یزدفردا

مصاحبه اختصاصی یزد فردا با دکتر محمد آریامنش معاون سابق سازمان مدیریت بحران کشور

در مورد زلزله اخیر اهر در استان آذربایجان شرقی

یزدفردا :دکتر محمد آریامنش استاد زلزله شناسی دانشگاه و معاون پیش بینی و پیشگیری سابق سازمان مدیریت بحران کشور در رابطه علت وقوع زلزله اخیر در غرب منطقه اهر و هریس در آذربایجان شرقی چنین می گوید:

در واقع دو زمین لرزه با فاصله زمانی کمتر از نیم ساعت عصر روز یکشنبه 21 مرداد ماه 1391 در استان آذربایجان شرقی اتفاق افتاد . بر اساس گزارش مرکز لرزه نگاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله کشور،  اولين لرزش در ساعت ۱۶:۵۳با بزرگاي ۶.۲ و در فاصله ۲۳ كيلومتري غرب اهر و دومين لرزش در ساعت ۱۷:۰۴ با بزرگاي ۶.۱ در ۳۰ كيلومتري اهر در حدود ۵۰ كيلومتري شمال شرق تبريز اتفاق افتاد.  این زلزله ها تقریباً در عمق ده کیلومتری زمین اتفاق افتاد که بر اساس مقیاس های معمول یک زلزله کم عمق و سطحی بوده است. طبیعت اینگونه زلزله ها شدت بالاست و چون نزدیک سطح زمین اتفاق افتاده هم بیشتر احساس می شود و هم به نسبت می تواند تخریب بیشتری را ایجاد نماید. سازوکار زلزله های اخیر  امتدادلغز بوده و تا سه ساعت و نيم بعد از لرزه دوم ۱۷ پسلرزه با بزرگاي بين۳ تا ۵ در شبكه های لرزه کشور ثبت شده است.

 با توجه بزرگای زلزله مذکور و میزان خسارات وارده، وضعیت مدیریت ساخت و سازهای انجام شده را چگونه ارزیابی می نمایید.

خوب طبیعی است که یک زلزله در این حد نباید خسارات زیادی را به جای بگذارد. و انتظار می رود فرهنگ عمومی ساخت و ساز باید به گونه ای باشد که ساختمانها در برابر چنین حوادثی مقاومت لازم را داشته باشند ولی اگر بخواهیم آن را با سالها قبل از جمله زلزله بم که بزرگی تقریباً مشابهی را داشت مقایسه کنیم اصلاً نمی توان خسارت های وارده را در یک حد و اندازه حتی تصور نمود. حدود هفت سال قبل زلزله ای تقریباً با همین بزرگا در بم اتفاق افتاد که بیش از پنجاه هزار نفر فقط تلفات جانی در بر داشت حال آنکه آمار تلفات این زمین لرزه اصلاً قابل مقایسه نیست. البته واقعاً اعتقاد دارم همین میزان تلفات و خسارت هم نباید باشد. ولی به هر حال شواهد نشان می دهد که در هیمن مناطق ساختمانهای مقاومی هم وجود داشته که حتی ترک هم برنداشتند. و این نشان می دهد که دلیل اصلی خسارت های وارده ساخت و سازهای نامناسب که اغلب آنها قدیمی هستند بوده است. و این نیز بیشتر به خود ما بر می گردد و یک موضوع کاملاً فرهنگی است. و با احداث سازه های مقاوم می توان اثر اینگونه مخاطرات را به شدت کاهش داد.

اینکه گفته می شود چندین ماه قبل این زلزله پیش بینی شده بوده آیا صحت دارد؟

موضوع پیش بینی دقیق زمین لرزه تاکنون برای هیچ مرکز علمی فراهم نشده است. ولی شناسایی گسل های فعال نه تنها برای منطقه مورد نظر بلکه برای کل ایران تا حدود زیادی انجام شده است. پس اینکه فرد یا موسسه ای ادعا نماید که این زلزله را پیش بینی نموده است نمی تواند مبنای علمی داشته باشد.

سالهاست مطرح می شود که در تهران وقوع زلزله حتمی است آیا این زلزله با موقعیت جغرافیایی تهران مرتبط است؟

وقوع یک زمین لرزه دلایل مختلفی دارد. یکی از دلایل وقوع زلزله فعالیت گسل ها هستند. در زلزله اخیر فعالیت یک گسل با سازو کار امتداد لغز در عمق ده کیلومتری زمین چنین رویدادی را ایجاد نموده است. فاصله این منطقه تا تهران بسیار زیاد است و رفتار گسل های دو منطقه نیز با هم هیچ ارتباطی ندارند. بنابراین بطور قطع می تواند گفت وقوع زمین لرزه اهر هیچ ارتباطی با وقوع زلزله در تهران ندارد.

با توجه به زلزله خیز بودن کشورمان، برای کاهش خطرا زلزله چه توصیه های دارید؟

موضوع پهنه بندی خطر زلزله در مقیاس های شهری را جدی قرار دهیم و در ساخت وسازها کاملاً اصول مهندسی زلزله رعایت شوند. علاوه بر تهیه نقشه های پهنه بندی احتمالاتی موضوع پهنه بندی گسلش و تحلیل خطر زلزله به روش قطعی مورد توجه بیشتر مسئولین اجرایی قرار گیرد. چون همیشه نمی توان بر اساس آمار موجود قضاوت نمود، در واقعً از خودمان شروع کنیم. از ماست که بر ماست. خودمان باید باور کنیم که زندگی در یک سرپناه  امن شایسته ماست. و گناه خودمان را گردن دیگران نیندازیم.