یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیبقعه سيد گلسرخ در خيابان سيد گلسرخ، در محله "سرچم" شهر يزد و بيرون دروازده كوشك نو قرار دارد و متعلق به قرن نهم هـ. ق است. بقعه جزء يكي از مجموعه‌هاي با ارزش تاريخي شهر يزد است كه شامل حسينيه، خانه‌ي آقا، نمازخانه، بازارچه، آب‌انبار و قبرستان است.
ورودي بقعه در ضلع شمالي آن قرار دارد و گنبد اين بقعه كاشي‌كاري شده و مصالح آن از خشت و گل است.
در اين زيارتگاه صورت قبري وجود دارد كه طبق كتيبه منسوب بر آن قبر سيد معز الدين بن شرف الدين علي بن شمس الدين محمد بن تاج الدين است.
مؤلف جامع مفيدي از مزار سيد حسين گلسرخ واقع در سرچم نام مي‌برد و كراماتي چند بدو منسوب مي‌دارد و نامش سيد حسين مي‌نويسد، ولي اشاره اي به لقب ونسب او نمي‌كند.
عامه مردم يزد هم او را به نام سيد حسين پسر امام موسي بن جعفر مي‌دانند و مزار او را بسيار محترم مي‌شمارند.
احتمال دارد كه انتساب اين مزار به سيد حسين ناشي از آن باشد كه قبر پير حسين بن استاد حسن متوفي در 979 نيز در همان مزار يا حدود همان محل بوده است و هم اكنون سنگ آن بر ديوار غربي بازارچه نصب است.
مرحوم آيتي ضمن معرفي مزار سيد گلسرخ و اشاره به كتيبه مورد ذكر، اين مزار را مدفن شرف الدين علي وصي سيدركن الدين معرفي مي‌كند
ايرج افشار در تعليقات تاريخ يزد جعفري از روي تواريخ يزد شجره اي از افراد خاندان شرف الدين ترتيب داده است.
وي با تطبيق دادن آن جدول و نسب مذكور بر كتيبه بقعه سيد گلسرخ نتوانست آنچه را مرحوم آيتي نوشته است بپذيرد.
بنا بر نوشته ايرج افشار بر مؤلف تذكره جلالي هم اشتباهي در تشخيص هويت اين مزار روي داده است.
او مي‌نويسد كه مزار سيد گلسرخ همان سيد سرچم مذكور در تاريخ جديد يزد است در صورتي كه مؤلف جامع مفيدي سيد سرچم و سيد گلسرخ را ذيل دو عنوان مستقل ياد مي‌كند و معلوم است كه اين دو مزار دو بقعه مجزا است.
از مشخصات كالبدي داخل بقعه سيد گل سرخ مي توان به موارد زير اشاره نمود :
ازاره داخل بقعه تا ارتفاع يك متر از سنگ پوشيده شده است و ما بقي سطح داخل بقعه با گچ اندود شده است. در قسمت گريو گنبد طاق نماها و پنجره فلزي به چشم مي‌خورد.
مزار سيدگل سرخ مسقف به تاق و تويزه و قوس جناقي مي‌باشد و كف داخل بقعه با سنگ پوشيده و پشت بام و نماي خارجي بقعه آجري و جديد ساز است.
بقعه از گنبدخانه و شبستاني در كنار آن تشكيل شده است. گنبد بقعه بصورت دو پوسته گسسته و داراي كاشي‌كاري از بيرون است.
گردونه گنبد مزين به كتيبه كاشي معرق با نقوش اسليمي و هندسي و قسمت خارجي گنبد با قوس شبدري است.
اطراف بناي اصلي مزار (كه اندازه آن 4×55/4 متر و ضخامت ديوارش 4/1 متر است ) و چسبيده به ديوارهاي آن آثار خرابه حجراتي چند باقي است كه بقاياي آن شباهتي زياد به مدارس قديمي دارد و اين حجرات به خانه سيد گلسرخ مشهور است.
زيارتگاه سيد گلسرخ از دو درب قابل دسترسي است يكي راهرو قديمي مسقف به تاق و تويزه، چهار بخش باقوس جناقي و قد پاي كوتاه و ميان سقف راهرو نورگير دايره‌اي شكل نصب شده است.
راهرو جديد الاحداث كه به خيابان راه مي‌يابد مسقف به تاق ضربي است.
پس از پيمودن راهرو (دهليز) به صحن نسبتا بزرگ سيد گلسرخ راه مي‌يابيم، كف صحن با موزائيك مفروش شده و در ضلع شرقي سه صفه دو اشكوبه ساخته شده كه داخل غرفه دوم سه پنجره فلزي نصب شده است و در طبقه تحتاني صفه ها و طاقچه تعبيه شده است .
در ضلع غربي دو پنجره كه داخل صفه نصب شده و يك در ورودي و در جبهه جنوبي، شمالي، شرقي و غربي چند صفه با قوس جناقي در داخل بقعه ديده مي‌شود. داخل بقعه صورت يك قبر مشاهده مي‌شود كه گفته مي شود اين قبر از آن سيدگل سرخ است.
آثاري كه در بقعه و جنب آن ديده مي‌شود عبارت است از :
كتيبه اي از كاشي معرق و به خط نسخ كه بطور عمودي بالاي سر قبر نصب است و اطرافش حاشيه مجزايي داشته است كه بر آن دوازده امام به خط نسخ خوش نوشته و اكنون قسمت‌هايي از آن باقي مانده متأسفانه قسمت مربوط به تاريخ فوت صاحب قبر از بين رفته است، ولي در مقام قياس با كتيبه‌هاي از اين نوع مي‌توان گفت كه متعلق به قرن نهم هجري است.
متن آن چنين است :
هوالباقي. قد افل من السماء الولايه شمس استضاء بنورها نجوم زاهره .... كل من انسي فيظلالها الباهرة المرتضي الاعظم شرف الدين علي بن شمس الدين محمد بن تاج الدين .... ( دنباله اش ريخته است )
بر ديوار غربي بازارچه متصل به مزار يك قطعه سنگ سياهرنگ نصب و به خط نسخ خوش اين عبارت بر آن منقورست: "الله"، "محمد"، "علي" و "هذا مرقد استاد پيرحسين بن استاد حسن توفي في (كذا مكرر) تاريخ ربيع الاول سنه 979 ".
بر سر در ورودي مزار و از سوي درون آن يك قطعه سنگ به اندازه 30 ×50 سانتيمتر مربوط به مسجدي كه در سال 1053 ساخته شده بود نصب است و به خط نستعليق خوش بر روي اين اشعار منقورست "انما المومنون اخوه"