یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیزمان : 25 Bahman 1385 - 17:03
شناسه : 5100
بازدید : 611
حسن جعفري مذهب_ در کارگاه آموزشي فرهنگ‌سازي در حوزه نسخ خطي كه در روز 28/10/1385 در كتابخانه شماره 2 مجلس شوراي اسلامي برگزار شد، درباره روند فراهم آوري اسناد و نسخ خطي مختصري گفتم و منتظر ماندم تا خبرنگاران از من درباره آن بيشتر بپرسند و بيشتر بشنوند. اما از آنجا كه همكاران من چنان گرم صحبت بودند و درباره چيزهاي ديگر گفتند و گفتند، ديگر زمان تمام شد و هيچ پرسشي مهلت طرح نيافت، اينك براي استفاده همان خبرنگاران كه نتوانستند از فرصتشان استفاده كنند و ديگر علاقمندان، همان مطلب را گسترش داده، در اختيار مي گذارم.
اسناد و نسخ خطي از زماني كه در دست مالك است تا زماني كه مورد استفاده همگان قرار مي گيرد روند زير را طي مي كند:
1 _ مالكيت_ هركسي مي تواند به صورتهاي گوناگوني اسناد و نسخه هاي خطي (و هرگونه آثار فرهنگي) را بدست آورد: از ارث و وصيت گرفته تا خريد و هديه گرفتن، امانت گرفتن و پس ندادن تا امانت گرفتن و نيافتن صاحب اصلي، يافتن و دزدي، و ... .
2 _ تصميم به انتقال در زمان حيات_ فروش، وقف مسجد و مدرسه و امامزاده، هبه، وصيت براي وارث يا غير وارث، ...
3 _عدم تصميم_ ارث براي وارثان، تقسيم بين آنان.
4 _ انتقال به غير_ كتابهاي وقفي به موقوفه، كتابهاي وصيتي به وصيت شده، ارث به وارثان.
5 _ ادامه گردش بين وارثان_ هبه، وقف، وصيت، ارث.
6 _ تصميم به خروج از چرخة خانوادگي_ فروش.
7 _ فروش_ به مراكز عمومي، به افراد، واسطه ها.
8 _ مالكان جديد_ مالكان خصوصي، مالكان عمومي(مراكز دولتي و عمومي)، مالكان موقت(واسطه، دلال).
9 _ مراکز دولتي_ گرفتن هديه از مالكان، تشكر از طريق اعلان عمومي و نيز خصوصي، خريد(فراهم آوري).
10 _ كارشناسي_ خريد بر اساس قانون محاسبات عمومي كشور.
11_ كارشناسان_ كارمندان دولت، كارشناسان دادگستري، كارشناسان آزاد.
12 _ قواعد خريد_ عرف، تجربة كارشناسان، نياز سازمان، سليقة سازمان.
13 _ پرداخت وجه و تملك_ ثبت در دفاتر دولتي.
14 _ آفت زدايي و مرمت مواد.
15 _در صف فهرست نويسي_ بين چند سال تا چندين سال.
16 _فهرست نويسي_ بر اساس علاقه فهرست نويس، تقسيم كار، قرارداد فهرست نويسي با اشخاص حقيقي و حقوقي.
17 _ تهيه ميكروفيلم و نسخة ديجيتال.
18_ انتشار فهرست_ بين چند سال تا چندين سال.
19 _ اطلاع رساني_ در مرحله پيش از تهيه، تهيه، پس از مالكيت، پس از فهرست نويسي...
20 _ اطلاع رساني تبليغاتي_ مصاحبه در روزها و زمانهاي خاص، نمايشگاه بين المللي كتاب، هفته كتاب، روز اسناد ملي، روز ميراث فرهنگي، روز تأسيس مركز، زمان تصويب بودجه، و گاه و بيگاه.
21 _ آگاهي خبرنگاران و پژوهشگران از مواد تهيه شده.
مي بينيم كه خبرنگاران نيز مانند پژوهشگران تنها در آخرين ايستگاه سوار اين قطار مي شوند و هدف آن نشست، پيشنهاد و راهكار سوار شدن در ايستگاههاي پيشين بود. در واقع خبرنگار يا از وجود آن ايستگاهها بي خبر است يا بليت سوار شدن در ايستگاه هاي ماقبل آخر را ندارد و يا راه بي بليت سوار شدن را نمي داند. البته بسياري از مسئولان و کارشناسان و مالکان و .... خوششان نمي آيد خبرنگاران موي دماغ آنان شده و از جزئيات کار آنان سردرآورند و مخصوصأ از کسي که خبرنگاران را با اين امور آشنا سازد. با آگاهي از عواقب اين کار و تنها بمنظور شفاف کردن اين بخش از تاريخ نسخه هاي خطي، تلاش دارم در يادداشتهاي آينده شمه اي از جوانب مختلف حرکت و گردش نسخه هاي خطي را روشن نمايم. البته من هم آنقدر محافظه کار هستم که نام کسي يا سازماني را نبرم و براي خود دردسر نخرم.
