یزدفردا

دی سال گذشته بود که خبرهایی مبنی بر خروج پژو و رنو بازار خودرو ایران را تکان داد. با ناامیدی مجددی که از سوی این دو شرکت برای خودروسازان ایجاد شد، قیمت خودروهای بازمانده در کف کارخانه‌ها به شدت افزایش یافت و بازار خودرو هم ملتهب شد. رفتن این بار شرکت خودروسازی فرانسوی عصبانیت فعالان این حوزه در داخل کشور را دوباره برانگیخت. چرا که همه گمان می‌کردند دیگر چنین اتفاقاتی رخ نخواهد داد و تحریم‌هایی در کار نخواهد بو و اگر هم تحریم‌هایی باشد، با قراردادهای سفت و سخت مانع خروج این شرکای خارجی خود خواهند شد. اما تاریخ تکرار شد. امریکا از برجام خارج شد و تحریم‌های مختلف علیه ایران اعمال کرد، خودروسازان خارجی که مدام در حال طرح و بررسی برای کار بیشتر در ایران بودند، پا پس کشیدند و به کشور خودشان برگشتند. حالا عصبانیت از خودروسازان فرانسوی آنقدر زیاد شده است که رضا رحمانی، وزیر صنعت اعلام کرده بود حتی اگر تحریم هم برداشته شود، رنو و پژو دیگر جایی در ایران ندارند. به عبارتی خروج این دو شرکت در داخل کشور نیز با تغییراتی همراه بود به نحوی که اقتصاد ایران به ناچار برای تامین تقاضای خودرو داخلی باید تغییراتی را ایجاد می‌کرد. یکی از راه‌هایی که سیاستگذاران برای کم کردن اثر تحریم روی تولید خودرو در پیش گرفتند این بود که مهره‌های جدیدی را از دیگر کشورها وارد بازی کنند. بنابراین فعالان این حوزه به سوی کشورهای دیگر حرکت کردند.

ایران، روسیه و ترکیه روابط سیاسی و اقتصادی نزدیکی از گذشته با هم داشته‌اند؛ هر ساله حسن روحانی با دو همتای خود دیدار دارد و درباره مسائل منطقه و روز صحبت می‌کند. همکاری‌های سه‌جانبه نزدیک سیاسی و اقتصادی ایران، روسیه و ترکیه در ماه‌های گذشته، مطرح شدن مباحثی همچون استفاده از ارز رایج سه کشور در مبادلات پولی، استفاده از پیام‌رسان بانکی بومی به‌جای سوئیفت بین ایران و روسیه و مواجهه این دو کشور با تحریم‌ها، زمزمه‌هایی در برخی محافل مبنی بر تعریف یک برند خودرویی بین این کشورها را در ادامه همکاری‌های فی ما بین مطرح کرد.

ابتدا مانند بقیه خبرهایی که در این روزها ناگهان اوج می‌گیرد و جلب توجه می‌کند، در چندماه گذشته خبرهای کوتاه و نامعتبر در فضای مجازی مبنی بر مشارکت ایران با دو کشور دیگر برای تولید مشترک خودرو منتشر شد. در همین راستا، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه ورود خط تولید خودرو‌های روسی و ترکیه در ایران چقدر جدی است؟ به تجارت‌نیوز گفت: «قرار است خط تولید برند‌های داخلی را ارتقا دهیم. برای ورود سرمایه‌ها و تولید مشترک اقداماتی را با کشور‌های منطقه از جمله ترکیه ترتیب داده‌ایم. حتی شهرکی را هم برای راه‌اندازی خط تولید خودرو و دیگر کالا‌های صنعتی ترکیه به ایران در نظر گرفته‌ایم که امیدواریم تولید مشترک میان ایران و ترکیه راه‌اندازی و این محصولات روانه بازار شود. فعلا تفاهم‌نامه مشترک تجاری در حوزه تولید کالا‌های صنعتی از جمله خودرو با ترکیه تنظیم شده است که این قرارداد در مراحل آخر است و در آینده نزدیک اجرایی می‌شود.»

همچنین در همین خصوص، محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی درباره همکاری با کشورهای روسیه و ترکیه در خودروسازی گفت: «برای اولین‌بار حدود ۲ سال قبل در انجمن قطعه‌سازان و خودروسازان ترکیه پیشنهاد همکاری توسط ترک‌ها مطرح شد.» او معتقد بود دلیل اصلی آغاز همکاری این سه کشور با یکدیگر که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه هستند این است که جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون نفر دارند. علاوه بر آن بازارهای وابسته به این سه کشور نیز حدود ۴۰۰ میلیون نفر است.

