یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیمتولی دستگاه دیپلماسی کشور روز گذشته در جمع فعالان اقتصادی حضور یافت تا سخنان صاحبان کسب‌وکار را در مورد موانع اقتصادی پساخروج بشنود. هرچند استقبال بخش‌خصوصی از وزیر امور خارجه مانند همیشه گرم و صمیمی بود، اما این بار صراحت سخن گفتن از مشکلات را می‌شد با وضوح بیشتری در پارلمان بخش‌خصوصی دید. فعالان اقتصادی و اقتصاددانان حاضر در این نشست بر این باور بودند که شرایط کنونی اقتصاد دیگر با مدیریت اقتصادی حل‌وفصل نمی‌شود و دستگاه دیپلماسی باید وارد گود شود.
به عبارتی فعالان اقتصادی توپ حل مشکلات را به زمین محمدجواد ظریف انداختند و اعلام کردند که فقط او می‌تواند همانطور که در برجام موفق بوده، مجددا وارد مذاکره شود و مشکلات را حل کند. اما در مقابل نیز ظریف سعی کرد امید رفته را به فعالان بخش‌خصوصی برگرداند و انگیزه آنها را برای ادامه راه تقویت کند. به همین منظور نیز درخواست کرد تا صاحبان کسب‌وکار از پیش‌بینی‌های اشتباه خودداری کنند و «پیش‌بینی خودمحقق‌ساز» نداشته باشند. از طرفی او هم با درخواست از فعالان بخش‌خصوصی، به نوعی توپ را به زمین آنها انداخت. درخواست ظریف، بنگاه‌های کوچک و متوسط را مخاطب قرار داد و گفت این شرکت‌ها کلید حل مشکلات اقتصادی هستند و بخش‌خصوصی می‌تواند با تمرکز بر این حوزه برجام را موفق کند. او گفت که اروپایی‌ها این شرکت‌ها را برای همکاری با ایران شناسایی کرده‌اند، حال کاری که ما باید بکنیم این است که کمیته‌ای در اتاق برای شناسایی این شرکت‌ها تشکیل دهیم. ظریف ضمن استقبال از مذاکرات بخش‌خصوصی، اعلام کرد که کارفرمای ما شما هستید و شما باید بگویید که چه کارهایی می‌شود و چه کارهایی نمی‌شود.
غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران به مشکلات ساختاری ایران در چند حوزه اشاره کرد و گفت: عدم توجه واقعی و عملی به بخش‌های مولد و تولیدی کشور، حذف نمایندگان بخش‌خصوصی، نخبگان، کارشناسان واقعی و مستقل از حوزه‌های تصمیم‌گیری در اقتصاد کشور، عدم تمرکز و وجود مراکز متعدد تصمیم‌گیری در حوزه مسائل اقتصادی کشور، به حاشیه راندن بخش‌خصوصی واقعی در فعالیت‌های اقتصادی و عدم توجه کافی و واقعی دولت‌ها به این بخش و تکیه بر قاعده نانوشته برتری دلالان و نامولدان بر منافع تولیدگران از جمله مشکلات موجود در ساختار ایران است. او خطاب به ظریف وزیر امورخارجه عنوان کرد: امروز بحث امنیت و اقتدار سیاسی کشورها در دنیا صرفا به توان نظامی و تسلیحاتی آنها گره نخورده است. امروز بحث امنیت و اقتدار سیاسی کشورها در دنیا ارتباط نزدیکی به توان اقتصادی و تولیدی و صادراتی آنها نیز دارد. در کشور ما اینکه حوزه سیاسی به‌شدت بر حوزه اقتصادی تاثیر می‌گذارد یک واقعیت است اما آنچه در این میان مهم است نه اصل تاثیرگذاری بلکه نوع این تاثیرگذاری است. امروزه جذب سرمایه بدون حضور در جریان گسترده و پویای جهانی‌شدن اقتصاد (با هر عقیده‌ای که نسبت به آن داشته باشیم) ممکن