یزدفردا | نسخه چاپی | چند درصد ایرانیان «بی‌سواد» یا «کم‌سواد»ند؟

آمارهایی کلیدی که نمی‌دانیم: دو جدول زیر که کلیه آمارهای آنها با محاسبات نگارنده بر مبنای نتایج سرشماری 1390 استخراج شده، می‌کوشند تا به شکلی بسیار خلاصه وضعیت «بی‌سوادی» و «کم‌سوادی» را در میان ایرانیان بالای 17 سال به تصویر بکشند؛ تصویری که احتمالا با ذهنیت اولیه بسیاری از پایتخت‌نشینان در مورد «وضعیت عمومی تحصیلات ایرانیان»، تفاوت دارد.

لازم به توضیح است که در استخراج اعداد و ارقام دو جداول پیش رو، جامعه ایرانیان بالای 15 سال در سال 1390 (سال برگزاری سرشماری)، به تقریب معادل جامعه ایرانیان بالای 17 سال در سال جاری در نظر گرفته شده است.

جدول شماره (1) ماتریس تحصیلات ایرانیان را به تفکیک جنسیت نشان می‌دهد. براساس اعداد و ارقام این جدول مشاهده می‌شود که حدود 21 میلیون نفر از جمعیت بالای 17 سال کشور، «بی‌سواد» و «کم‌سواد» (دارای تحصیلات ابتدایی) بوده و 9 میلیون و 300 هزار نفر هم تحصیلات راهنمایی دارند. همچنین در مجموع حدود 30 میلیون و 260 هزار نفر از کل جمعیت بالای 17 سال کشور، تحصیلاتی حداکثر در حد سیکل دارند (شامل 14 میلیون و 590 هزار مرد و 15 میلیون و 670 هزار زن).

جدول (1): تحصیلات ایرانیان بالای 17 سال
جنسیت	کل جمعیت	بی‌سواد یا ابتدایی	راهنمایی	متوسطه	دانشگاهی
جنسیت	کل جمعیت	بی‌سواد یا ابتدایی	راهنمایی	متوسطه	دانشگاهی
مرد و زن	57.550.000	20,970,000	9,290,000	16,780,000	10,510,000
مرد	28.910.000	9,110,000	5,480,000	8,840,000	5,480,000
زن	28.640.000	11,860,000	3,810,000	7,940,000	5,030,000
منبع محاسبات: داده‌های منتشره «مرکز آمار ایران» پیرامون نتایج سرشماری 1390
ملاحظات محاسباتی: در آمارهای فوق، «جامعه ایرانیان بالای 17 ساله در سال 92)، معادل ایرانیان بالای 15 سال در سرشماری 90 فرض شده است. در سرشماری 1390، فردی که لااقل یک سال در مقطع ابتدایی (یا راهنمایی یا متوسطه یا دانشگاه) تحصیل کرده، سطح تحصیلات ابتدایی (یا راهنمایی یا متوسطه یا دانشگاهی) برای وی ثبت شده است.

جدول شماره (2) هم، ماتریس تحصیلات ایرانیان بالای 17 سال را با تشریح بیشتر به تصویر می‌کشد و جمعیت ایرانیان در هر رده "سن_جنس_تحصیلات" را نشان می‌دهد. برای مثال "زنان 32-51 ساله بی‌سواد یا ابتدایی"، حدودا 4.680.000 نفر هستند و 8.1 % از کل ایرانیان بالای 17 سال را تشکیل می‌دهند.

جدول (2): ماتریس مشروح تحصیلات ایرانیان (+سهم هر گروه از کل جمعیت بالای 17 ساله‌ها)

جنس و سن

کل جمعیت

بی‌سواد یا ابتدایی

راهنمایی

متوسطه

دانشگاهی

مرد و زن

57.540.000

(100%)

20,960,000

(36.4%)

9,290,000

(16.1%)

16,780,000

(29.2%)

10,510,000

(18.3%)

17-31 ساله

23.690.000

(41.2 %)

3,910,000

(6.8 %)

4,020,000

(7.0 %)

9,850,000

(17.1 %)

5,910,000

(10.3 %)

32-51 ساله

21.480.000

(37.3 %)

8,040,000

(14.0 %)

4,280,000

(7.4 %)

5,450,000

(9.5 %)

3,710,000

(6.4 %)

52 ساله و بیشتر

12.360.000

(21.5%)

9,020,000

(15.7%)

970,000

(1.7%)

1,480,000

(2.6%)

890,000

(1.6%)

مرد

28.900.000

(50.2%)

9,110,000

(15.8%)

5,480,000

(9.5%)

8,830,000

(15.4%)

5,480,000

(9.5%)

17-31 ساله

11.880.000

(20.7%)

1,790,000

(3.1%)

2,370,000

(4.1%)

4,980,000

(8.7%)

2,740,000

(4.8%)

32-51 ساله

10.880.000

(18.9%)

3,360,000

(5.8%)

2,510,000

(4.3%)

2,940,000

(5.1%)

2,070,000

(3.6%)

52 ساله و بیشتر

6.080.000

(10.6%)

3,900,000

(6.8%)

610,000

(1.1%)

910,000

(1.6%)

660,000

(1.1%)

زن

28.640.000

(49.8%)

11,860,000

(20.6%)

3,810,000

(6.6%)

7,940,000

(13.8%)

5,030,000

(8.7%)

17-31 ساله

11.790.000

(20.5%)

2,110,000

(3.7%)

1,650,000

(2.9%)

4,870,000

(8.5%)

3,160,000

(5.5%)

32-51 ساله

10.600.000

(18.4%)

4,680,000

(8.1%)

1,780,000

(3.1%)

2,510,000

(4.4%)

1,630,000

(2.8%)

52 ساله و بیشتر

6.250.000

(10.9%)

5,080,000

(8.8%)

370,000

(0.6%)

570,000

(1.0%)

230,000

(0.4%)

منبع محاسبات: داده‌های منتشره «مرکز آمار ایران» پیرامون نتایج سرشماری 1390

ملاحظات: اعداد درصدی داخل پرانتز، نسبت جمعیت ایرانیان در هر رده "سن_جنس_تحصیلات" را به صورت درصدی از کل جمعیت ایرانیان بالای 17 سال نشان می‌دهد. برای مثال "زنان 32-51 ساله بی‌سواد یا ابتدایی"، حدودا 4.680.000 نفر هستند و 8.1 % از کل ایرانیان بالای 17 سال را تشکیل می‌دهند.