یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیبا زهره شکوفنده، مدير دوبلاژ و گوينده «افسانه دونگ‌ئی»
خانم شکوفنده! با توجه به اینکه شما مدیر دوبلاژ سریال کره‌ای «دونگ‌ئی» بوده‌اید درباره مهم‌ترین ویژگی‌های این سریال‌ها بگویید چون تصور می‌کنم سریال‌هایی از این دست که تا میزان زیادی توانسته‌اند از اقبال عمومی در جامعه برخوردار شوند قطعا دارای مولفه‌های زیادی است.البته اعتقاد ندارم همه سریال‌های کره‌ای که تا امروز دوبله شده توانسته‌اند مورد استقبال مخاطبان واقع شوند بلکه در این میان تنها چند کار مثل «یانگوم»، «افسانه جومونگ» و«امپراتور دریا» طی سال‌های اخیر از موهبت استقبال مخاطبان تلویزیونی برخوردار شده است. به نظر می‌رسد سریال «افسانه دونگ‌ئی» توانسته نظر مخاطبان را به خود جلب کند. وقتی مردم مرا می‌بینند دائم سوال می‌کنند آخر داستان چه می‌شود؟ من نیز در پاسخ می‌گویم مهم نیست آخرش چه می‌شود مهم این است که در هر قسمت یک اتفاق تازه به وقوع می‌پیوندد. صرفنظر از اینها، دوبله سریال‌های کره‌ای دارای پیچیدگی‌ها و ویژگی‌های خاص خودش است. به عنوان مدیر دوبلاژ این سریال سعی کردم جوانب زیادی را برای دوبله شخصیت‌ها رعایت کنم. یکی از این موارد استفاده از صداهای ناشناس بوده است. دلیل استفاده از صداپیشگان ناشناس هم به این خاطر است که آن شخصیت تداعی‌کننده نقش دیگری در یک فیلم خارجی برای مخاطب نباشد.
با توجه به اینکه سریال‌های کره‌ای حتما دارای وجوه افتراقی با سریال‌های اروپایی و آمریکایی است در برگردان و ترجمه این سریال هم به مشکل برخوردید، یعنی ناچار شدید ترجمه‌ای که از زبان کره‌ای این سریال به دست آمده را برای دوبله ویرایش کنید؟نه، اما باید به این نکته توجه کرد که کره‌ای‌ها مقطع حرف می‌زنند. به عنوان مثال وقتی می‌خواهند بگویند: من برنج نمی‌خورم بین هر کلمه فاصله و مکث زیادی از نظر زبانی قائل می‌شوند. ما بیشتر روی جملات شخصیت‌های سریال کار کردیم تا هر جمله درست جای خود بنشیند و دوبله این سریال مثل سریال‌های ماهواره‌اي توی ذوق مخاطب نزند. در طول دوبله سریال «افسانه دونگ‌ئی» با دوبلورهای جوانی سر و کله زدم و خوشبختانه نتیجه این پیگیری‌ها و ممارست‌ها امروز این است که سریال نزد عامه مردم اثری موفق تلقی می‌شود.دوبله «افسانه دونگ‌ئی» از کی آغاز شد و چقدر زمان برد؟
فروردین‌ماه امسال دوبله کار را شروع کردیم و از آن زمان به شکل فشرده کار را ادامه داده‌ایم. اول قرار بود این سریال هفته‌ای یک‌بار از تلویزیون پخش شود اما بر اساس تجارب قبلی که داشتم حدس زدم پخش این سریال از یک بار در هفته بیشتر خواهد شد بنابراین برای دوبله این سریال هفته‌ای 2 روز از صبح تا آخر شب کار می‌کردیم.
در ابتدای گفت‌وگو به برخی مشکلات دوبله سریال‌های کره‌ای اشاره کردید اما طبعا چنین کار پرکاراکتری با دشواری‌های بیشتری نیز حین برگردان مواجه بوده است.
