یزدفردا

یزدفردا"هدایت كارگر شوركی"این روزها اصلی ترین موضوع بسیاری از صحبتهای رسمی و غیررسمی آن است كه از بین هشت نامزد انتخابات ریاست جمهوری كدام گزینه اصلح است و به كدام باید رای داد. به نظر می رسد انتخاب اصلح در این زمینه مستلزم شناسایی وظایف و مسئولیتهای رئیس جمهور است تا بدانیم كدام یك از این هشت نفر شایستگی بیشتری برای تصدی این مسئولیت دارند.
رئیس جمهور چه وظایفی دارد؟
طبق اصل 113 قانون اساسی «پس از مقام رهبری، رئیس¬جمهور عالی¬ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می شود؛ بر عهده دارد». بر این اساس و مطابق با دیگر اصول قانون اساسی، مسئولیتها و اختیارات رئیس جمهور را می توان بدین شرح برشمرد:
-    الف) مسئولیتهای ناشی از جایگاه عالی ترین مقام رسمی کشور پس از رهبری كه شامل وظایف و اختیاراتی همچون امضا و ابلاغ قوانین/ امضای معاهدات بین المللی/ تعیین و پذیرش سفیران/ مدیریت برنامه و امور مالی و اداری کشور/ اعطای نشان ها و همچنین ریاست شورای عالی امنیت ملی می باشد.
-    ب) مسئولیتهای ناشی از جایگاه مسئول قوه مجریه كه وظایف و اختیاراتی از قبیل ریاست و مسئولیت هیأت وزیران/ معرفی و عزل وزیران و نظارت بر عملکرد آنان/ قبول استعفای وزرا یا هیأت وزیران/ تعیین سرپرست برای وزارتخانه ها/ انتخاب وتعیین معاونان ومشاوران/ تعیین نماینده یا نمایندگان ویژه را شامل می شود.
-    ج) مسئولیتهای ناشی از جایگاه مسئول اجرای قانون اساسی كه بر اساس قانون تعیین حدود اختیارات و مسؤولیتهای ریاست جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: برخورداری از حق اخطار و تذكر به قوای سه گانه، اخذ گزارش از مسئولان و ارجاع پرونده متخلفان به مراجع ذیصلاح.
از دیدگاهی دیگر می توان این مسئولیتها و اختیارات را در دو حوزه طبقه بندی كرد:
-    الف) مدیریت راهبردی: چنین به نظر می رسد كه سهم اندكی از مسئولیتهای رئیس جمهور را بتوان از جنس راهبردپردازی و برنامه ریزی كلان دانست. شاید تنها ریاست شورای عالی امنیت ملی (كه تعیین سیاستهای دفاعی ـ امنیتی كشور را در اختیار دارد) باعث ایجاد چنین مسئولیتهایی در حوزه مدیریت راهبردی برای رئیس جمهور شود.
-    ب) مدیریت عملیاتی: از سوی دیگر بیشتر مسئولیتها و اختیارات رئیس جمهور از نوع هماهنگی و مدیریت برای اجرای عملیاتی برنامه ها محسوب می شود. این برنامه ها توسط نهادهایی دیگر مانند مجلس شورای اسلامی (در قالب قوانین) تنظیم و ابلاغ شده اند و رئیس جمهور ماموریت دارد كه آنها را به بهترین نحو ممكن اجرا نماید. حتی می توان وظایف نظارتی رئیس جمهور همچون بررسی عملكرد مسئولان نظام در اجرای قانون اساسی و گزارشگیری از آنها را نیز در همین چارچوب تحلیل كرد چراكه برای اجرای این وظایف نیز باید فعالیتهایی روتین و از پیش تعیین شده را دنبال نمود.