نیست. برای چنین حضوری باید بر اتحادیه‌های منطقه‌ای کوچک و بزرگ تکیه زد. به گفته شافعی، خروج ترامپ از برجام یک بزنگاه تاریخی بسیار مهم و حساسی را پیش روی دولتمردان ما قرار داده که به نظر می‌رسد اتخاذ تصمیمات صحیح و به‌موقع برای به‌سلامت عبور کردن از این بزنگاه در این لحظه مهم تاریخی می‌تواند تضمینی مهم به‌جامعه و مردم جهت دستیابی به آینده‌ای روشن و همراهی آنها با دولتمردان باشد. بنابراین نباید این لحظات مهم را از دست داد. کشور نیازمند اصلاح و بازبینی تصمیمات گذشته خود است نباید مردم را ناامید کرد، باید از فرصت‌سوزی طولانی گذشته دست بکشیم. دفاع و تکیه‌بر تداوم روندهای موجود اقتصاد، کشور را به نقاط نامطمئن‌تر سوق خواهد داد. وضعیت خطیر کشور در زمان حال دیگر مجال فرصت‌سوزی را ندارد و باید تن به تصمیمات سخت اما اثربخش داد. باید دیگر قبول کنیم که شرایط غیرعادی را هیچ‌گاه نمی‌شود با تصمیمات عادی مدیریت کرد. نظام تصمیم‌گیری اقتصادی ما نیازمند اصلاح است. تصمیمات وزارت خارجه و نظام تصمیمات اقتصادی کشور هم‌راستا باهم و در جهت تقویت و افزایش اقتدار اقتصادی و سیاسی کشور حرکت کنند.
او افزود: توقع به‌جا و منطقی ما این است که در شرایط پیش‌رو و در مقابل مضیقه‌هایی که برای فعالان اقتصادی کشور ایجاد می‌شود، شرایط سهل برای مقابله را برای آنها فراهم کنیم. راه مقابله با تحریم‌ها فراهم کردن تسهیلات در کسب‌وکار فعالان اقتصادی است نه اینکه هر چه تحریم‌ها افزایش یابد بندهای جدیدی به دست خود بر پای فعالان اقتصادی بسته شود. رفع مشکلات داخلی با فراهم کردن شرایط مقابله با تحریم‌ها، ابتدایی‌ترین کاری است که باید انجام شود. البته بخش‌خصوصی اگرچه می‌تواند مکمل بخش دولتی باشد اما این به آن معنا نیست که وصله‌ای در کنار این بخش و برای تکمیل آن تلقی شود.
دکتر محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان و دبیرکل کمیته ICC در ایران خطاب به وزیر امورخارجه با صراحت چنین گفت: اوضاع تیره‌تر از آنچه فعالان اقتصادی گفتند، درحال پیش رفتن است. فعالان اقتصادی مراعات شما را می‌کنند و نمی‌گویند. در دوره تحریم قبل، آمریکایی‌ها به قدری قشنگ یاد گرفتند که چطور مجراهای نفس کشیدن ما را ببندند که الان به ترتیبی دارند عمل می‌کنند که واقعا جای نفس کشیدن نخواهد ماند. در دوره تحریم قبل، ایران توانست خیلی راه‌ها را به‌رغم آنکه در برخی مواقع زیان زیادی هم متحمل شد، به‌کار ببندد ولی این بار این‌طور نمی‌شود. من به صراحت می‌گویم که به طرف محاصره اقتصادی پیش می‌رویم. از چهارم نوامبر محاصره اقتصادی خواهیم داشت. به احتمال زیاد باید دوباره کوپن‌ها را از کشو در بیاوریم. همانطور که ارز کوپنی شده است. حتی آنهایی که ثبت‌سفارش کرده‌اند هم راه به‌جایی نخواهند برد. او با اشاره به اینکه ۵۰ درصد از درآمدهای نفتی ما کم می‌شود، عنوان کرد: مشکلات انتقال پول بدترین اتفاقی است که در این شرایط می‌افتد. آمریکایی‌ها اواخر تحریم یاد گرفتند که جلوی انتقال پول را