واکاوی موانع مذاکرات طالبان و آمریکا
نمایندگان آمریکا و طالبان در مذاکرات اخیر برای پایان دادن به جنگ در افغانستان و تسهیل خروج نیروهای آمریکایی از این کشور، به «پیشرفت چشمگیری» دست یافتهاند.
به گزارش فرارو، پس از شش روز مذاکرات بیسروصدا در دوحه، پایتخت قطر، نمایندگان آمریکا و طالبان به توافق اولیهای دست یافتند که به موجب آن نیروهای آمریکا ظرف ۱۸ ماه از افغانستان خارج میشوند.
زلمی خلیل زاد، فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان، در پایان مذاکراتش با طالبان در دوحه، از حصول پیشرفت چشمگیر در این مذاکرات خبر داد و توئیت کرد: «جلسات اینجا از گذشته سازندهتر بودند. ما درباره مسائل حیاتی، به پیشرفتهای چشمگیری رسیدهایم.»
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در توئیتر گفته او «اخبار دلگرمکنندهای» از خلیلزاد درباره گفتگوها دریافت کرده است.
پومپئو نوشت: «آمریکا در پیگیری صلح و جلوگیری از استمرار افغانستان به عنوان قلمرویی برای تروریسم بین المللی و نیز برگرداندن نیروها به خانه جدی است.»
خلیلزاد جزئیات دیگری درباره محتوای جلسات یا توافقات احتمالی ارائه نکرد، اما منابع طالبان به رسانهها گفتهاند که طالبان با آمریکا در خصوص خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان به تفاهماتی رسیدهاند. علاوه بر این، طالبان موافقت کرده است که از خاک افغانستان برای حمله با آمریکا یا دیگر کشورها استفاده نشود.
نمایندگان دو طرف یک پیشنویس معاهده صلح تهیه کردهاند که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده است. بر اساس این پیشنویس، پس از امضای معاهده مزبور، نیروهای آمریکا ظرف ۱۸ ماه افغانستان را ترک خواهند کرد.
بیش از ۱۷ سال پیش نیروهای بین المللی تحت رهبری آمریکا به افغانستان حمله کردند پس از آن، در سالهای بعدی درگیریهای خونینی بین طالبان و نیروهای دولت افغانستان رخ داده است که هزاران کشته و زخمی برجای گذاشته است. خروج نیروهای آمریکایی و دیگر نیروهای خارجی از افغانستان، درخواست اصلی طالبان است.
همزمان با آغاز مذاکرات طالبان با نمایندگان آمریکایی، گزارشهایی پیرامون خودداری طالبان از مذاکره با دولت افغانستان منتشر شد. این در حالی است که دولت آمریکا اصرار میکند بین طالبان و دولت رسمی افغانستان مذاکراتی برای رسیدن به راه حل نهایی صورت گیرد. خلیلزاد پس از مذاکرات دوحه گفت: «تا وقتی که سر همه چیز توافق حاصل نشود، سر هیچ چیزی توافق حاصل نخواهد شد و این "همه چیز" باید شامل گفتگوی درونی افغانستان و آتش بس جامع باشد.»
مضاف بر این، آمریکا از طالبان میخواهد که خود را از گروههای دیگر نظیر القاعده دور کند. گفته میشود که ایمن الظواهری، رهبر القاعده، با طالبان افغانستان روابط نزدیکی دارد.
منابعی در طالبان، به وبگاه العربی الجدید، نزدیک به قطر، گفتهاند یکی از بندهای توافق طالبان با آمریکا این است که گروه افغانستانی روابطش با همه گروههای تروریستی، از جمله داعش و القاعده، را قطع و تعهد کند که از خاک افغانستان علیه دیگر کشورها حملاتی انجام ندهد. اکبر آغا، یکی از رهبران عالرتبه سابق طالبان، از موافقت طالبان با این بندها و همچنین موافقت آمریکا با خارج کردن نیروهایش از افغانستان خبر داده است.
مذاکرات بین طالبان و آمریکا با دشواریهایی مواجه است از جمله اینکه هنوز معلوم نیست که آمریکا چگونه به تضمینهای کتبی یا شفاهی طالبان اعتماد کند. تا به حال مشخص نشده است که آمریکا چگونه وعدههای طالبان مبنی بر عدم استفاده از خاک افغانستان برای حمله به اهدافی در خارج را تایید خواهد کرد.
مشکل دیگری که در مذاکرات وجود دارد، این است که طالبان خواستار خروج نیروهای آمریکایی و خارجی از افغانستان است، ولی درباره گفتگوی مستقیم با دولت کابل تصمیمگیری نمیکند. طالبان معتقد است که گفتگو با مقامات کابل یک مسئله داخلی است که در آینده درخصوص آن تصمیمگیری خواهد شد. یک منبع اطلاعاتی، ضمن تایید وجود این مشکل، گفته طالبان در مذاکرات اعلام کرده که حتی اگر با دولت افغانستان مذاکره کند، با آن به عنوان یک دولت مذاکره نخواهد کرد، چون آن را به رسمیت نمیشناسد. طالبان مایل است از طریق بزرگان قبایل، سیاسمتداران و علمای دین گفتگوهایی انجام دهد.
پس از گفتگوها، طالبان با صدور بیانیهای، ضمن اشاره به برخی پیشرفتها در مذاکرات، بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان تاکید کرد. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، گفت: «سیاست امارت اسلامی (طالبان) در گفتگوها بسیار واضح بود؛ تا وقتی که سر مسئله خروج نیروهای خارجی از افغانستان توافق نشود، (دستیابی به) پیشرفت در سایر مسائل غیرممکن است.».
اما خروج تمام نیروهای آمریکایی ممکن است به سادگی اتفاق نیافتد. زیرا بین آمریکا و افغانستان یک معاهده امنیتی وجود دارد که بر اساس آن نیروهای آمریکایی در افغانستان باقی میمانند. تصمیمگیری درخصوص این معاهده جزو اختیارات دولت افغانستان است نه طالبان. علاوه بر این، معاهده مشابه دیگری میان افغانستان و ناتو وجود دارد. از آنجا که طالبان دولت افغانستان را به رسمیت نمیشناسد و در حال حاضر حتی تمایلی به گفتگوی رسمی با آن ندارد، خروج نیروهای خارجی از افغانستان ممکن است موضع کابل را تضعیف کند. طالبان بر خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان متمرکز است و در نظر دارد که پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان بر سر تشکیل دولت انتقالی در کابل مذاکره کند. اما هم اکنون هیچ تضمینی وجود ندارد که اگر آمریکاییها از افغانستان خارج شوند، طالبان با دولت کابل وارد جنگ نشود.
به همین دلیل، اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، با درخواستهای طالبان موافقت نکرده و گفته او خواهان صلح است، اما نه صلحی که به زیان دولت و نظام دمکراتیک کشورش باشد.
یکی از رهبران طالبان این شرایط را خطرناک توصیف کرد و به العربی الجدید گفت: «تلاشهای مصالحه افغانستان در یک پیچ خطرناکی قرار دارد و موانعی در پیش دارد که بارزترین آنها، درخواست آمریکاییها مبنی بر باقی ماندن برخی از نیروها به بهانه محاظت از مراکز دیپلماتیک و منافع کشورهای همسایه و منطقه است. مضاف بر این، موضع دولت افغانستان هم مانع اساسی است. زیرا طالبان با استمرار آن موافق نیست، اما در حال حاضر تمرکز بر خروج نیروهای آمریکایی است و سپس درمورد مسائل داخلی، از جمله دولت و سایر مسائل گفتگوهایی، خواهد شد.»