دلیل اصلی آغاز همکاری این سه کشور با یکدیگر که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه هستند این است که جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون نفر دارند. علاوه بر آن بازارهای وابسته به این سه کشور نیز حدود ۴۰۰ میلیون نفر است

مونتاژ تا تولید؟

به نظر می‌رسد آنطور که مسئولان خوشحال هستند، کارشناسان دید خوبی به این ماجرا ندارند. برخی منتقدان به این طرح بر این باورند که این دو کشور خودروسازی و برندی مخصوص خود ندارند. فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در این زمینه به شهروندآنلاین گفته بود: «ترکیه در خودرو‌های سواری، برند ترک و متعلق به ‌خودش ندارد. اما محصولات کشور‌های دیگر در آن‌جا تولید می‌شود که این امکان برای آنها وجود ندارد که تولید خودروی کشور‌های دیگر را به ما واگذار کنند. به همین جهت به نظر می‌رسد که این همکاری بیشتر در حیطه قطعه‌سازی باشد. زیرا ترکیه ‌صاحب شرکت‌های بزرگ خودرو‌سازی است. البته باید در نظر داشت که بسیاری از همین شرکت‌ها قطعه‌سازی‌شان را در ترکیه انجام می‌دهند.‌»

برندهای ترکیه و روسی ملی نیست. این نکته‌ای است که کارشناسان خودرو به آن اشاره می‌کنند و می‌گویند احتمال تولید ‌خودروی ترکیه و روسیه در ایران ضعیف است.

او در ادامه با اشاره به اینکه ترکیه در صنعت خودرو بسیار پیشرفته‌تر از ایران است، در این زمینه توضیح داد: «ترکیه در ‌صنعت خودرو بسیار پیشرفته‌تر از ایران است، زیرا بازار بین تولید داخل و واردات به صورت یکسان برخورد می‌کند. به ‌همین جهت به نظر می‌رسد که قطعه‌سازان عزم همکاری با ایران را دارند. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که چقدر آنها ‌می‌توانند نسبت به تحریم‌های آمریکا مقاومت نشان دهند.»‌

این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به پروژه جدیدی که کشور ترکیه در دستور کار خود قرار دارد، ‌توضیح داد: «البته پروژه‌ای در ترکیه وجود دارد که ۵ خودروساز بزرگ دنیا با شرکت‌های بزرگ ترکیه در تلاش‌‌اند تا برند ‌ترک را تولید کنند که به نظر می‌رسد چنین معیاری بی‌ربط به این پروژه نباشد که در حوزه خودرو‌های هیبریدی و برقی است. ‌با این حال صنعت خودروی ترکیه در حال آماده‌سازی فضا برای معرفی برند ملی خود به بازارهای جهانی است و احتمالا ‌موضوع همکاری ایران و ترکیه به این پروژه نیز ارتباط پیدا می‌کند‎.»

این در حالی است که آمارهای منتشر شده نشان می‌داد که صنعت خودروی ترکیه صنعتی مبتنی بر مونتاژ است اما پیشرفت قطعه‌سازی‌ها در سال‌های گذشته صادرات این صنعت را ارتقا داده و بازارهای جهانی به آن توجه بیشتری می‌کنند. خبرگزاری آناتولی پیش از این در گزارشی اعلام کرده است در سال ۲۰۱۸ صادرات محصولات صنایع خودروسازی ترکیه به ۳۱.۶ میلیارد دلار رسیده است و در این میان کشورهای اتحادیه اروپا با ۷۸ درصد بیشترین سهم را در صادرات ترکیه داشتند. بر اساس گزارش خبرآنلاین، ترکیه در سال ۲۰۱۸ به ۸ کشور عضو اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا به‌طور جداگانه بیش از یک میلیارد دلار صادرات خودرو را به ثبت رساند.

در همین خصوص نجفی‌منش اعلام کرده بود که بعد از طراحی خودرو، برای قطعات آن نیز باید تقسیم‌های لازم صورت پذیرد؛ به عنوان مثال لنت ترمز را در ایران برای هر سه کشور تولید می‌کند و در مقابل ترکیه نیز ECU را برای همه تولید کند. لازم به ذکر است که یک تعادل قیمتی نیز باید برقرار شود و قطعات بین کشورهای ذکر شده مورد تبادل قرار گیرد. براساس شرایط صنایع کشورهای مقابل؛ پیشنهاد این بود که سه کشور به صورت مشترک پلتفرمی را طراحی کنند که حداقل ۸ الی ۹ مدل را بتوان روی آن سوار کرد و در هر کشور به تعداد مورد نیاز تولید انجام شود.

منبع: سازندگی