یزدفردا

مهارت در تعامل اجتماعی به نقل از امام جمعه ابرکوه:

مهارت معنوی، انسان را در زندگی توانمند ، با اراده ، مصمّم و هدفمند می کند و انسان را ارزش و اعتلا می بخشد تا با مسئولیت پذیری ، شایستگی و کفایت های همه جانبه خود را در زندگی بروز دهد.

در موضوع بحث مهارتهای معنوی در این گفتار به مهارت اخلاقی در تعامل اجتماعی می پردازیم.

حُسن خلق و خوش خویی از آموزهای دینی ماست و درفرهنگ اسلام ،از رحمت الهی ریشه می گیرد و سیره با کمال نبوی محسوب می شود.

حُسن خلق از فضائل نفسانی است که نمودش در صبر و بردباری و علم و شکیبایی انسان در قبال مشکلات و رنجهای زندگی و بدرفتاری ها و کج خلقی ها و رفتارهای ناهنجارانه دیگران، بروز می کند .رسول خدا به حسب نقل مرحوم کلینی در اصول کافی جلد 2 صفحه 99 – فرموده است: در میزان و ترازوی عمل انسان در قیامت چیزی برتر و سنگین تر از حُسن خلق و خوش اخلاقی نیست.

مهارت اخلاقی در  تعامل اجتماعی توصیه قرآن مجید است که به رسول خدا دستور می دهد در رفتار اجتماعی (خُذِالعَفو) همواره با گذشت باش و حس کینه توزی و انتقام جویی نداشته باش (وَ امُربِالعُرف) به خوبیها امر کن و مدافع ارزشها باش (وَ اَعرِض عَنِ الجاهِلین) از انسانهای جاهل و خلافکار و بی بهره از شئونات اخلاقی ، اعراض کن و روی گردان باش. در این خصوص ، خوشرویی و خوش خویی ، شاخص حُسن سلوک و رفتار اخلاقی و اجتماعی انسان است که او را در جایگاه اجتماعیش بسیار محبوب و عزیز و محترم می سازد و موجب تقرب انسان به خدای سبحان نیز می گردد و این کلام امیرالمومنین (ع) است که به نقل از روضه الواعضین صفحه 377 – فرموده :

لاقُربی کَحُسنِ اَلخُلق . هیچ چیز مانند خوش اخلاقی موجب قرب انسان به خدا نمی شود.

همینطور از ویژگی های برجسته رسول خدا ، شاخصه ی اخلاقی آن حضرت است که خداوند او را صاحب خلق عظیم می داند(وَ اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیم) و منابع تاریخی و روایی نیز یکی از عوامل سه گانه تثبیت و رشد و اعتلای دین اسلام را اخلاق نبوی می داند که در اینجا زمینه توضیح این مقوله بزرگ و تفضیلی نیست.

بنابراین اخلاق ، محبوب ترین واژه در فرهنگ زندگی است که محبوبیت، بخش انسان در منظر خاص و عام است و تجربه نشان داده است که اگر جوانی متین ، خوش اخلاق و خوش رفتار ، به خواستگاری دختری رفت هرچند کم بهره از مال دنیا بوده با آغوش باز از او استقال کند زیرا هرکس می خواهد دخترش که ثمره زندگیش است در زندگی خوشوقت و خوشبخت شود ، ملاک نیل به این امید را حُسن سلوک ایمانی و رفتاری  واخلاقی جوان خواستگار قرار می دهد.

اما در خصوص کسب مهارت اخلاقی ، راهکار این است که در مبحث اخلاقی ، معرفت نیک و بد داشته باشیم تا با تشخیص صحیح نسبت به کسب نیکی  جاذبه و نسبت به  دفع بدی نیز دافعه داشته باشیم.

این معرفت و تشخیص حق از باطل ، صدق از کذب ، خیر از شر ، حُسن از قُبح ، پرهیز از باطل و کذب به عهده عقل عملی است.

رسول خدا (ص) فرمود: بداخلاقی عمل انسان را تباه می کند و اعتماد عموم را از انسان سلب می کند چنانچه سرکه عسل را تباه و نابود می سازد.

در اسلام به حُسن رفتار با عموم بویژه ، بستگان و ارحام ، همسایگان و اقوام، شهروندان و مردم بسیار توصیه و سفارش شده است. این توصیه قرآن مجید در سوره نساء آیه 36 آمده است  که به والدین ، خویشاوندان ، یتیمان و بینوایان ، همسایگان ، نزدیکان ، آشنایان و همنشینان نیکی کنید و با اخلاق حسنه و تعامل نیکو رفتار نمایید.

در پایان به سخن موعظه آمیزِ از حضرت علی (ع) اشاره می کنم که ارشادی زیبا را در امر مهارت اخلاقی و نیز شاخصه ارزش اخلاقی در تعامل اجتماعی داشته و می فرمایند:

مومن در دنیا راستگو و بیدار دل است، حدود خدا را رعایت می کند ، صندوق علم و عقل کامل و قلب سالم و حلم ثابت است ، دست باز و بخشنده است ،درب منزلش برای احسان به مردم گشوده است ،  ظاهرش متبسّم و با لبخند است و اندوه را در دل نگه می دارد،همواره متفکّر و کم خواب و متین و کم خنده اما خوش طبع است، هوای نفس را کشته و به دنیا و امیال شیطانی بی میل و علاقه و اما به آخرت علاقمند است.