یزدفردا

اما اصل خبر : آذرماه 88 بود که خبرگزاری مهر گزارشی از نسخ خطی ارزشمند ندوشن که در انباری مسجدی در این شهر کهن نگهداری می شد، منتشر کرد و اعتراض مسئولان به ویژه مسئولان میراث فرهنگی را به دنبال داشت اما اکنون بعد از گذشت بیش از دو سال از انتشار این گزارش نه تنها هیچ ساماندهی برای کتب صورت نگرفته بلکه تعداد زیادی از این نسخ ارزشمند که جملگی قرآن بوده اند، به سرقت رفته است.

این کتابها از دیرباز در مسجد جامع ندوشن و توسط هیئت امنای این مسجد نگهداری می شد اما به هیچ وجه شرایط نگهداری مناسبی نداشت و کلیه کتب در یک انباری در بخشی از مسجد نگهداری می شد.

کتابهایی که به اذعان برخی کارشناسان برخی از آنها قدمت 700 ساله دارد و در نگارش آن در حاشیه ها و شماره گذاری آیات از طلا استفاده شده و قیمت آن به میلیاردها تومان می رسید.

تا چند سال پیش 145 نسخه خطی توسط کارشناسان میراث فرهنگی مستندسازی شدند و برای آنها عملیات صدور شناسنامه و شماره گذاری صورت گرفت اما نگهداری از آنها به هیچ وجه ساماندهی نشد و نگهداری از این کتابهای ارزشمند همانگونه که به آن اشاره شد در انباری در گوشه مسجد بدون حفاظ ویژه ای صورت می گیرد.

برای به تماشا گذاشتن این قرآنهای خطی نیز از رحلهایی بر روی میزهایی در فضای مسجد استفاده می شود و لمس این آثار توسط بازدیدکنندگان به راحتی صورت می گیرد.

این امر از آن حیث مورد انتقاد است که کتب کاملا فرسوده و برگه های آنها در شرایط نامطلوبی قرار دارد و با هر ورق زدن کتاب امکان از هم پاشیدن آن وجود دارد.

بسیاری از صفحات قرآنهای خطی نیز به دلیل شرایط نامطلوب نگهداری در حال مخدوش شدن است.

یکی از کارشناسان میراث فرهنگی معتقد است که این کتابها تا پنج شش سال دیگر به طور کامل از یکدیگر می پاشد به همین دلیل نیاز به آفت زدایی،‌ ترمیم و ساماندهی این کتابها بسیار ضروری است.

بازدید خبرنگاران از کتب تاریخی ندوشن در سال 88

این مباحث قبلا در گزارش مهر انعکاس یافته بود اما نکته جدید آنکه این کتابها هر روز در حال فرسوده شدن هستند و تعدادی از آنها نیز به سرقت رفته اند اما مردم و هیئت امنای مسجد ندوشن هنوز راضی نمی شوند که این کتابها را به خارج از ندوشن منتقل و در موزه ای مرمت و نگهداری شوند و مسئولان نیز حاضر نیستند برای نگهداری از این کتب در شهر ندوشن موزه بسازند یا حداقل شرایط مناسب نگهداری برای کتب فراهم کنند.

رئیس اسناد و کتابخانه ملی چندی پیش نشستی خبری ترتیب داد و در این نشست فرصت را غنیمت شمرده و راجع به این سرنوشت این کتب سئوال کردیم.

محمدرضا ملک ثابت گرچه خود را متولی و پاسخگوی نسخ ارزشمند 700 ساله ندانست اما اظهار داشت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی در زمینه جمع آوری نسخ خطی بودجه محدودی دارد و چنانچه خود استان این ضرورت را احساس کند، نسبت به جمع آوری کتاب ها و خریداری آن اقدام خواهد کرد در غیر این صورت فقط حسرت خواهیم خورد.

وی افزود: چنین کتابهای ارزشمندی در خوش بینانه ترین حالت به اصفهان می روند و در حالت دیگر از مرزها خارج شده و به کشورهای آسیایی می روند.

ملک ثابت خاطرنشان کرد: در بدترین اقدام سیاسی نیز این کتابها توسط وهابیون ثروتمند خریداری و به آتش کشیده می شود.

وی در نهایت تصریح کرد: ما بودجه ای برای این منظور نداریم و میراث فرهنگی متولی امر است.

رئیس اسناد و کتابخانه ملی در حالی سازمان متبوع خود را متولی خرید و جمع آوری یا حداقل ساماندهی این کتب نمی داند که دقایقی قبل از این سخن از افتخارات استان در زمینه جمع آوری یک کتاب 800 ساله سخن می گفت.

به طور قطع اگر سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد بخواهد منتظر بودجه ویژه ای برای خریداری کتابهای خطی ندوشن بماند، این کتابها یا به طور کامل سرقت می شوند یا پودر شده و اثری از آن باقی نمی ماند.

اما در میان مدیرکل ارشاد استان یزد نیز که در این نشست حضور داشت، به داد فرهنگ و تمدن این دیار رسید.

محمود عالیشوندی با اشاره به اهمیت نسخ خطی به ویژه قرآن های ندوشن گفت: اداره ارشاد حاضر است به میزان ارزش گذاری قیمتی که بر روی کتابهای خطی می شود، به شهر ندوشن کتاب اهدا کند.

کتاب قرآنی که 700 سال قدمت دارد و در انباری مسجد ندوشن نگهداری می شود

وی بیان کرد: این تنها کاری است که اداره ارشاد می تواند انجام دهد و امیدواریم با پذیرش این موضوع از سوی مردم ندوشن، حداقل بتوانیم بخشی از این کتابها را نجات دهیم.

عالیشوندی با اشاره به اینکه بسیاری از این کتابها توسط موریانه خورده شده است، افزود: امروز موریانه های میراث فرهنگی ما به آفتهای تنومندی تبدیل شده اند که دیگر با هیچ آفت کشی از بین نمی روند.

جای بسی خوش وقتی است که در طول این دو سال که از انتشار وضعیت کتابهای ندوشن می گذرد، مسئولی پیدا شد که خود را در این زمینه مسئول بداند گرچه که به واقع مسئول مستقیم نیست اما به هر حال با اهدای تعداد قابل توجهی کتاب به اهالی ندوشن شاید بتواند بقایای این کتب موریانه زده 700 ساله را نجات دهد!

مسئولان میراث فرهنگی و سازمان اسناد و کتابخانه های ملی و ... خود را متولی این امر نمی دانند و توپ را به زمین هیئت امنای مسجد ندوشن که کتابها در آن نگهداری می شود، می اندازند.

امید که شاید روزی این آثار کهن تاریخی متولی پیدا کند و دیگر شاهد آفت زدگی ارزشمند ترین میراث گذشتگان نباشیم.