یزدفردا

سومین هفته ماه مهر به عنوان هفته کاهش اثرات بلایای طبیعی شناخته می¬شود. در این هفته مسئولین از طریق رسانه¬ها و برگزاری نشستهای خبری به ارائه گزارشی از عملکرد یک ساله خود می¬پردازند و عموماً به سانحه¬خیزی کشور ایران و لزوم کسب آمادگی برای مقابله با سوانح خصوصاً زلزله اشاره می¬کنند. در صورت وقوع حادثه¬ای بزرگ در یکسال گذشته اکثر گزارشها تحت الشعاع آن حادثه قرار می گیرد. نظیر زلزله¬ای که تابستان امسال در آذربایجان شرقی رخ داد و بخش عظیمی از دولت و مردم را به حل مصائب متعاقب آن مشغول ساخت. عموماً با وجود نهادهای قدرتمند روابط عمومی در ادارات وسازمانها و تخصص مسئولین در برجسته نمودن فعالیتهای خود در خلال ارائه گزارشها، نقاط ضعف و مبهم عملکرد آنها پوشیده می¬ماند. به نظر می¬رسد این هفته بهانه خوبی برای ارزیابی عملکرد سازمانها و نهادهای متولی مدیریت بحران کشور باشد. برجسته نمودن نقاط ضعف سازمانهای مختلف به گونه¬ایکه به یافتن راه حل برای رفع نقایص ختم شود، از اقداماتی است که در صورت اجرا، راه فراری برای مجریان و متولیان مدیریت بحران به جای نمی گذارد. زلزله اخیر نشان داد که علیرغم تشکیل سازمان مدیریت بحران ، بخش مدیریت بحران کشور در برخورد با سوانح همچنان با مشکلات مشابه در شهر بم پس از زلزله روبروست. ضعف اطلاع¬رسانی، تاخیر در امدادرسانی، مدیریت ناصحیح کمکهای مردمی، ارائه وعده¬های دور از واقعیت و عدم دستیابی به استراتژی واحد در زمینه اسکان آسیب دیدگان از موارد برجسته زلزله اخیر بود که تقریباً در سوانح گذشته نیز وجود داشته است. عدم رفع این مشکلات، مسلماً در سوانح آتی که ممکن است در یکی از کلانشهرهای کشور با حجم بالای خسارات رخ دهد، نهادهای متولی مدیریت بحران را با بن¬بست روبرو خواهد کرد و انرژی مسئولین و مردم را صرف تکرار اشتباهات می¬نماید. وضعیتی که ممکن است نارضایتی مردم آسیب¬دیده را در بر داشته باشد که به صورت گسترش ناامنی نظیر آنچه به دنبال زلزله هائیتی رخ داد، ظاهر گردد و یا به مهاجرت به شهرهای دیگر و افزایش حاشیه نشینی و به دنبال آن بروز آسیبهای اجتماعی و اقتصادی ختم شود.
خلاصه کلام آنکه تغییر رویکرد نهادهای متولی مدیریت بحران از رویکرد مقابله¬محور به رویکرد پیشگیرانه و آمادگی¬محور و برنامه-ریزی در راستای سناریوهای در نظر گرفته شده، می تواند زمینه را برای تحول اساسی در مدیریت بحران کشور فراهم کند تا مردم باز هم در سوانح آتی شاهد خسارات گسترده جانی و مالی به هموطنانشان نباشند و با حسرت به شاهکار کشورهای پیشرفته نظیر ژاپن در عرصه کاهش اثرات بلایای طبیعی چشم ندوزند.