رئیس جمهور چه مهارتهایی لازم دارد؟
اجرای دسته نخست مسئولیتهای ریاست جمهوری، نیازمند نگرشی جامع و بلندمدت بهمراه قدرت طراحی، ایده پردازی و تفكر جانبی یا دگراندیشی است چراكه در چنین موقعیتی از رئیس جمهور انتظار می رود شرایط محیطی و داخلی موضوع را با هوشمندی درك كرده و با رویكردی خلاقانه و ابتكاری به ارائه طرحهای بدیع برای حل مشكلات یا تحقق اهداف، دست بزند. شاید بتوان نقش مدیر راهبردی را در این زمینه به نقش هنرمندی خلاق تشبیه كرد كه با بهره گیری از قدرت تصور و تفكر خود طرحی نو در می اندازد.
اما برای تحقق دومین گروه از مسئولیتهای رئیس جمهور، لازم است از قدرت هماهنگی بین اركان زیرمجموعه و تنظیم روابط میان اجزای نظام اجرایی كشور برخوردار باشد تا پیاده سازی كامل برنامه های كلان كشور تضمین گردد. در چنین شرایطی مدیر اجرایی با رویكرد سیستماتیك و با تفكر منطقی تلاش می كند پیش بینی های قبلی را به واقعیت نزدیك سازد. نقش مدیر اجرایی در این چارچوب را می توان به نقش راننده ای تشبیه كرد كه با فراهم كردن وسایل و منابع لازم، حركت خودروی جامعه به سمت اهداف كلان (قانون اساسی) و در مسیر طراحی شده از قبل (قوانین عادی) را مدیریت می كند.
 برنامه های پیشنهادی كاندیداها نشانه چیست؟
در تبلیغات این روزهای نامزدهای ریاست جمهوری، اعلام برنامه های پیشنهادی برای اصلاح وضعیت كشور و بهبود شرایط موجود، مورد تمركز و توجه خاصی قرار گرفته است. مردم انتظار دارند كاندیداها برنامه های عینی و قابل درك خود را اعلام كنند و ستادهای تبلیغاتی نیز تلاش می كنند نامزد مورد حمایت خود را دارای برنامه های بیشتر و خلاقانه تری نشان دهند.
اما به نظر می رسد همه این انتظارات و تلاشها فقط به بخش نخست مسئولیتهای رئیس جمهور (مدیریت راهبردی) مرتبط باشد كه البته سهم زیادی در میان انبوه وظایف و اختیارات ریاست جمهوری ندارد. اتفاقا بعید نیست كه تمركز بر چنین خصایصی (خلاقیت, ایده پردازی, طراحی, تفكر انتقادی و...) باعث شود راننده ای برای خودروی جامعه مان انتخاب كنیم كه به جای توجه به وظایف اصلی خود (آماده سازی وسیله نقلیه به نحوی كارا و موثر) مدام به مسیر انتخاب شده انتقاد كند یا راه های فرعی جایگزین معرفی نماید یا بدنبال كشف مسیرهای جدید به آزمون و خطا بپردازد و در نهایت جامعه را از دستیابی به چشم انداز موردانتظارش بازدارد.
كاندیدای اصلح كدام است؟
بنا بر آنچه گفته شد شاید بتوان به این نتیجه گیری نهایی دست یافت كه بهترین گزینه برای ریاست جمهوری از بین كاندیداهای موجود
-     كسی است كه برنامه های پیشنهادی كمتری داشته باشد؛
-    كسی كه درك كند مرز بین برنامه ریزی و اجرا كجاست و مسئولیت هر یك با كدام نهاد است؛ و این درك را در گفته ها و تبلیغاتش به مردم نشان داده باشد؛
-    كسی كه به وظایف اصلی خودش یعنی اجرای قوانین كشور (صادرشده از مراجعی چون مجلس شورای اسلامی) تمركز كند و تلاش برای ایده پردازی و طراحی برنامه های كلان جدید او را از نقش كلیدی اش (بعنوان راننده خودروی جامعه) دور نكند؛
به نظر شما از بین نامزدهای ریاست جمهوری كدام یك بیشتر از این ویژگیها برخوردار هستند؟