یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیتلاشهاي دليرمردان دفاع مقدس در طول هشت سال جنگ تحميلي عراق عليه ايران و شرايطي كه فرماندهان جنگ با آن روبرو بودند، هميشه پرسشي براي نسل جوان كشور بوده است.
پاسخ به پرسش‌هاي جنگ به طور يقين جزو وظيفه ذاتي رسانه‌هاي همگاني است و ايرنا به‌مناسبت هفته دفاع مقدس، بخش‌هايي از دوران جنگ تحميلي عراق عليه ايران را واكاوي مي‌كند.
عمليات بيت‌المقدس دو به عنوان عمليات بزرگ زمستاني موضوع اين گزارش است.
عمليات "نصر هشت" و تصرف ارتفاع "گرده‌رش" در غرب رودخانه "قلعه چولان"، "سرپل" و زمينه مناسبي را براي انجام عمليات بيت‌المقدس دو فراهم ساخت.
ضمن اينكه باعمليات "نصر چهار" و تصرف "ماووت" نيز امكان اجراي عمليات در جناح چپ منطقه فراهم شد و موفقيت حاصل از سلسله عمليات‌هاي انجام شده در منطقه شمالغرب سبب شد تا شرايط لازم براي اجراي عملياتي بزرگ در شمال "سليمانيه" فراهم شود.
عمليات بيت‌المقدس دو در شرايط جوي نامناسب انجام شد. به علاوه، وضعيت زمين، عقبه، انطباق روحيه فرماندهان ورزمندگان با محيط شمال غرب و مسايلي از اين دست، از جمله مشكلات اجراي عمليات بود.
منطقه عملياتي بيت‌المقدس دو در شمال " سليمانيه " بود و شامل منطقه عمومي "دشت هرمدان" و ارتفاعات "ويولان"، "گوجار"، "قميش"، "دولبشك"، "الاغلو" و ارتفاع "آمدين" بود.
اين عمليات به منظور پيشروي به‌سمت جنوب و غرب منطقه عملياتي و با هدف نزديك شدن به شهر "سليمانيه" و سد "دوكان" در منطقه "قلعه ديزه" در داخل خاك عراق طرح ريزي شد.
اهداف اين عمليات درچند مرحله تحقق يافت. در مرحله نخست، بايد ارتفاعات "ويولان"، "دشت هرمدان"، يال‌هاي ابتداي ارتفاع "گوجار" و يال‌هاي مقابل اين ارتفاع كه بر ارتفاع و تنگه "الاغلو" تسلط داشت و نيز ارتفاعات "الاغلو"، "قميش" و "دولبشك" به همراه تنگه "دولبشك الاغلو" تصرف مي‌شد.
در مرحله دوم، بنا به وضعيت موجود، نيروها بايستي به طرف ارتفاعات "موكبه" و "قيوان" پيشروي مي‌كردند و سپس در مرحله سوم، عمليات به سمت سد "دوكان" ادامه مي‌يافت.
البته، مراحل دوم و سوم عمليات، در صورتي انجام مي‌شد كه وضعيت دشمن و زمان بندي دست‌يابي به اهداف مرحله نخست، طبق برنامه تعيين شده پيش مي‌رفت و خللي در آن ايجاد نمي‌شد.
وضع خاص جغرافيايي منطقه عمليات ووجود رودخانه "قلعه چولان" ميان ارتفاع "آمدين" و ارتفاعات "دولبشك"، "الاغلو" و "قميش"، عملا منطقه عمليات را به دو محور جداگانه تقسيم كرد، به همين دليل، جهت آماده‌سازي و انجام عمليات در منطقه، دو قرارگاه در نظر گرفته شد.
علاوه بر اين، كثرت يگان‌هاي عمل‌كننده ايجاب كرد ، تا هدايت عمليات به طور جداگانه به عهده دو فرمانده و دو قرارگاه گذاشته شود. بنابراين، قرارگاه‌هاي "نجف" و "قدس" براي آماده‌سازي و انجام عمليات بيت‌المقدس دو انتخاب شدند.
قرارگاه"نجف" درمحور "قميش" و قرارگاه "قدس" در محور "آمدين"، اقدامات خود را آغاز كردند.
