یزدفردا

 

به گزارش فرارو نشست اخیر گروه جی ۲۰ بدون حاشیه نبود و تصاویر قابل تاملی از این نشست با محوریت بن سلمان به سراسر نقاط دنیا مخابره شد. یکی از این فیلم‌ها صحبت‌های ماکرون رئیس جمهور فرانسه با ولیعهد جوان بود. در ویدئویی که از دیدار پنج دقیقه‌ای میان آن‌ها منتشر شده است، ماکرون و بن سلمان در حالی که سرهایشان را به هم نزدیک کرده اند در حال گفتگو با صدایی آرام دیده می‌شوند. از صدای مکالمه نیز می‌توان فهمید که بن سلمان می‌گوید"نگران نباشید"، ولی ماکرون در پاسخ به او جواب می‌دهد: «نگران هستم». در ادامه این کلیپ کوتاه، ماکرون می‌گوید: «تو هیچ وقت به حرف من گوش نمی‌دهی»، ولی بن سلمان در پاسخ می‌گوید: «البته که گوش می‌دهم.» در آخر نیز رئیس جمهور فرانسه به ولیعهد سعودی می‌گوید: «من مردی هستم که سر حرفش می‌ماند.».

بیشتر بخوانید: هشدار صریح ماکرون به بن سلمان

اما در این میان اتفاق جالب توجه خوش بش عجیب و بسیار گرم رئیس جمهور روسیه با محمد بن سلمان بود که مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفت. آن‌ها در مواجه به یکدیگر به نوعی عجیبی دست دادند و با خند‌ه‌های مداوم بر سر میز نشستند. همین کافی بود تا گمانه‌زنی‌ها در خصوص نقش روسیه در ماجرا‌های اخیر بعد از تحت فشار قرار گرفتن عربستان از سوی متحدان غربی خود، بر سرزبان‌ها بیفتد. البته این نخستین بار نیست که پوتین و بن سلمان یک رابطه خوب را به نمایش می‌گذارند و مدتی قبل در خصوص تحریم‌های نفتی ایران هم همکاری نیم بندی با یکدیگر داشتند.

در همین خصوص مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «روسیه یک کشور باقی مانده در حوزه امپراطوری‌های بزرگ در جهان در گستره تاریخی محسوب می‌شود. اگر در یک برش تاریخی از امپراطوری ایران و رم شروع کنیم در مرز نزدیک اما گذشته جهانی، دو قطب اساسی شرق و غرب با رهبری اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و ایالات متحده خود را به نمایش می‌گذاشت و حالا با فروریزش مسکو در قالب اتحاد جماهیر شوروی، روسیه خود را وارث یک امپراطوری بزرگ می‌داند که در عین حال که به انقلاب اکتبر روسیه متکی بوده، اما از آن امپراطوری قدیمی نشانه‌هایی دارد.»

او افزود: «لازم است به این نکته تاکید کنم که روس‌ها تلاش می‌کنند خود را در چارچوب مسائل بین المللی حفظ کنند و با وجود مشکلات و معضلاتی پرتهدید داخلی خود، زمینه‌های نفوذ خود را به ویژه در خاورمیانه و نوهارتلند حفظ کند. از این رو همواره تلاش داشتند که در موقعیت‌های خاص تاریخی از کشور‌های مختلف در فلات ایران بهره ببرند و به همین دلیل بار‌ها از ایران، سوریه، عربستان و... برای گرفتن امتیاز در حوزه‌های مختلف بین‌المللی به عنوان برگ برنده استفاده کرده‌ است. در ارتباط با عربستان نیز به نظر می‌رسد با توجه به پرونده خاشقجی و نوع برخورد کشور‌های منطقه به ویژه ترکیه و فرا منطقه‌ای به خصوص ایالات متحده آمریکا و فرانسه، محمد بن سلمان در یک وضعیت تدافعی نسبت به غرب قرار گرفته، برای گرفتن امتیاز از غرب سعی در مهندسی معکوس دارد که در آن با عشوه‌گری در مسکو می‌پردازد و نمایش این عشوه گری در برابر دوربین‌ها توسط پوتین و بن سلمان به معنی آن است که هر دو در پی گرفتن امتیاز هستند.»

وی ادامه داد: «این در حالی است که هم محمد بن سلمان و هم پوتین به خوبی می‌دانند که ریاض و مسکو نمی‌توانند شریک استراتژیک باشند. زیرا اساسا در رقابت استراتژیک میان تهران، ریاض و مسکو، این مسئلهِ انرژی است که وضعیت آن‌ها را مشخص می‌کند. اما پوتین سعی دارد در شرایط فعلی از ریاض استفاده کند. یعنی این رفتار‌هایی که در نشست جی ۲۰ از پوتین دیدم به این دلیل است که هم بتواند از عربستان امتیاز بگیرد و بخش مهمی از دلار‌های باد آورده ریاض را که به واسطه فروش نفت نصیب آن‌ها شده را به سمت خود بکشاند. در اینجا باید به این نکته توجه داشت که در مرحله کنونی، فرانسه، آمریکا و به طور کلی کشور‌های غربی در چارچوب گسترش دکترین دموکراسی ارشادی در حوزه ایجاد آرامش در منطقه برای ورود به دوران نظم جدید جهانی باید به حکام کشور‌های منطقه این منطق را گوشزد کنند که در دنیای جدیدی که حاصل از گذار انسان به دلیل گسترش تکنولوژی از اتاق شیشه‌ای به گوی بلورین است، نمی‌توان بر سبک و سیاق قدیم بر مردم حکم راند و نیرو‌های اقتدارگرا را بر مردم حاکم کرد.»

