یزدفردا

به گزارش یزدفردا: تجدید قوای پس از یک خواب شبانه خوب، برای ما کاملاً آشناست و یکی از توضیحات علمی محبوب برای چنین اثری این است که مغز سموم خود را در طول خواب می‌زداید. اما یافته‌های یک مطالعه جدید نشان از این دارند که این عقیده محبوب می‌تواند غلط باشد.

اگر خواب کافی نداشته باشید، دچار مشکلات زیادی خواهید شد؛ برای مثال یادآوری ضعیف و کاهش هماهنگی میان چشم‌ها و دست‌ها. به همین علت، منطقی به‌نظر می‌رسد که باور کنیم مغز هنگام خواب دست به یک خانه‌تکانی می‌زند.

با این حال، شواهد این که سیستم پاکسازی سموم مغز در هنگام خواب فعالیت بیشتری دارد، همگی غیرمستقیم بودند. مطالعه جدید پژوهشگران کالج سلطنتی لندن نشان می‌دهد که این عقیده غالب در علوم اعصاب احتمالاً اشتباه است. در حقیقت، آن‌ها دریافتند که پاکسازی و حرکت مایعات در مغز موش‌ها در هنگام خواب و بی‌هوشی به‌طرز قابل‌توجهی کمتر است.

سم‌زدایی مغز هنگام خواب

پژوهشگران از یک رنگ فلورسنت برای مطالعه مغز موش‌ها استفاده کردند. این آن‌ها را قادر می‌ساخت تا ببینند رنگ با چه سرعتی از حفره‌های پر از مایع مغز، به‌نام دستگاه بطنی، به نواحی دیگر آن حرکت می‌کند. به این ترتیب، آن‌ها می‌توانستند نرخ پاکسازی رنگ از مغز را به‌طور مستقیم مشاهده کنند.

نتایج نشان می‌داد که پاکسازی رنگ در مغز موش‌های خواب ۳۰ درصد و در مغز موش‌های بی‌هوش ۵۰ درصد کمتر از موش‌هایی بود که بیدار نگه داشته شده بودند.

پژوهشگران این مطالعه که انتظار داشتند نتایجی را مطابق با باور رایج در علوم اعصاب مشاهده کنند، از این خروجی غافلگیر شدند. آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند که این یافته‌ها درباره انسان‌ها هم صادق باشند، زیرا تمام پستانداران در نیاز خود به خواب یکسان هستند.

این مطالعه نشان می‌دهد که پاکسازی سموم از مغز در زمان بیداری بسیار بهتر از زمان خواب انجام می‌شود. به‌عبارت دیگر، بیداری، فعالیت و ورزش بهترین راه برای سم‌زدایی از مغز هستند.

اما پژوهشگران تأکید می‌کنند که همچنان نمی‌توان با این ایده مخالفت کرد که خواب یک نیاز ضروری و مهم است. نظریات زیادی برای چرایی اهمیت خواب وجود دارند؛ حالا فقط می‌دانیم که سم‌زدایی احتمالاً در بین دلایل اهمیت خواب جایی ندارد.

نتایج این مطالعه می‌توانند در پژوهش‌های زوال عقل نیز مهم باشند. شواهد روزافزونی نشان می‌دهند که میان بیماری آلزایمر و کمبود خواب یک ارتباط وجود دارد. اما دانشمندان همچنان نمی‌دانند کمبود خواب باعث ابتلا به آلزایمر می‌شود، یا این کمبود فقط یکی از علائم اولیه آلزایمر است.

برخی از دانشمندان پیش‌تر عقیده داشتند که کمبود خواب با کاهش دادن توانایی مغز برای پاکسازی سموم باعث ابتلا به آلزایمر می‌شود. اما نتایج این پژوهش جدید اعتبار این نظریه را نیز زیرسوال برده‌اند.