اسناد و نسخ خطي از زماني كه در دست مالك است تا زماني كه مورد استفاده همگان قرار مي گيرد روند زير را طي مي كند:
1 _ مالكيت_ هركسي مي تواند به صورتهاي گوناگوني اسناد و نسخه هاي خطي (و هرگونه آثار فرهنگي) را بدست آورد: از ارث و وصيت گرفته تا خريد و هديه گرفتن، امانت گرفتن و پس ندادن تا امانت گرفتن و نيافتن صاحب اصلي، يافتن و دزدي، و ... .
2 _ تصميم به انتقال در زمان حيات_ فروش، وقف مسجد و مدرسه و امامزاده، هبه، وصيت براي وارث يا غير وارث، ...
3 _عدم تصميم_ ارث براي وارثان، تقسيم بين آنان.
4 _ انتقال به غير_ كتابهاي وقفي به موقوفه، كتابهاي وصيتي به وصيت شده، ارث به وارثان.
5 _ ادامه گردش بين وارثان_ هبه، وقف، وصيت، ارث.
6 _ تصميم به خروج از چرخة خانوادگي_ فروش.
7 _ فروش_ به مراكز عمومي، به افراد، واسطه ها.
8 _ مالكان جديد_ مالكان خصوصي، مالكان عمومي(مراكز دولتي و عمومي)، مالكان موقت(واسطه، دلال).
9 _ مراکز دولتي_ گرفتن هديه از مالكان، تشكر از طريق اعلان عمومي و نيز خصوصي، خريد(فراهم آوري).
10 _ كارشناسي_ خريد بر اساس قانون محاسبات عمومي كشور.
11_ كارشناسان_ كارمندان دولت، كارشناسان دادگستري، كارشناسان آزاد.
12 _ قواعد خريد_ عرف، تجربة كارشناسان، نياز سازمان، سليقة سازمان.
13 _ پرداخت وجه و تملك_ ثبت در دفاتر دولتي.
14 _ آفت زدايي و مرمت مواد.
15 _در صف فهرست نويسي_ بين چند سال تا چندين سال.
16 _فهرست نويسي_ بر اساس علاقه فهرست نويس، تقسيم كار، قرارداد فهرست نويسي با اشخاص حقيقي و حقوقي.
17 _ تهيه ميكروفيلم و نسخة ديجيتال.
18_ انتشار فهرست_ بين چند سال تا چندين سال.
19 _ اطلاع رساني_ در مرحله پيش از تهيه، تهيه، پس از مالكيت، پس از فهرست نويسي...
20 _ اطلاع رساني تبليغاتي_ مصاحبه در روزها و زمانهاي خاص، نمايشگاه بين المللي كتاب، هفته كتاب، روز اسناد ملي، روز ميراث فرهنگي، روز تأسيس مركز، زمان تصويب بودجه، و گاه و بيگاه.
21 _ آگاهي خبرنگاران و پژوهشگران از مواد تهيه شده.
مي بينيم كه خبرنگاران نيز مانند پژوهشگران تنها در آخرين ايستگاه سوار اين قطار مي شوند و هدف آن نشست، پيشنهاد و راهكار سوار شدن در ايستگاههاي پيشين بود. در واقع خبرنگار يا از وجود آن ايستگاهها بي خبر است يا بليت سوار شدن در ايستگاه هاي ماقبل آخر را ندارد و يا راه بي بليت سوار شدن را نمي داند. البته بسياري از مسئولان و کارشناسان و مالکان و .... خوششان نمي آيد خبرنگاران موي دماغ آنان شده و از جزئيات کار آنان سردرآورند و مخصوصأ از کسي که خبرنگاران را با اين امور آشنا سازد. با آگاهي از عواقب اين کار و تنها بمنظور شفاف کردن اين بخش از تاريخ نسخه هاي خطي، تلاش دارم در يادداشتهاي آينده شمه اي از جوانب مختلف حرکت و گردش نسخه هاي خطي را روشن نمايم. البته من هم آنقدر محافظه کار هستم که نام کسي يا سازماني را نبرم و براي خود دردسر نخرم.