 

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «لذا محمد بن سلمان که در مرحله نخست این امر را پذیرفته و زمینه‌های یک حرکت دموکراتیک در ریاض را فراهم کرده بود، با توجه به اشتباه استراتژیکی که در خصوص ماجرای خاشقجی مرتکب شد، الان در تله غربی‌ها گرفتار شده است و زیر فشار‌های بسیاری قرار گرفته که منجر به آن شده این روز‌ها بر لبه یک پرتگاه حرکت کند که هر لحظه ممکن است از این پرتگاه به پایین سقوط کند؛ بنابراین او تلاش دارد که با تمسک جستن از مسکو به عنوان تنها راه حل، شرایط بهتری برای خود ایجاد کند که قدرت مانور بیشتری داشته باشد. البته در این میان روسیه و باقی کشورها به خوبی می‌دانند که محمد بن سلمان نهایتا در آغوش کشور‌های غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا قرار خواهد گرفت اما پوتین سعی دارد از شکافی که میان واشنگتن و ریاض ایجاد شده، نهایت استفاده را ببرد.»

او در پاسخ به این سوال که چقدر احتمال دارد که پوتین بتواند با برگ عربستان از ایالات متحده امتیاز بگیرد، گفت: «پوتین ثابت کرده است که یک فرد عملگرای واقعگرای فرصت طلب است و از فرصت‌های مختلف با توجه به عملگرایی خود در چارچوب کنش و دیدن واقعیت‌ها در بینش خود، بیشترین استفاده و بهره را می‌برد. پوتین به خوبی دریافته است که در دنیای سیاست نه دوست و دشمن دائمی وجود دارد و نه منافع ملی ثابت. او هرچند از پرورش یافته‌های مکتب مارکسیستی است و از سران کا. گ. ب. بوده، اما خود یک مقدمه‌ای بر دیدگاه ماکیاولیستی روسی است که به همه مسائل و اتفاقات به چشم یک وسیله برای رسیدن به اهدافش نگاه می‌کند و از همه آن‌ها نهایت استفاده را می‌برد.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «بنابراین پوتین به دنبال آن است که از برگ ریاض مانند برگ ایران که سال‌ها است از آن سود برده، استفاده کند تا بتواند از رقبای خود امتیاز بگیرد. واقعیت این است که  آنچه روسیه در خصوص ایران، سوریه و حتی انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا انجام داده، موجب شده پوتین مهارت خاصی در این زمینه پیدا کند. فیلمی که از پوتین و بن سلمان در نشست جی ۲۰ پخش شد و نوع دست دادن آن‌ها به تصویر کشیده بود، نشان می‌داد که رئیس جمهور روسیه به دنبال زمینه پروری برای استفاده بهتر از عربستان است. با آن نمایشی که در این نشست به راه انداخت، سعی داشت این پالس را به کشور‌های غربی به ویژه ایالات متحده بفرستد که رابطه خوبی با ریاض دارد و بهتر است که  این کشور‌ها با مسکو کنار بیایند.»

مطهرنیا در خصوص نقش ایران در شرایط و موقعیت فعلی، اظهار کرد: «تهران و ریاض هر دو انگشت اتهام به سمت یکدیگر دراز کرده‌اند و به خوبی می‌دانند که تغییر درگیری در منطقه از وضعیت نیابتی به وضعیت مستقیم می‌تواند کل خاورمیانه را به آتش بکشد و این منطقه را برای همه تبدیل به یک جهنم کند که بیشترین سود از این وضعیت نصیب کشور‌های فرامنطقه‌ای می‌شود؛ لذا در عین حال که مدام یکدیگر را متهم می‌کنند در مواقع خاصی صحبت از دوستی و گفتگو به میان میاورند. مجموع این‌ها نشانگر نوعی تنش بسیار ملتهب میان تهران و ریاض است که می‌تواند با یک اتفاق مسیر خود را به سمت تعارض یا تفاهم تغییر دهد. اما باید در نظر داشت که این وضعیت می‌تواند برای پایتخت‌های هر دو کشور هزینه آور باشد. زیرا این قبیل وضعیت‌های جنگ و صلح شرایطی ایجاد می‌کند که رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از آن بیشترین بهره را می‌برند و به تبع هر دو پایتخت دچار ضرر و زیان می‌شوند.»

منبع:فرارو