در محور "آمدين"، قرارگاه قدس با استعداد ۴۷گردان و با يگان‌هاي لشگر ۱۰سيدالشهدا با ۱۵گردان، ۲۷حضرت رسول(ص) با هشت گردان، ۳۱عاشورا با هشت گردان، ۳۲انصارالحسين با هفت گردان، ۵۲قدس با پنج گردان، ۵۷ حضرت ابوالفضل (ع) با چهار گردان و تيپ زرهي ۲۰رمضان با دو گروهان تانك خشايار شناسايي و آماده‌سازي منطقه را آغاز كرد.
در محور "قميش" نيز، قرارگاه "نجف" با استعداد ۵۷گردان و با تركيبي از يگان‌هاي لشكرهاي پنج نصر با ۱۲گردان، شش پاسداران با شش گردان، ۲۱ امام رضا (ع) با ۱۰گردان، ۵۵شهدا با شش گردان و تيپ‌هاي ۱۲قايم (عج) با پنج گردان، تیپ ۱۸الغدير با پنج گردان، ۳۵امام حسن (ع) با هشت گردان و ۴۸فتح با پنج گردان اقدامات شناسايي و آماده‌سازي منطقه را آغاز كرد.
در مجموع، استعداد دو قرارگاه با حضور ۱۵يگان به ۱۰۴گردان رسيد كه با توجه به محورهاي عمليات، ماموريت هر يك از قرارگاه‌ها و يگان‌ها تعيين شد.
هم‌زمان با تعيين ماموريت يگان‌ها و بررسي جزييات بيشتر طرح مانور، يگان‌ها، كار شناسايي وضعيت دشمن در منطقه و آماده‌سازي منطقه و نيروها آغاز شد.
اگر چه آماده‌سازي منطقه و حضور نيروها در محورهاي عمليات به دليل شرايط سخت منطقه به آهستگي صورت گرفت و شرايط مطلوب فراهم نشد، اما با وجود مشكلات فراوان، يگان‌ها در ۲۵دي ۱۳۶۶آماده انجام عمليات شدند.
تحرك نيروهاي خودي در منطقه فاو و اجراي عمليات بزرگ سالانه در منطقه جنوب، سبب شد تا دشمن توجه ذهني و تمركز نيروهاي خود را به منطقه جنوب معطوف كند.
وضعيت فصلي در منطقه شمال غرب نيز به گونه‌اي بود كه دشمن با توجه به سوابق عمليات‌هاي پيشين رزمندگان اسلام در اين منطقه، امكان عمليات جدي و گسترده را پيش‌بيني نكرد.
در مجموع، اين عوامل منجر به غافلگيري دشمن شد. حتي پس از اجراي مرحله نخست عمليات، دشمن همچنان از انتقال نيروي متناسب با اين عمليات به منطقه امتناع كرد. فقط پس از آغاز مرحله دوم عمليات و با پيشروي به سمت اصلي تلاشهاي ايران، دشمن در اين منطقه حضور پيدا كرد و تدريجا به انتقال يگان‌هاي جديد و يگان‌هاي احتياط سپاه يكم و سپاه دوم و همچنين دو تيپ ۶۶و ۶۸نيروي مخصوص از لشكر گارد، اقدام كرد.
نيروهاي دشمن كه از ابتدا تا انتهاي عمليات به منطقه وارد شدند مجموعا ۸تيپ و ۴گردان بودند.
به رغم مشكلات بسياري كه براي اجراي عمليات در فصل سرما و يخبندان و در ميان ارتفاعات صعب‌العبور وجود داشت، تلاشهاي وسيعي به منظور فراهم‌سازي مقدمات عمليات انجام‌گرفت.
همچنين علاوه بر اقدامات شناسايي و طرح‌ريزي عمليات، فعاليت‌هاي گسترده‌اي براي باز نگاه داشتن جاده‌ها در مقابل ريزش برف انجام شد.
علاوه به اين براي تردد نيروهاي لشكرهاي ۱۰و ۳۱در محور "قميش"، روي رودخانه "قلعه‌چولان" پلي نصب شد.
سرانجام پس از استقرار نيروها، عمليات بيت‌المقدس دو در ساعت يك و پانزده دقيقه بامداد ۲۵دي ماه سال ۶۶با رمز "يا زهراسلام‌الله عليها" آغاز شد.