بگیرند، برای اینکه بتوانند به اقتصاد لطمه بزنند. هنوز چند ماه تا تحریم‌ها مانده؛ اما تکانه‌های آن دارد اقتصاد ایران را می‌لرزاند. دو وزیر در کابینه ترامپ تغییر کرد، بازار ارز ما را چنان به هم ریخت که هنوز نتوانسته‌ایم از پس آن برآییم. یعنی تکانه آنجا بازار ارز ما را آنچنان به هم می‌ریزد که قطعا نمی‌توانیم آن را جمع کنیم. حتی آقای سیف هم به من گفتند که دیگر نمی‌دانم باید با بازار قاچاق ارزچه‌کار کنم. او ادامه داد: آمدیم بازار کوچکی را با سیاست کاملا غلط درست کردیم. ناامنی به وجود آوردیم و تقاضای زیاد، وارد این بازار کوچک شده است. مشخص است که نرخ هم بالا می‌رود. در یک چنین بازاری، روزبه‌روز حتی دهن‌کجی هم می‌کنیم. اگر ما شفافیت اقتصادی را قبول نمی‌کنیم، علت چیست؟ بهکیش خطاب به ظریف ادامه داد: شما که در دور قبلی مذاکرات اینقدر موفق بودید که آمریکایی‌ها هنوز می‌گویند ایرانی‌ها سر ما کلاه گذاشتند، چرا باز هم از مذاکره می‌ترسید؟رشد و توسعه در شرایط فعلی ما چهار محور دارد.
نخست انگیزه بخش‌خصوصی، دوم انباشت سرمایه، سوم روابط بین‌الملل متناسب و چهارم مدیریت اقتصادی. الان دیگر با مدیریت اقتصادی نمی‌شود اقتصاد را تنظیم کرد. آقایان سیف و نهاوندیان و امثالهم، با سیاست‌های اقتصادی تا زمانی که روابط بین‌الملل سامان نگیرد نمی‌توانند کاری کنند. خوشبختانه یا متاسفانه تمام بار به دوش شما می‌افتد. شمایید که دنیا را می‌شناسید. شمایید که راه مذاکره را می‌دانید. شمایید که در برجام کاملا موفق بوده‌اید. اگر جسارتتان بیشتر شود و بزرگان نظام را قانع کنید، مملکت را می‌توانید نجات دهید. پدرام سلطانی، نایب‌رئیس اتاق ایران نیز بخش‌خصوصی را سربازان قدرت نرم توصیف کرد و به تشریح وضعیت ایران در برخورد با طرف‌های اقتصادی آنها در کشورهای آسیایی و اروپایی پرداخت. براساس اظهارات او هنوز در ساعات ابتدایی اعلام آمریکا در مورد خروجش از برجام و اعمال تحریم علیه ایران بودیم که یک شرکت چینی از پیاده کردن بار کشتی در بنادر ایران خودداری کرد. امروز شرکت‌های بزرگ چینی، روسی، هندی و ترکی حاضر به ادامه همکاری با ایران نیستند. از طرفی بانک‌هایی که با آنها کار می‌کردیم نیز اعلام کرده‌اند که قادر به ادامه کار با طرف‌های ایرانی نیستند و به زودی حساب‌های ایرانیان را می‌بندند. همین وضعیت در مورد شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی نیز مصداق دارد. از طرفی استارت‌آپ‌هایی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند نیز اعلام کرده‌اند که باید به همکاری‌های خود پایان دهند. سلطانی در ادامه به موضوع ارز پرداخت و با بیان این که امروز کارمزد خرید ارز از صرافی‌ها به حدود ۷۰۰ تومان رسیده است، گفت: این بار سرعت تحریم‌ها بسیار شدیدتر از قبل است. هر چند اعتقاد داریم که تمام این مشکلات از طریق مذاکره و دیپلماسی مقتدر، منسجم، یگانه و عمل‌گرایانه حل می‌شود. البته زمان برای اصلاح این وضعیت بسیار اندک است و باید آن را مغتنم بدانیم.
