یزدفردا

32 روستا و محله در بخش دستگردان طبس از دسترسی به آب آشامیدنی محروم هستند

*آب شرب روستاهای دهستان کوه یخاب طبس با تانکر تامین می شود

حمید رضا حجازی: به گزارش خبرنگار ما در طبس: بخش دستگردان یکی از مناطق محروم شهرستان طبس به شمار می رود که هنوز تعداد  32 روستا و محله در این بخش از دسترسی به آب آشامیدنی محروم هستند و برخی اهالی دهستان کوه یخاب در کپر و خانه های گلی محقر، غیر مقاوم و غیر بهداشتی زندگی می کنند.

این بخش دو دهستان بنام كوه يخاب  به مركزيت روستاي تپه طاق و دستگردان به مركزيت  شهر عشق آباد دارد که روستاهای دهستان کوه یخاب با مشکل شدید کمبود آب شرب و بهداشتی مواجه می باشند و آب مورد نیاز آنان از طریق دو دستگاه تانکر تامین می شود.

شهرستان طبس دارای سه بخش مرکزی، دستگردان و دیهوک است که بخشدستگردان  به مركزیت شهر عشق آباد با مساحت 12000 كيلو متر مربع و جمعیتی حدود 12000 نفر در فاصله 110كيلومتري مركز شهرستان طبس و در فاصله 380 كيلومتري مركز استان خراسان جنوبی قرار دارد.

دستگردان در لغت به معناي زمين و ملك زراعتي است، واژه دستگردان بنا بر نقل افراد آگاه به تاريخ منطقه ابتدا دشت گردان(به ضم گ) بوده و وجه تسميه آن را دلاوري، شجاعت و جوانمردي ساكنين منطقه ميدانند که این واژه در اثر استفاده زیاد و دگرگوني  واژه ها به تدريج به (دست-گردان) و سپس ( دستگردان) تغيير يافته است.

*دستگردان با قدمتی دیرینه

 بخش دستگردان  از بزرگترين بخشهاي كشور و استان خراسان جنوبی است كه قدمت آن به قرن ششم هجري باز مي گردد، در پيدايش اين بخش چنان كه از كهنسالان آن زبان به زبان تا كنون نقل شده است، سرزميني سرسبز و بسيار بزرگ بوده است كه قهر طبيعت و بروز خشكسالي هاي متوالي آنرا به كويري لم يزرع مبدل ساخته است.

این بخش اكنون ميراث دار تاريخ و فرهنگي كهن است، فرهنگي كه به مردمان سختكوش اين بخش آموخته است تلاش و كوشش  خود را با اقليم خشك منطقه تطبيق دهند و اين تلاش را در معماري خويش به صراحت آشكار سازند، وجود آثاري چون مسجد قديم دستگردان با قدمت بيش از هزاران سال، آب انبارها، رباط ده محمد و رباط زنگيچه، آسیاب­های آبی کلشانه و خانه هاي خوانين در روستاهاي هودر، بادام تك و  مهارت در معماري اين بناها گواه اين مدعاست.

 در سالهای اخیر خانه سردار مکرم در روستای امیرآباد، قلعه پاشنه دران، قلعه بادام تک، سه آسیاب آبی و دو قلعه قدیمی با معماری خاص در روستای کلشانه، قلعه و دوخانه قدیمی در روستای یوسف­آباد، خانه شجاع سنگچولي و قلعه حسن آباد شجاع و رباط ده محمد و خانه غياثي در روستاي منصوريه در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

اين بخش مشتمل بر 93 روستاي دارای سکنه است که از شمال شرق به شهرستان بردسكن، از جنوب به بخش مركزي شهرستان طبس، از شمال غرب به استان سمنان و از شرق به شهرستان بشرويه منتهي مي شود، طول و عرض جغرافيايي آن 56 درجه طول شرقي تا 57 درجه طول شرقي و 33 درجه عرض شمالي تا 35 درجه عرض شمالي است،  مردم اين بخش به  زبان فارسي و لهجه محلی دستگرداني و کوه یخابی  صحبت مي كنند .

تاريخ گواهي مي دهد كه اين بخش قدوم مبارك حضرت علي ابن موسي الرضا «ع»  در مسير سفر تاريخي خود از مدينه به مرو را  بر پيكره خود دیده و بدان تبرك يافته است  و به اين دلیل  به مقدم الرضا  شهرت يافته است.

64حلقه چاه كشاورزي و بيش از 80  رشته قنات و چشمه در بخش دستگردان وجود دارد كه كشاورزان  را به فعاليت وا داشته است.

گندم، جو، سير، كنجد، زعفران، پسته، پنبه، آفتابگردان، ذرت و علوفه را میتوان از محصولات عمده كشاورزی اين بخش نام برد.

اين بخش كه در دل كوير واقع شده است گنجينه اي از بركات ذات اقدس الهي را در درون خويش نهفته است، زمين هاي مستعد كشاورزي كه به علت كمبود آب كشت نمي شود از دغدغه هاي بزرگ كشاورزان است، معادن بسيار غني و متعدد از قبيل زغالسنگ، خاك صنعتي، بنتونيت، باريت، منگنز، بوكسيت، سیليس، سنگ آهن، گچ، سولفات سديم، سرب و روي و ده ها معدن ديگر در این بخش وجود دارد كه برخی فعال بوده  و برخي ديگر نيز بلااستفاده مانده است.

 اين بخش دور افتاده سرشار از پتانسيلهاي بالقوه است؛ به گونه ای که برخی کارشناسان  به دلیل وجود معادن متعدد و مختلف،  این بخش را کلکسیون معادن نامیده اند.