به نظرم بزرگ‌ترین معضل این سریال‌ها این است که همه شخصیت‌هایش شبیه به هم هستند. (با خنده) اما محمد کشفی، صدابردار این سریال خیلی در این زمینه زحمت کشید و به ما در تشخیص هر شخصیت از دیگری کمک کرد یعنی گاه پیش می‌آمد به قسمت‌هایی برمی‌خوردیم که برخی شخصیت‌ها خیلی شبیه هم بودند و او بلافاصله با فلاش‌بک‌هایی که می‌زد به ما در این باره کمک می‌کرد که به نظرم کمک‌های ایشان خیلی توانست در پیشبرد دوبله نقش داشته باشد.چه کسی پیشنهاد داد شما دوبله صدای دونگ‌ئی را در سریال برعهده بگیرید؟
من با اجازه از سوی تامین برنامه صداپیشگی این نقش را برعهده گرفتم، ضمن اینکه مدیر دوبلاژ کار هم بودم و احساس می‌کردم باید به کار انسجام و نظم بخشید چون وقتی شما مدیریت دوبلاژ یک سریال را می‌پذیرید درگیر آدم‌های مختلفی می‌شوید که طبعا همه آنها دارای نظم و مسؤولیت‌پذیری نیستند. جز دوبلورهای پیشکسوتی چون مینو غزنوی، حسین عرفانیان، منوچهر والی‌زاده و... دیگر دوبلورهای این سریال جوان هستند و سعی کرده‌ام نظم و ترتیبی که باید در دوبله یک سریال رعایت شود را حفظ کنم. درباره سوال شما باید بگویم شخصیت دونگ‌ئی پیچیدگی‌های خاصی دارد، چنانچه در طول سریال هم مشاهده می‌کنید دونگ‌ئی از سن 15-14 سالگی وارد قصه می‌شود و تا پایان داستان باقی می‌ماند. من پیش از این دوبله شخصیت‌های اصلی فیلمهای متعددی را برعهده داشته‌ام بنابراین نمی‌توان گفت دوبله دونگ‌ئی را پذیرفتم که معروف‌تر شوم. پیش از این در سریال پزشک دهکده، بابا لنگ‌دراز و... معروفیتی را که باید به دست آورده بودم.
خانم شکوفنده! مدیردوبلاژ بودن نزد عامه مردم حیطه‌ای ناشناخته است. یک دوبلور بعد از طی کردن چه مراحلی می‌تواند به این درجه دست یابد و اصولا وظایف مدیردوبلاژ چیست؟57 سال است در حیطه دوبله کار می‌کنم یعنی از 5 سالگی در این مسیر قدم برداشته‌ام تا امروز که در خدمت شما هستم و از رهگذر این فعالیت طولانی در محضر استادان زبده و اهل فن این هنر درس گرفته‌ام، زنده‌یاد مقبلی، شرافت، هوشنگ لطیف‌پور و... از این جمله بوده‌اند که از آنها فنون دوبله را فراگرفته‌ام. روش مدیردوبلاژ این است در درجه نخست فیلم را می‌بیند و بعد به آماده‌سازی دوبله آن می‌پردازد. می‌توان گفت مدیردوبلاژ بودن یک فیلم یا سریال وظیفه سختی است که به آدم محول می‌شود. حتی قسمت کردن کار نیز لم و تجربه خاصی می‌خواهد. به عنوان مثال من در جایگاه مدیر دوبلاژ بعد از انجام این کارها، پرسوناژها را تقسیم کردم. چیز دیگری که در این زمینه رعایت می‌کنم این است که آدم‌هایی را برای دوبله کنار دست هم می‌نشانم که رابطه خوبی با یکدیگر داشته باشند چون اعتقاد دارم اگر 2 دوبلور که به دلایلی با یکدیگر مشکل دارند برای دوبله یک فیلم کنار هم بنشینند، کدورت میان آنها بی‌تردید در کیفیت کار هم اثر می‌گذارد. دوبلورهایی که غالبا مدیردوبلاژ انتخاب می‌کند بر اساس تجربه‌ای است که او در حیطه دوبله به دست آورده است. نکته دیگر درباره استفاده از صداهای طبیعی است. تا جایی که بتوانم سعی می‌کنم از صداهای طبیعی استفاده کنم و دوبلورها ناچار به صداسازی نشوند.کی از مولفه‌هایی که کره‌ای‌ها در ساخت سریال به آن توجه دارند بحث روانشناسی رنگ است. آنها خوب می‌دانند چینش و رنگ‌بندی این سریال‌ها از طراحی صحنه تا لباس کاراکترها را چطور پایه‌ریزی کنند که به مذاق مخاطب بنشیند.
کره‌ای‌ها نیز به خوبی می‌دانند روانشناسی رنگ چقدر می‌تواند در پیشبرد یک سریال نزد مخاطب تاثیر داشته باشد. این مولفه نه‌تنها در سریال «دونگ‌ئی» که در «یانگوم» یا «امپراتور دریا» نیز به چشم می‌خورد.
شما در میانه گفت‌وگو به دوبله نامناسب سریال‌های ماهواره‌اي اشاره کردید. به عنوان کسی که بیشترین سال‌های عمر خود را صرف دوبله کرده‌اید فکر می‌کنید چرا این سریال‌ها با اقبال بیشتری نزد مخاطبان مواجه است؟
خب ما در مقایسه با سریال‌هایی که شبکه‌های ماهواره‌ای می‌سازند دچار محدودیت‌های موضوعی هستیم یا همین‌طور از منظر هزینه دست و بالمان بسته‌تر از آنهاست. در عین حال فراموش نکنید سریال‌هایی که آنها ارائه می‌کنند غالبا با فرهنگ ما همخوانی ندارد. به شخصه اصلا مایل نیستم مفاهیمی که آنها در سریال‌های خود برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند را در سریال‌هایمان بگنجانیم اما می‌شود این پیشنهاد را به سریال‌سازان داد که اگر نمی‌توانند آثار پرطرفدار بسازند دست‌کم کارهایی تولید کنند که به شعور مردم توهین نکند. مردم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مردمباشعوری هستند و سره را از ناسره تشخیص می‌دهند.