ابتدا يگان‌هاي قرارگاه "نجف" و سپس نيروهاي قرارگاه "قدس" در سه محور "ويولان"، "دشت هرمدان" و ارتفاع "قميش" وارد عمل شدند. نتايج عمليات در شب نخست به شرح زير بود:
لشكر ۳۲انصار در محور "ماووت" تحت امر قرارگاه "قدس" براي تصرف يال‌هاي انتهايي "قشن" وارد عمل شد. اهميت تصرف و پاكسازي و تامين اين منطقه به دليل فراهم‌سازي امكان عبور يگان‌هاي بعدي به سمت ارتفاع "آمدين" بود. پيچيدگي و استحكامات موجود در منطقه سبب شد تا ادامه عمليات در اين محور به شب بعد موكول شود.
لشكر ۳۱عاشورا روي ارتفاع "قميش" وارد عمل شد و با استفاده از راهكار لشكر ۱۰سيدالشهداء(ع) پيشروي كرد، طوري كه قبل از روشن شدن هوا، مواضع دشمن در اين محور سقوط كرد.
لشكر شش پاسداران نيمي از ارتفاع "ويولان" را تصرف كرد. علت اصلي عدم تصرف كامل اين ارتفاع، وجود برف زياد و مشكل تردد نيروها بود.
لشكر پنج نصر، تيپ ۳۵امام‌حسن (ع) و تيپ ۱۸الغدير "دشت هرمدان" را تا ساعت ۹صبح پاكسازي كردند.
ارتفاع "قميش" در محور لشكر ۱۰به طور كامل تصرف شد و در سمت لشكر ۳۱ قله اصلي آن تصرف نشد و الحاق كامل ايجاد نشد.
مجموعا، در شب نخست، به‌رغم مشكلاتي كه در تردد نيروها در ميان برف و كوهستان و در مسيرهاي طولاني وجود داشت، بخش عمده اهداف مورد نظر تامين شد.
با روشن شدن هوا عمليات همچنان ادامه يافت. نيروهاي دشمن كه در محاصره قرار گرفته بودند، بعضا براي فرار به ميان برف‌ها مي‌رفتند كه جز مرگ يا اسارت سرانجام ديگري نداشت.
در مجموع، عكس‌العمل جدي و قابل توجهي از دشمن مشاهده نشد و همين امر نشانه غافلگيري دشمن نيز بود.
در نتيجه تدبير فرماندهي قرارگاه نجف براي ورود به تنگه "قميش" و پشت سرگذاشتن مواضع دشمن، نيروهاي تحت امر اين قرارگاه با يك خيز نسبتا بلند وارد تنگه شدند و بدين ترتيب مواضع دشمن در پشت ارتفاع "قميش" از سمت دهكده، متزلزل شد.
ضمن اينكه نيروهاي لشكر "عاشورا" نيز قبل از ورود نيروهاي قرارگاه "نجف" به داخل تنگه، قله اصلي ارتفاع "قميش" را تصرف كردند و در نتيجه نيروهاي خودي به طور كامل به اين منطقه مسلط شدند.
موقعيت جديد نيروهاي خودي در منطقه تنگه "قميش" و تاثيرات ناشي از اين وضعيت، منجر به افزايش حساسيت دشمن و در نتيجه افزايش فشار قواي عراقي براي بازپس‌گيري منطقه شد.
پس از اين مرحله موفقيت‌آميز، لازمه تداوم عمليات تصرف ارتفاعات "دولبشك" و "الاغلو" بود كه بدين وسيله امكان پيشروي به سمت ارتفاعات "موكبه" و "قيوان" فراهم شود.
با گذشت زمان و تداوم عمليات نيروهاي خودي در شب‌ها و روزهاي بعد، در اوضاع جوي بسيار نامساعد و افزايش تدريجي حضور نيروهاي دشمن و فشار آنها، ادامه عمليات ضرورتا نياز به توان بيشتري داشت و اين امر فقط با كسب زمان براي بازسازي يگان‌ها امكان‌پذير بود.
بنابراين، نيروها در محورهاي مختلف به تثبيت منطقه تصرف شده اقدام كردند.
در اين عمليات، ضمن تصرف ارتفاعات "آمدين"، "ويولان"، "گوجار"، "قميش"، "تپه‌سوزني" و "گرده شيلان"، امكان تردد نيروهاي قرارگاه رمضان به مناطقه آزاد شده در داخل خاك عراق فراهم شد. در اين ميان، مجموعا بيش از ۷۰درصد از اهداف عمليات تامين شد.
در اين عمليات بيش از پنج هزار نفر از نيروهاي دشمن كشته و زخمي و بين ۵۰تا ۱۰۰درصد يگان‌هاي درگير دشمن در منطقه منهدم شد. غنايم به دست‌آمده در اين عمليات نيز قابل توجه بود