتک حيثيت و ... با شکايات مردمي و احقاق حقوق آنان در اين فضا و همچنين پيشگيري و مقابله موثر با جرائم سايبري موجب شده که مجرمان احساس ناامني کنند. اين پليس توانسته نشان دهد حتي در مقايسه با ساير کشورها بعنوان نمونه‌اي از پليس سايبري موفق، مطرح شود. تا جائي که کشورهاي غربي طي اقدامي منفعلانه به تحريم اين پليس براي جلوگيري از پيشرفت و موفقيت آن پرداختند که همين اقدام آنان حکايت از اهميت و لزوم حضور پليس فتا براي کشور و مردم دارد.
امروز همه کشورها اين را مي‌دانند که عقب‌ماندگي پليس‌ها در عرصه مبارزه با جرايم سايبري بيشترين خطر را براي سايبر کشورها دارد. در حوزه مبارزه با جرايم سايبر توسعه و پيشرفت همه کشورها معنا دارد و دنيا را قادر به پيشگيري و مقابله با جرايم مي‌کند. به همين دليل است که عمليات‌هاي بين‌المللي مانند پانگه‌آ 1 تا 4 در دنيا با حضور پليس‌هاي سايبري انجام مي‌شود چون جرم در فضاي سايبر گذشته از عدم وابستگي به زمان و مکان کاملا سيال و داراي هويت پنهان است.
در دنيا و منطقه خاروميانه چه کشورهايي پليس تخصصي مانند فتا دارند؟ آيا در دنيا به اين پليس احساس نياز مي‌شود؟
بعد از کنوانسيون بوداپست در سال 2001 تقريبا اکثر کشورها بخصوص کشورهاي توسعه يافته اقدام به ايجاد پليس سايبري کرده‌اند که بعضي از آنها امروز تبديل به الگوهاي مناسب و موفق شده‌اند. تقريبا ما کشوري را نمي‌شناسيم که پليس يا واحد مبارزه با جرايم سايبري نداشته باشد زيرا اهميت اين واحد بر هيچ کس پوشيده نيست و اگر کشور حتي نيمه نگاهي به توسعه و واقعيت‌هاي فضاي مجازي داشته باشد به اين نکته پي خواهد برد که جوامع تمايل زيادي به ورود به اين فضا دارند و فقط در کنار اين توسعه و رشد کاربران نياز مبرم به پليس اين فضا مي‌باشند.
همكاري پليس سايبري ايران با ديگر كشورها در چه زمينه‌هايي و چگونه است؟
برخي کشورهاي منطقه رسما از فرماندهي محترم نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران خواسته‌اند که براي راه‌اندازي پليس سايبري آنها اقدام کنيم که در حال مذاکره و انجام اقدامات و هماهنگي‌هاي اساسي هستيم.
اخيرا در ايرن يک نشست و يک کارگاه توسعه و تقويت همکاري‌هاي بين‌المللي براي مبارزه با جرايم سايبر براي کشورهاي منطقه با مشارکت سازمان UNODC و سازمان اينترپل جهاني برگزار شد و نمايندگان همه کشورهاي منطقه شرکت کننده در اين نشست و کارگاه که با حضور بيش از نمايندگان 14 کشور برگزار شد، از پليس سايبر ايران درخواست توسعه و تقويت همکاري‌ها و اجراي آموزش‌هاي تخصصي براي پليس آنها، انتقال دانش، تجربيات و تبادل اطلاعات و... را کردند و جزو مصوبات نشست مذکور در سند UNODC قرار گرفت.
نقش ارشادي و بازدارنده پليس فتا به فضاي سايبري چگونه است؟
وجود پليس در جامعه هم پيش رويدادي است هم پس رويدادي؛ به نحوي که صرف احساس اين موضوع که در فضاي مجازي پليس تخصصي به نام پليس فتا وجود دارد باعث مي‌شود هزينه ارتکاب جرم براي مجرمين بيشتر شود و عملا جذابيت و تمايل ارتکاب جرم و انگيزه ارتکاب جرم پايين بيايد.