بخش‌خصوصی می‌تواند برجام را موفق کند
محمدجواد ظریف در جمع نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: ما در ایران از اصولگرا و اصلاح‌طلب، بی‌خط، مخالف جمهوری اسلامی و مخالف دولت، همه در یک کشتی نشسته‌ایم. خیال نکنیم اگر روحانی رفت یک اصولگرا موفق می‌شود و خیال نکنند بعضی‌ها اگر جمهوری اسلامی رفت آنها می‌آیند. امروز ایران با این وضعیت جغرافیایی و موجودیت عظیم و پرافتخار تاریخی و با این مردم، توانمندی و ذخایر و آینده درخشان هدف است و ما همه با هم این هدف را ناکام می‌کنیم.
وزیر امورخارجه با تاکید بر اینکه ما همواره بر نقش بخش‌خصوصی اعتقاد داشته‌ایم، اظهار کرد: همواره تلاش کرده‌ایم هم به‌عنوان مشاور و هم به‌عنوان کمک کار و کارفرما از بخش‌خصوصی استفاده کنیم و کماکان هم بر این اعتقاد هستیم و می‌توانیم در آینده پر امید کشور بیشتر و بهتر با هم کار کنیم. رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان دو مقدمه اظهار کرد: دوستانی که امروز صحبت کردند به اهمیت اقتصاد در قدرت ملی اشاره کردند، من هم به این امر واقف هستم، یکی از مواردی که دوستان دلواپس ایراد می‌گرفتند این بود که من گفتم اگر چه قدرت نظامی برای امنیت کشور مهم است، اما قدرت تنها نظامی نیست. اگر زمانی دیپلماسی، نمایش قایق‌های توپدار و تعداد قایق‌ها و توپ‌ها بود، این مسائل مربوط به قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی است و از ابتدای قرن ۲۰ میلادی قدرت اقتصادی در کنار قدرت نظامی باعث پیشرفت یا عقب‌ماندگی کشورها شده است. به همین دلیل از ابتدای قرن ۲۰ دیدیم که دیپلمات‌ها تنها نمایندگان بخش سیاسی نبودند، بلکه دیپلماسی اقتصادی هم وارد حوزه دیپلماسی شد.
وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: ما امروز وارد حوزه قدرت معنایی شده‌ایم، یعنی قدرت دولت‌ها صرفا براساس میزان برد تانک و هواپیما تعیین نمی‌شود، بلکه براساس نفوذ کلامشان این قدرت مطرح می‌شود. وزیر امورخارجه به تغییر شرایط ایران نسبت به گذشته اشاره و خاطرنشان کرد: در دوران تحریم گذشته عاملی که باعث عدم کار با ایران می‌شد، عامل «بدنامی» بود. آنها بیان می‌کردند، هزینه بدنامی کار با ایران باعث می‌شود با این کشور کار نکنیم و این خود یک هزینه برای ما بود. اما امروز هزینه بدنامی را ترامپ پرداخت می‌کند. وی یادآور شد: اعتقاد دارم گرچه در کوتاه مدت هارت و پورت آمریکا موثر واقع می‌شود و این را هم قبول داریم که آمریکا مجاری تنفسی ما را شناسایی کرده و اگر هم به اندازه کافی شناسایی نکرده بود، با دستگیری ضراب و صدرهاشمی اینها را شناسایی کرد؛ من این مسائل را دنبال می‌کنم و دشواری شما را می‌فهمم، اما امروز این ترامپ است که بابت بدنامی هزینه می‌دهد.
