یزدفردا

یزدفردا" صدرالدین دهقان :قضاوت‌هاي عبرت اموز امام علي(ع) ، كه به عنوان اسناد معتبر دادرسي عادلانه ، در تاريخ بشريت به ثبت رسيده است، همواره مبتني بر موازين علمي و عقلي بوده كه بشريت تشنه عدالت ، همواره وحتی قرن‌ها بعد، باانقلاب و مبارزه با حاكميت استبدادي به آنها نايل آمده است. حضرت علی (ع) ، ضمن رعايت حقوق دفاعي متهم در جريان تحقيقات و دادرسي، كشف حقيقت، اجراي عدالت كيفري و احقاق حقوق ستمديدگان به این اصول مهم از دادرسي كيفري از جمله: اصل علني بودن رسيدگي، اصل نفي شكنجه متهمين در مراحل مختلف دادرسي، استفاده از روش ها و شیوه های علمي براي كشف حقيقت، اصل توجه به شخصيت وکرامت انسانی متهم ، اصل اعطاي فرصت دفاع به اصحاب دعوي و اصل رسيدگي به اعتراض محكوم‏عليه ، كه امروزه جزء اصول لازم‏الاجرا ی دادرسي است، تاکید نموده اند.
 1 - حق مصونيت از هرگونه تعرض تا پيش ازاحراز و اثبات جرم و صدور حکم، حق امنيت و آزادي از حقوق بنيادين هر انسان است که در اسلام  و کلام ائمه معصومین  بسيار مورد تأکيد قرار گرفته است. اصل متقن  برائت نيز در جهت تضمين اين حقوق است. امروزه در نظام هاي قضائي دنيا  درمواردي سلب يا محدود کردن آزادي افراد مظنون و متهم در مرحله تحقيق امري پذيرفته شده است ، اما بازداشت موقت که قبل از اثبات جرم اعمال مي گردد در اسلام بسيار محدود است.
در چنين مواردي، همچون ساير موارد زندان، جز حق آزادي، ساير حقوق زنداني بايد حفظ و تأمين شود. براي نمونه امام علي (ع) در مورد ابن ملجم فرمود : او را بازداشت کنيد و به او غذا و طعام بدهيد و با او بخوبي و نيکي رفتار کنيد.
2- حق دفاع، موارد فراواني نقل شده است که امير مومنان علي(ع) بر شنیدن کامل  اظهارات متهم، تأکيد کرده است. و در بسياري دادرسي‌ها متهم براساس اظهارات و دفاعياتش تبرئه شده است. در اين زمــــــينه همچنين مي توان به آن کلام امام علي(ع) استناد کرد که در دليل عزل يکي از قضات ( ابوالاسود دولي) فرمودند :ديدم کلام تو بر کلام متهم برتري و تسلط دارد .
3- برخورداري از رفتار مساوي در جريان دادرسي، امام علي(ع)مکررا قضات را به رعايت مساوات بين اصحاب دعوا سفارش مي کرد ... در نظام قضائي اسلام ابعاد گوناگون دادرسي مورد توجه قرار گرفته است و آنچه مورد تأکيد و توصيه است انجام محاکمه اي است که به قضاوت عموم مردم عادلانه  ومنصفانه شناخته شود.