همچنين پس از وقوع جرايم نيز پليس تخصصي فتا در نقش ضابط در کشف و پي‌جويي جرايم سايبري نقش اساسي را ايفا مي‌کند. در فرآيند مجازات مجرمان که نقش پيگيري اجتماعي و هم نقش پيشگيري وضعي براي مجرمين دارد، پي‌جويي جرايم سايبري که امري بسيار پيچيده است به عهده پليس فتا است. در جايي که مجرم بداند در صورت ارتکاب جرم حتما دستگير خواهد شد تا در صدد ارتکاب جرم برنيايد.
آيا پليس فتا با شکايات شاکي خصوصي وارد عمل مي‌شود يا در فضاي سايبري هم جرايم مشهود وجود دارد؟
براي شروع فرآيند پي‌جويي جرايم با توجه به ماهيت جرايم، يا بايست شاکي خصوصي متضرر از جرم اعلام شکايت کند يا مدعي‌العموم ارجاع موضوع کند يا جرم داراي ماهيت مشهود باشد تا ضابط بتوان فرآيند پي‌جويي جرايم را شروع کند. اين امر در خصوص جرايم سايبري صادق است. لذا پليس فتا نيز براساس قانون و مقررات ياد شده اقدام به رسيدگي مي‌کند با اين تفاوت که تعاريف ارائه شده در خصوص جرم مشهود موضوع قانون آئين دادرسي کيفري با جرايم سايبري همپوشاني کامل ندارد. ضرورت دارد لوايحي تصويب شود تا خلاءهاي موجود آن را پوشش بدهد تا در کوتاه‌ترين زمان ممکن به اين جرايم رسيدگي و خسارات حداقلي به بزه‌ديده يا بزه‌ديدگان وارد شود.
تعريف قانوني جرايم سايبري چيست؟
جرم رايانه‌اي در قانون تعريف نشده است و هر کسي يک تعريفي ارايه کرده است. در زير هم از ديد نهادها و سازمان‌ها اعم از داخلي و بين‌المللي و هم از نگاه انديشمندان و حقوقدانان به برخي از تعاريف مربوط به جرم رايانه‌اي اشاره مي‌کنيم:
البته تعاريفي از بخش نهاد و کشورهاي بين‌المللي وجود دارد براي مثال:
- هر عمل غيرقانوني، غير اخلاقي يا غير مجاز نسبت به پردازش خودکار و يا انتقال داده‌ها. (تعريف سازمان همکاري و توسعه اقتصادي)
- هر فعل مثبت غيرقانوني که رايانه، ابزار يا موضوع جرم است. (کميته اروپايي مسائل جنايي در شوراي اروپا)
- جرم رايانه‌اي عبارت است از هرگونه تخلف از قانون کيفري که دانش فناوري رايانه‌اي را در ارتکاب، تحقيق و پيگرد شامل شود. (تعريف وزارت دادگستري آمريکا)
- شايد خلاصه آن اين باشد که جرم رايانه‌اي هر رفتار ممنوع مرتبط با کاربرد رايانه را مي‌گويند که خوب در قوانين اکثر کشورها رفتار ممنوع را بر شماري يا جرم‌انگاري کرده و يا مي‌شود گفت که جرم رايانه‌اي هر رفتار غيرقانوني است که دانش فناوري رايانه‌اي براي ارتکاب جرم به کار گرفته شود. رايانه نسبت به جرم مي‌تواند دو حالت داشته باشد؛ حالت فعال که رايانه براي نفوذ در فايل‌ها و ربايش پول و رفتارهاي غيرقانوني از اين دست به کار گرفته مي‌شود و حالت انفعال که رايانه نقش تسهيل کننده يا راهنما براي خريداران يا کالاها به ويژه در پرونده‌هاي قاچاق مواد مخدر و غيره... دارد.