ظریف در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: اصطلاحی که از اقتصاد به حوزه روابط بین‌الملل وارد شده، این است که پیش‌بینی یک مسوول یا فعال اقتصادی فقط پیش‌بینی نیست؛ بلکه پیش‌بینی او به واقعیت تبدیل می‌شود و در روابط بین‌المللی می‌گویند اینها پیش‌بینی‌هایی است که خود به خود محقق می‌شود. اگر شما سهامدار عمده یک بنگاه اقتصادی باشید و اعتقاد داشته باشید که سهام آن در آینده نزدیک سقوط خواهد کرد چه می‌کنید؟ علی القاعده اگر بخواهید به‌عنوان کنشگر عقلانی عمل کنید باید سهام خود را بفروشید. اما فروش شما باعث می‌شود عرضه بالا برود ولی تقاضا به همان میزان باقی بماند. از این‌رو پیش‌بینی شما محقق می‌شود و قیمت سهام پایین می‌آید. بعد ادعا می‌کنید پیش‌بینی شما درست و دقیق بود. این درحالی است که خود شما باعث محقق شدن این پیش‌بینی شده‌اید.
رئیس دستگاه دیپلماسی با تاکید بر اینکه باید مراقب پیش‌بینی خود باشیم، اظهار کرد: ما اگر پیش‌بینی کنیم که برجام شکست می‌خورد، این اتفاق می‌افتد، اما دلیل ندارد چنین پیش‌بینی داشته باشیم. ما نباید «پیش‌بینی خود محقق‌ساز» داشته باشیم. وی اضافه کرد: ادعا می‌شود چرا آمریکا از برجام خارج شده است و حتما برجام ایراد داشته است؛ آمریکا از نفتا هم خارج شده، از پیمان پاریس هم خارج شده، از توافق همکاری اقتصادی اقیانوس آرام هم خارج شده، آیا همه آنها هم ایراد داشتند؟ آمریکا مقررات بین‌المللی را هم زیر پا گذشته است؛ چرا دستاوردها را زیر پا می‌گذاریم و پیش‌بینی می‌کنیم و در بازار تاثیر می‌گذاریم؟
ظریف در بخش دیگری از سخنانش خطاب به اعضای اتاق ایران گفت: در واقع پیش‌بینی شما یک عمل فکری صرف نیست بلکه یک اقدام و عمل تاثیرگذار است که مبنای تئوریک و اصطلاح علمی هم دارد. وزیر امورخارجه افزود: دو سال از برجام گذشته است. دوستانی می‌گفتند برجام هیچ اثری نداشته، در حال حاضر می‌گویند چرا شرکت‌های خارجی از ایران خارج می‌شوند. اگر برجام اثری نداشت شرکتی وارد ایران نمی‌شد که الان بخواهد خارج شود. زمانی که برجام تصویب شد فردی گفت کدام آدم عاقلی در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند؟ دنیا اینها را می‌بیند، امروز هم ما نیاز به خیالبافی نداریم؛ بلکه نیاز داریم به آینده امیدوار باشیم. اگر خودمان براساس رفتار، گفتار و عملکرد خود به دنیا ناامیدی از اقتصاد ایران را تزریق کنیم، نباید توقع داشته باشیم دنیا به اقتصاد ایران امیدوار باشد؛ ما باید اعتقاد و باورمان این باشد که امکانات فراوانی داریم. ظریف گفت: ما وارد حوزه دشواری می‌شویم؛ اما به دشواری‌ها عادت داریم و این طور نیست که برای ما ناشناخته باشد؛ ما جنگ را با نفت هشت دلاری اداره کردیم، آیا امروز و در شرایطی که قیمت نفت ۷۵ دلار است، نمی‌توانیم وضعیت را کنترل کنیم؟ امروز اروپایی‌ها می‌گویند که تضمین می‌کنند نفت ایران را خریداری کنند؛ البته یقین داریم که آمریکایی‌ها دوران پرفشاری را برای ما دنبال می‌کنند؛ اما ببینیم در گذشته آمریکایی‌ها چه‌کار می‌کردند. آنها در کاخ سفید نشسته بودند و پیاده نظام آنها در اروپا یا جاهای دیگر ایران را تحریم می‌کردند. علاوه بر تحریم آمریکا، اتحادیه اروپا هم همان تحریم‌ها را داشت و در بعضی موارد بانکی تحریم اروپا بیش از آمریکا بود.