از این بحث که بگذریم فکر می‌کنید بزرگ‌ترین معضلی که دوبله در حال حاضر با آن روبه‌رو است، چیست؟
اینکه دوبلورها امنیت شغلی و بیمه ندارند. انجمن دوبله داریم اما کارآیی ندارد. اغلب دوبلورها پروژه‌ای کار انجام می‌دهند. مثلا من بعد از اتمام دوبله «دونگ‌ئی» باید مدتها بیکار بمانم تا برای پروژه دیگری سراغم بیایند و خبرم کنند کمااینکه بعد از پایان دوبله «امپراتور دریا» چنین اتفاقی برای من افتاد و تا مدتها بیکار بودم. فقط هم من نیستم که چنین شرایطی دارم. خیلی از دوبلورها این‌طورند و با حقوق از ماهی 150 هزار تومان بگیر تا 700 هزار تومان زندگی خود را می‌چرخانند. دستمزدهای دوبله غالبا نازل است. من به شخصه اگر دستمزدم در یک فیلم یا سریال بالا باشد، می‌آیم 2 جمله می‌گویم و می‌روم و عرصه را به جوانان می‌سپارم اما وقتی خود از نظر مالی تامین نیستم و دستمزدی که می‌گیرم کافی نیست، نمی‌توانم کار نکنم. مدتی پیش از سوی آقای ضرغامی طرح سپاس ارائه شد. بر اساس این طرح مقرر شد 50-40 دوبلور ماهانه مبلغ مشخصی دریافت کنند. از این 50 نفر طرح سپاس درباره 12 نفر اجرا شد که فقط 10 نفرشان این مبلغ را گرفت و 2 نفر دیگر نمی‌دانم چرا دریافت نکردند. به بقیه هم ندادند.
نگویید که بعد از 57 سال کار در دوبله بیمه هم نیستید؟ نیستم. فقط بیمه تامین اجتماعی هستم که آن هم خودتان می‌دانید هزینه درمانی را به آن شکل پوشش نمی‌دهد. چند سال پیش نصف صورتم به شکل ناگهانی فلج شد و نتوانستم تا مدتها کار کنم. سوال من همیشه این بوده که تکلیف از کارافتادگان این عرصه چه می‌شود؟! چون به هر حال یک دوبلور تا پایان عمر که نمی‌تواند کار کند. خاطرم هست چند وقت پیش برای دوبله کاری ما را خبر کردند. دوبله کار خیلی باعجله و در نهایت ضیق زمانی انجام شد. در شرایطی برای دوبله این فیلم رفتیم که نیم‌متر برف روی زمین نشسته بود. متاسفانه زحمات دوبلورها قدردانی نمی‌شود. بارها پیش آمده وقتی دوبله تمام شده، کسی هزینه آژانس دوبلور خانم، جوانی که منزلش دور بوده و مثلا در لویزان قرار داشته را قبول نکرده است. کسی فکر نمی‌کند یک دختر تنها این موقع شب بدون آژانس چگونه باید به خانه بازگردد یا مثلا درباره مساله غذای هنرمندان دوبلور که گاه در بدترین شکل انجام می‌شود.
آیا برای حل این مشکلات از دست‌اندرکاران این وادی هم کمک گرفته‌اید؟
به مدیری که باید بگوییم گفته‌ایم. به آقای دارابی هم نامه نوشته‌ایم که اوضاع دوبلورها به لحاظ رفاهی و مادی تامین و مطلوب نیست. به این نکته اشاره کرده‌ایم که اجرای طرح سپاس و تعیین مقرری در ماه برای من و امثال من با وجود سابقه طولانی در دوبله و مخارج زندگی امروز ضروری است. من امروز 62 ساله هستم و همان‌طور که اشاره کردم 57 سال است در دوبله فعالیت می‌کنم. دوبله یک فیلم گاه از صبح تا نیمه‌های شب طول می‌کشد و ما سعی می‌کنیم به زور قرص‌های ویتامینی که می‌خوریم سرپا بمانیم و دوبله فیلم را تمام کنیم. افسوس من این است چرا دستمزدی که برای یک سریال ایرانی در نظر گرفته می‌شود برای دوبله یک فیلم یا سریال خارجی صورت نمی‌گیرد اما تا امروز ترتیب اثری به این وضع داده نشده است.