تاریخچه روابط ایران و آمریکا از کودتا علیه دولت محمد مصدق تاکنون شاهد رویدادهای مختلفی بوده است. 60 سالی که به گفته نوام چامسکی -اندیشمند و استاد برجسته- "روزی نبوده که آمریکا مردم ایران را شکنجه نداده باشد". به بهانه تحولات اخیر، نگاهی به آنها میاندازیم.
1953: کودتایی با پشتیبانی و برنامهریزی سازمان جاسوسی آمریکا -سیا- باعث سرنگونی محمد مصدق -نخست وزیر ایران- و بازگشت محمد رضا به قدرت شد. به نوشته خبرگزاری اسوشیتدپرس: "آمریکا در 25 سال پس از آن صدها میلیون دلار در اختیار این شاه که به صورت افزونی خودکامه میشد، قرار داده بود."
1979: انقلاب اسلامی، شاه را سرنگون کرد. امام خمینی(ره) از تبعید بازگشت و در صحبتهای خویش آمریکا را "شیطان بزرگ" نامید. دانشجویان لانه جاسوسی را تسخیر کردند و 52 آمریکایی به مدت 444 روز در اختیار آنها بودند. آمریکا روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری اسلامی قطع کرد.
1980: عملیاتی نظامی توسط نیروی دلتا برای آزادسازی گروگانهای آمریکایی صورت گرفت که طوفان شن باعث برخورد هواپیمای سی۱۳۰ و بالگرد سی اچ-53 شد و ۸ تن از نظامیان آمریکایی در این حادثه به هلاکت رسیدند.
1980-88: آمریکا در 8 سال دفاع مقدس که 1.5 میلیون کشته برجای گذاشت، از صدام حسین حمایت کرد. اسنادی که به تازگی منتشر شده است، فاش ساخت که در استفاده از سلاح شیمیایی توسط رژیم بعثی، آمریکا دخالت مستقیم داشته است.
1983: در دو انفجار در سفارت و مقر تفنگداران دریایی آمریکا در لبنان، 258 آمریکایی کشته شدند. واشنگتن گروههای تحت حمایتِ ایران را مسبب این رویداد میداند.
1986: افشای ماجرایی که به "ایران-کُنترا" مشهور شد. بر اساس آن، دولتِ دونالد ریگان درآمد حاصل از فروش سلاح به ایران را صرفِ ایجاد نارآمی و سقوط حکومتها در آمریکای مرکزی میکرد.
1987-88: برخورد نیروهای ایرانی و آمریکایی در خلیج فارس.
1988: آمریکا، هواپیمای مسافربری ایران را بر فراز تنگه هرمز ساقط کرد و 290 نفر به شهادت رسیدند. ایران و عراق در زمینه آتش بس به توافق رسیدند.
1995: بیل کلینتون -رئیس جمهوری وقت آمریکا- تحریمهای نفتی و تجاری را علیه ایران اعمال کرد.
1997: با برگزاری گسترده انتخابات ریاست جمهوری ایران، آمریکا برخی از تحریمها را تعدیل کرد.
2001: پس از 11 سپتامبر، دو کشور در زمینه سرنگونی طالبان در افغانستان همکاری کردند.
2002: جورج دابلیو بوش، ایران را در کنار کره شمالی و عراق، بخشی از "محور شرارت" دانست.
2003: سرنگونی صدام حسین و اشغال عراق توسط نیروهای تحت فرماندهی آمریکا. در یک حمله شبانه توسط نیروهای آمریکایی به کنسولگری ایران در شهر اربیل از کردستان عراق، 5 دیپلمات ربوده شدند و حدود 30 ماه در اسارت بودند. واشنگتن که از اداره اوضاع عاجز مانده بود، در راستای توجیه آن، بارها ایران را متهم به حمایت از گروههایی کرد که به نیروهای آمریکایی حمله میکنند.
2006-2010: آمریکا، موافقت دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل را برای چهار قطعنامه علیه جمهوری اسلامی جلب میکند. این قطعنامهها که از نظر حقوق از پایه و اساسی برخوردار نیستند، خواستار توقف غنیسازی و صادرات سلاح میشد. علاوه بر این، محدودیتهایی در بخش بانکی، تجاری و مسافرت وضع شد.
2007: چند دور مذاکره میان سفرای تهران و واشنگتن در بغداد انجام شد که اولین تماس مستقیم و رسمی دیپلماتهای دو طرف پس از پیروزی انقلاب اسلامی محسوب میشود.
2009: اوباما با وعده تعامل با ایران بر سر کار آمد. چند ماه بعد محمود احمدینژاد مجدداً به ریاست جمهوری انتخاب شد. آمریکا علناً از فتنه پیش آمده حمایت کرد. آمریکا و رژیم صهیونیستی در اقداماتی که به "جنگ مخفی" معروف است، تلاش کردند در برنامه هستهای اخلال بوجود آوردند و دانشمندان نیز به شهادت رسیدند.
2011: در رویدادهای سوریه، آمریکا از تروریستها و مخالفینی که قصد سرنگونی نظام بشار اسد را دارند، حمایت کرده است. تحلیلگران غربی دلیل اصلی دشمنی واشنگتن را نقش اساسی دمشق در محور مقاومت دانستهاند.
2012: آمریکا بر روی کشورهای دیگر در زمینه اعمال تحریم خرید نفتِ جمهوری اسلامی فشار مضاعف آورد.
2012-13: هشت دور مذاکره هستهای ایران با پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، با پافشاری کشورها بر مواضع خود، به بن بست انجامید.
2013: با انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری، اوباما پیام تبریکی برای ایشان فرستاد و تحرکاتی در جهت بهبود روابط صورت گرفت.