یزدفردا

یزدفردا :رضا ملاحسینی :این روزها مصادف است با پنجمین سال ارتحال امام جمعه فقید شهر و دیارمان، مرحوم آیت الله بهجتی "شفق". انسان وارسته ای که برای اردکان فقط امام جمعه نبود و همچون علمای سلف خود، پدر معنوی شهر محسوب می شد. در وصف اخلاق و سجایای اخلاقی این معلم اخلاق بسیار گفته اند و شنیده ایم و قصد تکرار مکررات را هم ندارم. هدف از این نوشتار احساس خطر و یاددآوری واقعیتی تلخ است برای هویت علمی و مذهبی شهری که قرن ها به وجود علماء و فضلایش شناخته می شد. هرچند که شاید خوشایند برخی نباشد!

می دانیم که مرحوم بهجتی از شناخته شده ترین شاعران معاصر بوده اند و تخلصشان نیز "شفق" بود؛ جستجوی ساده ای در فرهنگ لغت، معنی شفق را «سرخی افق پس از غروب آفتاب» بیان می کند. همواره برایم سوال بود که هرچند شفق از نظر لغوی کلمه زیبایی است اما از نظر معنایی چندان حس خوبی منتقل نمی کند؛ با این وجود چرا ایشان به شفق متخلص شده اند.
این سالها که در فراق آن مرد بزرگ گذشته است هر روز بیش از پیش جای خالی اش را احساس می کنیم. علت آن هم پر نشدن مقام معنوی اوست که از پیشینیانش به ارث برده بود و امروزه هرچند این مقام مدعیان زیادی دارد اما هیچ کدام نتوانسته اند آن را ادامه دهند. از روزی که تاریخ حداقل مکتوب اردکان آغاز می شود، نام آن عجین است با علما و فضلا و بزرگان! اولین بار که نام اردکان در کتب تاریخی می آید به واسطه حضور و سکونت شیخ تقی الدین دادامحمد معروف به شیخداد از بزرگان متصوفه در قرن هفتم در این مکان است. از آن به بعد هم سلسله حضور و تاثیر بزرگان و نامداران در این منطقه هیچ گاه گسسته نمی شود. در عهد صفوی که دیگر بیشترِ شهرت این قصبه به اعتبار حضور علماء و دانشمندانش است تا آنجا که "یونان کوچک" خطابش می کنند. در عهد نادری هم با حضور خاندان ملک افضل در اردکان، نسل جدیدی از علما و اندیشمندان از این خطه برمی خیزند. در دوران قاجار و عصر مشروطه علمای اردکان در بسیاری از امور منطقه حضور پررنگ و موثری داشته اند و چه بسیاراند علمای صاحب قلم و تالیف که پسوند اردکانی داشته اند!  در دوران معاصر نیز این روند ادامه داشته و علاوه بر وجود بسیاری از علمای نویسنده و فاضل که از شهرشان هجرت نمودند، علمای داخل اردکان نیز علاوه بر مقام علمی رفیع، پایگاه اجتماعی اعلایی در بین مردم داشته اند. در این دوره می توان مرحوم حاج ملامحمد حائری را سرآغاز این زنجیره دانست و بعد از آن مرحوم آیت الله خاتمی و سپس مرحوم آیت الله بهجتی این میراث عظیم را به امانت بردند.
پنج سال است که این سلسله قطع شده است! شاید بسیاری مخالف این حرف باشند اما آنچه در ظاهر مشاهده می شود چیزی غیر از این نیست. مشکل از کجاست؟ تقصیر کیست که آن روند ادامه نیافته؟ هنوز فراموش نکرده ایم سخنان دو سال قبل دکتر داوری در اختتامیه اردکان شناسی که گفتند: «مرحوم آقای حاج شیخ محمد حائریان (ره) که حق معلمی بر گردن همه ما دارند، یک روز می فرمودند در یک مجلس عقدی که ایشان جوان بوده اند، دور اتاق، دور یک اتاق نسبتاً بزرگ -چون اینجا اتاق بزرگش هم خیلی بزرگ نیست- در حدود بیست نفر مجتهد نشسته بودند. خوب، یک جایی که جمعیتی در حدود پنج هزار نفر، شش هزار نفر، کمتر یا بیشتر دارد، در یک مجلس بیست مجتهد نشسته باشند، نشانه این است که اینجا، جای علم است، اینجا مرکز علم است و حقیقتاً هم مرکز علم بوده است. این را در تاریخ(جامع) مفیدی فقط نخوانید، در کتابهای مختلف، کتابهای پراکنده هم اسم کسانی که در اینجا به دنیا آمدند و در اینجا درس خواندند و در اینجا کم و بیش بالیدند و به مقامات عالی علمی رسیدند، کم نیست.» امروز از آن همه مجتهد برای اردکانمان چه برجا مانده است؟ روزگاری نه چندان دور در یک اتاق بیست نفر مجتهد داشته ایم و امروز در همه ایران چند اردکانی مجتهد باقی مانده اند؟
بعد از مرحوم بهجتی چه کسی توانست خلاء مقام و نفوذ معنوی ایشان را در شهر پر کند؟ براستی امروز پدر معنوی اردکان که همه اردکانی ها او را قبول داشته و فراتر از آن دوستش داشته باشند و به او عشق بورزند کیست؟ مقام معنوی چیزی فراتر از مقام رسمی و حتی سمت امامت جمعه است که متاسفانه در این سالهای گذشته چه بازی هایی که بر سر این مسند در نیاوردیم!! کدام عالم دینی در اردکان است که همه نظرات او را بی چون و چرا بپذیرند و به حرف و عمل او اعتقاد داشته باشند؟ همه چیز که در شهرمان خط کشی شده بود، این مقام هم خط خطی شد!! خوب شد که هنوز خاطرات دوران خاتمی و بهجتی را در یاد داریم اگر از گذشته هایمان چیز چندانی نمی دانیم! نمی گویم که هیچ فاضل و دانشمند و اهل معرفتی در اردکان و بویژه در بین روحانیون آن وجود ندارد؛ بلکه سخن اصلی آن است که قدرت رهبری و هدایت و نفوذ در قلوب قاطبه مردم امروزه در اردکان به دست کسی نیست. جایگاهی که زمانی وحدت بخش و الهام بخش بوده است امروز به محل تسویه حساب های شخصی و سیاسی بدل شده است!
شاید اینجا جای آن نباشد که بیش از این در این باره گفته شود و باقی بماند برای فرصتی دیگر اما همچنان برایم این سوال باقی است که:

مرحوم آیت الله بهجتی (ره)، شفق یا همان سرخی افق پس از غروب آفتاب علماء و وارستگان اردکان بود؟ آیا باید منتظر تاریکی شب باشیم؟؟!!!

روحش شاد!

رضا ملاحسینی اردکانی