یزدفردا

یزدفردا :سیدصدرالدین حسینی مشهدی/کارشناس ارشد معارف اسلامی و مدیریت دولتی و سیاستگذاری عمومی دانشگاه امام صادق(ع) :انتخابات ذاتا پدیده‌ای سیاسی است. اما از بُعد علمی نیز می‌توان به آن نگریست. خوشبختانه در این دروه از انتخابات یکی از ذهن مشغولی‌های همه کاندیداها ارائه برنامه در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجرایی و... است. طبعا برنامه‌ها ارائه شده مبتنی بر گزاره‌های علمی است. ما قصد داریم فارغ از جهتگیری‌های سیاسی، در چند نوشتار به نقد این برنامه‌ها بپردازیم. در این مجال به بررسی برنامه اصلاح ساختار اجرایی دکتر جلیلی می‌پردازیم.

الف) نقد ساختاری برنامه

1-    نفس پرداختن به مشکلات ساختار اجرایی جدای از بحثهای این جزوه، قابل تقدیر است. 

2-    در این برنامه به نقش دین در حوزه اجرا توجه شده (فارغ از درست یا غلط بودن نوع نگاه) و نشان می دهد که نویسندگان برنامه توجه ویژه ای به این مقوله داشته اند. 

3-     متن حاضر ادبیات روانی دارد . اما بیشتر به یک تحقیق دانشگاهی شبیه است تا برنامه اجرایی برای اداره کشور.

4-     ویژگی یک برنامه این است که علاوه بر شناخت وضع موجود و وضع مطلوب باید راهکار رسیدن به آن را مطرح نماید .  موردی که سعی شده در این برنامه رعایت شود اما در جاهایی نیز از آن غفلت شده است.. 

ب) نقد محتوایی برنامه

1-    در این جزوه آمار و اطلاعات مستندی در مورد ساختارهای اداری موجود مطرح نشده و تنها به ذکر کلیات مشکلات پرداخته شده و راه حلهایی بعضا سطحی ارائه شده است.

2-     بسیاری از مواردی که در آن ذکر شده جنبه اخلاقی داشته و موعظه گونه است. آنچه که برنامه را از مانیفست متمایز می کند ماهیت اجرایی بودن آن است. بسیاری از این مسائل که اشاره شده حائز اهمیت است. اما بهتر بود میان مبانی نظری برنامه و خود برنامه تفکیک قائل می شد. 

3-     در قسمت مربوط به ماشین دولت به شرح وضع موجود پرداخته شده و برای رفع مشکلات راه حل هایی ارائه گردیده است.  علم به مشکلات موجود و راه حل آن قابل تقدیر است . اما  راه حل های ارائه شده تا حد زیادی کلی است و دولت های پیشین نیز به این مسائل علم داشته اند. 

4-     در قسمت دیوان سالاری آمده است که "دشمن با تحلیل ضعف ساختار اداری کشور برخی اهداف براندازنه را بخصوص در تحریم های اقتصادی دنبال می کند" این در حالیست که راه حل های ارائه شده (که از لحاظ علمی درست هستند) ارتباط چندانی با "اهداف براندازانه دشمن ندارد". درست است که دشمن همواره اهداف براندازانه ای را دنبال می کند اما گنجاندن این مطلب در اهمیت رفع مشکلات ساختاری از ارتباط مساله و پاسخ آن کاسته است. 

5-      پرداختن به اهمیت فرهنگ کار در این برنامه قابل تقدیر است. 

6-     مواردی در این برنامه ذکر شده که از آنها بعنوان آفات مدیریت یاد شده است. بهتر بود ارجاعات این مسائل آورده می شد تا مخاطب گمان نبرد که آنچه توسط نویسندگان برنامه ذکر شده من عندی بوده و سندیتی ندارد. برشمردن آفت های مدیریت نیازمند یک کار تحقیقاتی است. کما اینکه بعضی از مورادی که در این جا آورده شده مانند "تدریس و تحصیل"، در نگاه همگان آفت بحساب نمی آید . موارد مشابه دیگری نیز در این برنامه هست که از روایی مناسبی چندانی برخوردار نیست. 

7-    در قسمت مربوط به گزارش عملکرد و شاخص سازی برای پیشرفت در فعالتر شدن سازوکار اجرایی کشور، سه راه حل آورده شده است. اولین راه حل "شاخص سازی دینی و بومی برای پیشرفت و کنارگذاشتن شاخص های نظام استکباری است." شاید در مقام نظر این مقوله جذاب به چشم بیاید، ولی باید بدانیم که کنارگذاشتن ناگهانی شاخص های پذیرفته شده بین المللی حداقل در شرایط فعلی برای ما امکانپذیر نیست. چرا که  وجود شاخص بد، بهتر از نداشتن شاخص است . ما باید در مقام اصلاح آنها براییم تا شاخص های بومی را جایگزین کنیم. ناگفته نماند که برخی از این شاخص ها، ماحصل عقل عملی است و تعدد فرهنگ ها تاثیری در تنوع شاخص نخواهد داشت. ما باید در پی اصلاح شاخص هایی باشیم که با مبانی ما همخوانی ندارند . مضافا اینکه فراموش نکنیم شاخص های بومی در مناسبات داخلی ما قابل استناد خواهد بود و در ارتباط با دیگر کشورها باید از شاخص های بین المللی استفاده کنیم. 

8-     بحثی که در بالا آمد، بنحوی دیگر در مورد سرفصل "مدلسازی در حوزه های مختلف" نیز قابل طرح است. در این قسمت امده است "برای هریک از عرصه های کاری، باید یک مدل جدید، کارآمد، بومی و دینی تعریف شود". بحث مربوط به مدل های بومی و دینی بحث مبسوطی است که از حوصله این نوشته خارج است . فقط به گفتن این جمله اکتفا کنیم که مدلهای بومی و دینی لزوما متفاوت از تجربیات رایج بشر نیستند. 

9-     بعضی از مواردی که در این برنامه ذیل یک سرفصل جداگانه آورده شده از واضحات بوده و نیازمند توضیح نیست. آوردن مطالب نسبتا سطحی از قوت برنامه می کاهد. چرا که یک فرد عادی نیز می تواند در برخی از این زمینه ها اظهار نظری مانند آنچه در برنامه آورده شده، بکند. مانند سرفصلهای توجه به ظرائف و ریزه کاری ها.