وی در مورد تبلیغات منفی علیه ایران گفت: اطلاع دارم که رویترز روزانه ۵۰ خبر دروغ درباره اقتصاد ایران تولید می‌کند یا گروه مشخصی که توسط یکی از کشورهای همسایه تامین مالی می‌شوند، مرتب این خبر را پخش می‌کند که همه از ایران خارج شده‌اند. وی در تبیین وضعیت کنونی گفت: آمریکا قدرت اول اقتصادی دنیا است که کمر همت بسته تا برجام را نابود و ایران را مجبور به خروج از برجام کند. باید بدانیم که هدف استراتژیک آمریکا خروج ایران از برجام است. البته این به آن معنی نیست که ما تحت هر شرایطی در برجام می‌مانیم، بلکه به این معنی است که هدف طرف مقابل را می‌دانیم. پنج، شش سال قبل اگر شرکتی می‌خواست به ایران بیاید، باید هزینه اعتباری آن را می‌داد؛ اما امروز هزینه اعتباری را باید کسی بدهد که می‌خواهد با آمریکا همکاری کند.
رئیس دستگاه دیپلماسی اظهار کرد: بعضی‌ها می‌گفتند آمریکا زمانی حاضر شد از برجام خارج شود که فکر کرد ایران در برجام می‌ماند؛ اتفاقا تمام تلاش آنها این بود که ایران از برجام خارج شود و امروز هم تمام کارهای ایذایی و تبلیغاتی و روانی‌شان این است که ایران را وادار به خروج از برجام کنند. وی ادامه داد: در مذاکراتی که با اروپایی‌ها، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی داشتیم، همه آنها می‌گویند که باید راهی پیدا کرد تا برجام اجرا شود. غیر از ۴ کشور و رژیم صهیونیستی، یک کشور را در دنیا پیدا نمی‌کنید که بخواهد برجام را از بین ببرد حتی کانادا می‌خواهد برجام حفظ شود. امروز این شرایط را باید با سال ۹۰ مقایسه کنیم که ۶ ماه به ما مهلت دادند؛ اکنون می‌گویند به‌دنبال این هستیم که راهی برای حفظ برجام پیدا کنیم.
وزیر امورخارجه گفت: حتما این راه، راه سر راستی نخواهد بود؛ اما می‌تواند برای ما آینده بهتری درست کند.
وی شرکت‌های کوچک و متوسط را کلید حل مشکل عنوان و اظهار کرد: این شرکت‌ها امروز موتور محرکه اقتصادی کشورهای اروپایی هستند. شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی می‌توانند جایگزین شرکت‌های بزرگ شوند؛ شرکتی مثل توتال که پروژه‌ای را قبول می‌کند تنها سرمایه و مدیریت آن را بر عهده دارد و بقیه کار را SMEها یا همان شرکت‌های کوچک و متوسط انجام می‌دهند.
