یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلییزدفردا :سالهاست این خیمه به عشق ارباب حسین (ع) به پا می شود...پوش 114 ساله اردکان در محرم برافراشته می‌شود
دومین روز از ماه محرم اهالی اردکان خیمه‌ای را علم می‌کنند که می‌گویند 114 قدمت دارد. آیینی که به تقلید از برافراشته شدن خیمه‌های امام‌حسین با شور و علاقه‌ای فراوان میان مردم برگزار می‌شود.
هر سال با نزدیک شدن ماه محرم، ماه عزاداری اباعبدالله، مردم محله چرخاب اردکان منتظر رسیدن دومین روز از ماه محرم هستند. اهالی چرخاب در این روز هر کجا که باشند خود را به حسینیه می‌رسانند. همه می‌آیند برای برپایی خیمه‌ی امام حسین (ع) به قولی برای بالا بردن "پوش" حسینیه. بنابر روایات و نقل قول‌ها در چنین روزی یعنی دومین روز از ماه محرم حضرت امام حسین (ع) وارد صحرای کربلا شدند و خیمه‌های خود را بر افراشتند و به همبن مناسبت خیمه عزای امام حسین را برپا می کنند.
اما بشنوید از پوش حسینیه که می‌گویند 114 سال است که در ماه محرم برافراشته می‌شود. پوش، پارچه‌ای از جنس پنبه متشکل از 5 تکه منقوش تکه دوزی شده، با توجه به تاریخی که روی خیمه نقش بسته، این اثر زیبای هنری متعلق در سال 1320 قمری در اصفهان توسط استاد محمدجعفر خیام اصفهانی دوخته شده است.
«رضا ملا حسینی» از نقوشی می‌گوید که بر این پوش نقش بسته است. به‌اعتقاد او، درخت سرو در فرهنگ ایران نماد سرسبزی، پایداری و مقاومت است و در مذهب شیعه نماد حضرت عباس (ع) است که توسط دو فرشته محافظت می‌شود.
نقش شیر و خورشید؛ نقشی است اسطوره‌ای و مقدس در فرهنگ ایران. تا قبل از اسلام خورشید نماد مهر و گرمی و روشنایی بوده و شیر نماد قدرت که همیشه شمشیر به دست همراه خورشید بوده و از او محافظت می‌کرده. بعد از اسلام خورشید نماد حضرت پیامبر (ص) و شیر نماد حضرت علی (ع) و شمشیر همان ذوالفقار است که به طور کلی شیر و خورشید نماد تشیع محسوب می‌شود.
این فعال میراث‌فرهنگی ادامه می دهد،نقش درختی که در فرهنگ و اساطیر ایرانی به درخت زندگی معروف بوده که توسط دو شیر و خورشید محافظت می‌شده که این هم در فرهنگ شیعه نماد شجره‌ای است که همان اهل بیت پیامبر (ع) است.
این خیمه قدیمی که از جنس پنبه و کتان بوده و از 5 قطعه تشکیل می شود سالهای متمادی میزبان عزاداران سیدالشهداء (ع) بوده است. در فرهنگ عامه اردکان مردم محله چرخاب اعتقاد خاصی نسبت به مراسم "پوش کشی" حسینیه دارند و نذورات و موقوفاتی نیز برای آن اختصاص داده اند.
«رضا ملاحسینی» فعال میراث‌فرهنگی در اینباره به CHN می‌گوید: صبح روز دوم محرم هنگام طلوع خورشید، ابتدا حسینیه آب و جارو می شود و با برآمدن روز کم کم اهل محل جمع می شوند. قطعات پوش از محل نگهداری آن با ذکر مرثیه و صلوات خارج شده و پیشکسوتان حسینیه که در امر برپایی خیمه خبره هستند جای هر قطعه را مشخص می کنند و جوانترها طناب‌هایی را به قسمت‌های مختلف آن متصل می کنند و در همین زمان هم مداحان و مرثیه گویان به قرائت اشعار و مداحی می‌پردازند و بانوان محل هم در گرداگرد حسینیه جمع می شوند و به عزاداری می‌پردازند.
وی ادامه می‌دهد: با آماده شدن خیمه برای بالا رفتن، جوانان محل دو گروه شده و عده ای به بالای بام حسینیه می روند و طناب‌هایی که به پوش متصل است را دست می گیرند و عده ای زیر دو تیرک خیمه می روند و این دو گروه همراه و همزمان با فریاد یاحسین پیشکسوتان هیئت، پوش حسینیه را به سمت بالا می کشند و در چند لحظه تیرک ها در جای خود قرار گرفته و طناب‌ها را به اطراف محکم می کنند. بعد از این مرحله همه آنان که در مراسم حضور داشته اند در زیر پوش جمع شده و به سینه زنی می پردازند و "نخل" کوچک و قدیمی حسینیه را بر روی دوش می گیرند و یکبار دور حسینیه می چرخانند و بعد از آن آذیین بندی نخل توسط نخلبندها آغاز می شود. بعد از اقامه نماز ظهر نیز طبق موقوفات قدیمی عزاداران پذیرایی می گردند.
این پوش تا روز چهاردهم محرم پذیرای خیل عزاداران در حسینیه چرخاب است و با پایان یافتن ایام سوگواری، دوباره اهل محل در روز چهاردهم محرم گردهم می آیند و در مراسمی پوش را پایین آورده و جمع کرده و برای استفاده در سال بعد به محل مخصوص آن منتقل می کنند.
اما با توجه به اهمیت پوش ملاحسینی تاکید می‌کند که مرور زمان به شدت بر این اثر زیبا و منحصربفرد آسیب وارد نموده و آثار مرمت‌های غیراصولی بر آن دیده می‌شود که نگرانی دوستداران میراث فرهنگی را در پی داشته است.
این پوش یکی از قدیمی‌ترین دست بافت‌های استان یزد به حساب می آید که نگهداری در شرایط غیر استاندارد و همچنین سهل انگاری در نگهداری و همچنین نصب و جمع آوری هر سال آن در ایام محرم و شرایط آب و هوایی متنوع این ایام، بر شدت آسیب های آن افزوده است.
به نظر می رسد در صورت تداوم این امر پوشش قدیمی حسینیه چرخاب طی چند سال آینده از بین رفته و نابود شود. ملاحسینی به پیگیری های مکرر جهت تعویض این پوش و انتقال آن به محلی مناسب جهت نگهداری اشاره می‌کند اما مخالفت های گسترده ای از سوی هیئت امنای حسینیه و حتی اهل محل به واسطه نگاه خاصی که به آن دارند مانع از آن شده است.
عکس: مجتبی شاکر اردکانی |
دوم محرم الحرام ۱۴۳۴- میدان چرخاب