* اكثر روستاهاي  بخش دستگردان  از نعمت برق ، تلفن و آب بهداشتي  برخوردار ند

اكثر روستاهاي اين بخش از نعمت برق و تلفن و آب بهداشتي  برخوردار هستند، راه ارتباطي روستاهاي بزرگ و  پرجمعيت بخش به شهر عشق آباد آسفالت و راه برخی روستاها نيز خاكي است.

 26 روستاي دستگردان در حال حاضر داراي شوراي اسلامي و دهياري است و فعاليت دهياري­ها در برخي از روستاها چشمگير و چهره روستاها را نيز دگرگون كرده است. در چهارمین دوره  11 روستا به جمع روستاهای دارای شورای اسلامی اضافه خواهد شد.

در این بخش بیش از  35  اداره و نهاد دولتي وجود دارد و نبود برخي از ادارات از جمله نمایندگی فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، اوقاف و امور خیریه، بانك رفاه كارگران، دادگاه عمومي، اداره ثبت اسناد و املاك با توجه به بعد مسافت تا مرکز شهرستان، مشكلاتي را براي مردم بوجود آورده است.

از بعد فرهنگي مردم اين بخش يكدست شيعه هستند.

*وجود  هزاران راس دام و دو طايفه عشايري در کوه یخاب ضرورت ايجاد نمايندگي امور عشايري را دوچندان می کند

در دهستان دستگردان فرهنگ كار و تلاش و سختكوشي فرهنگ غالب است و در دهستان كوه يخاب نيز دو طايفه سختکوش عشايري ايلخاني و طاهري تجربهای كهن در زمينه دامپروري دارند و وجود  هزاران راس دام در این دهستان، ضرورت ايجاد نمايندگي امور عشايري را در بخش دستگردان دوچندان مي کند.

* مهمترین علت مهاجرت ها بیكاری و عدم اشتغال مناسب است

 روند مهاجرت در بخش دستگردان در سالهاي گذشته و طبق سرشماري سال 1385 و 1390 بسيار زياد بوده  و  اكثر روستاها با افت جمعيت روبرو هستند. مهمترین علت مهاجرت ها بیكاری و عدم اشتغال مناسب است و بیشتر به شهرهاي كاشمر، بردسكن، تهران، مشهد ، سمنان و طبس  صورت گرفته است.

شغل اکثریت اهالی در دهستان کوه یخاب دامداري و در دهستان دستگردان كشاورزي و دامداری است.

در این بخش بیش از 350 واحد صنفي وجود دارد همچنین وجود 136 هزار  دام سبك ( گوسفند و بز )، 2300 نفر شتر و  2200  راس گاو  بخش دستگردان را به قطب دامپروري شهرستان تبدیل کرده  است.

آّب شرب شهر عشق آباد در حال حاضر از طريق سه حلقه چاه  در 13 كيلومتري  عشق آباد در دشت هودر با آبدهي 47 ليتر در ثانيه تامين مي شود.

 آب در مخزن 2000 متر مكعبي ذخيره و پس از كلرزني و طي مسافت 13 كيلومتر با لوله 350 ميليمتري به شهر وارد مي شود.

 آب روستاهای دهستان دستگردان از طریق مجتمع آبرسانی زمزم تأمین میشود در حالی که روستاهای دهستان یخاب با مشکل شدید کمبود آب شرب و بهداشتی مواجه می باشند و آب مورد نیاز آنان از طریق دو دستگاه تانکر تامین میشود.

*بركات انقلاب اسلامي در چهره شهر عشق آباد و  بخش دستگردان نمود و جلوه اي ديگر دارد

بركات انقلاب اسلامي در چهره شهر عشق آباد و  تك تك روستاهاي بخش دستگردان نمود و جلوه اي ديگر دارد که میتوان به راه اندازي پست 132 كيلو ولت، عبور خط آهن و احداث ايستگاه حمل مسافر، فيبر نوري، راه اندازي تلفن همراه، احداث تالار فرهنگيان، احداث ساختمان شهرداري و ارتقاي عشق آباد به شهر، ارتقاي پاسگاه انتظامي به فرماندهي انتظامي  و راه اندازي پاسگاه انتظامي در روستاي تپه طاق، مرمت قنات ها، کانالکشی و احداث استخرهای ذخیره آب، احداث پایگاههای اورژانس جاده ای و ده ها مورد ديگر اشاره کرد.

 با اين وجود هنوز غبار محروميت بر چهره اين بخش خودنمائي ميكند و زدودن اين غبار همت و تلاش مسئولان و مردم كوشاي اين ديار را مي طلبد.

 هنوز تعداد  32 روستا و محله در بخش دستگردان از دسترسی به آب آشامیدنی محروم هستند و هنوز برخی اهالی دهستان کوه یخاب در کپر و خانه های گلی، محقر، غیر مقاوم و غیر بهداشتی زندگی می­کنند. هنوز هیچگونه واحد صنعتی فعالی در بخش دستگردان وجود ندارد و بیکاری همچنان یکی از مشکلات عمده و ریشه اصلی مهاجرت­ها  در بخش دستگردان می­باشد.

حمایت دولت از فعالان معدن در بخش دستگردان به ویژه در بخش معادن سنگ آهن، تقویت منابع آب زیرزمینی و بهره­برداری از منابع عظیم آب­های شور و لب­شور  حاشیه کویر،  تاسیس مرکز آموزش عالی، توسعه گردشگری با توجه به فراوانی جاذبه­های گردشگردی طبیعی و تاریخی میتواند به توسعه و پیشرفت این بخش کمک کند.