وی اظهار کرد: اروپایی این شرکت‌ها را شناسایی کرده‌اند، کاری که ما باید بکنیم این است که کمیته‌ای در اتاق برای شناسایی این شرکت‌ها تشکیل شود. ما در وزارت امورخارجه این کار را شروع کرده‌ایم، ولی واقعیت این است که نه ابزار و نه علم آن را داریم و همه اینها در اختیار شما است که شرکت‌های ایرانی را شناسایی کنید تا ما فقط مصرف‌کننده نباشیم. اروپایی‌ها اخیرا گفته‌اند که ۵هزار شرکت را شناسایی کرده‌اند، اما شما بگویید با کدام شرکت‌ها می‌خواهید کار کنید تا دلواپسان نگویند که شرکت‌های ورشکسته اروپایی با ایران وارد همکاری شده‌اند. ما از امکانات جدیدی که وجود دارد باید استفاده کنیم. ظریف ادامه داد: امروز در واقع دنیا به ترامپ می‌گوید که نمی‌توانی برای بقیه دنیا اعمال نظر کنی، موضوع فقط موضوع ایران نیست. آقای ریچارد‌هاس می‌گوید که ترامپ نظم لیبرال بین‌المللی را که ما خود بنا کرده‌ایم، نابود می‌کند. بنابراین بحث، بحث نظم بین‌المللی است و نه صرفا قرارداد هسته‌ای یا پیمان پاریس یا نفتا. بحث نظم لیبرال بین‌المللی مطرح است که هفتاد سال بر روی آن سرمایه‌گذاری شده است و هیچ آدم عاقلی در غرب نمی‌خواهد که این نظم نابود شود؛ حتی در داخل آمریکا هم یک تقابل منافع شکل گرفته است.
وی اظهار کرد: البته گروهی در داخل آمریکا هستند که از هر کار ضدانسانی که ترامپ در قبال مهاجرین انجام می‌دهد، خوششان می‌آید؛ اینها ۳۳ درصد و پایگاه توده‌ای ترامپ هستند؛ ولی مابقی آمریکا در تقابل با این وضعیت قرار دارند. احتمالا این وضعیت در انتخابات آینده آمریکا خود را نشان می‌دهد، من نمی‌گویم که دموکرات‌ها برنده می‌شوند ولی احتمال آن زیاد است چون ترامپ با اصل نظم مقابله می‌کند.
وی تصریح کرد: از طرفی اروپا برای حفظ برجام منافع راهبردی دارد اما اینکه چقدر حاضر باشد برای آن هزینه کند سوال دیگری است. ما باید از راه‌های جدید استفاده کنیم که به تقویت بخش‌خصوصی منجر می‌شود. خصولتی‌ها، SME نیستند و شرکت‌های کوچک و متوسط ندارند؛ ولی بخش‌خصوصی می‌تواند از این رهگذر توسعه یابد. بخش‌خصوصی می‌تواند با تمرکز بر این حوزه برجام را موفق کند، ناموفق شدن برجام برای ما خیلی خطرناک است. گرچه اگر مجبور باشیم این کار را می‌کنیم، ولی این امر حتما انتخاب نظام نیست.
وی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع بانکی اشاره کرد و گفت: موضوع بانکی همواره از بحث‌های اساسی ما بوده است. با برجام موانع بانکی رفع شده و موانع باقی‌مانده هم موضوعات مربوط به شفافیت و امکانات داخلی بانک‌ها است. در واقع مشکل بانکی ما برجام نبود، با کمال احترام به دوستان عرض می‌کنم که مشکل بانک بحث شفافیت بود؛ عده‌ای لغتی را به اسم FATF تابو کرده‌اند، بعضی‌ها فکر می‌کنند قرارداد است. اکثر کسانی که در مورد آن صحبت می‌کنند، توجه ندارند درباره چه صحبت می‌کنند. رگ‌های گردن هنگام صحبت کردن قوی است. بدون اینکه بدانیم بحث بر‌سر چیست؟ آیا FATF مبنای مذاکره است یا چارچوبی درباره شفافیت. واقع امر این است که نه برجام توان حل این دو مشکل را داشت و نه قرار بود آن را حل کند؛ بلکه این موضوع مکانیزم‌های دیگری دارد. البته ما اعتقاد داریم که این مشکلات قابل حل است و در چارچوب فرمایش مقام معظم رهبری می‌توانیم مشکل شفافیت و مبارزه با تروریسم و پولشویی را حل کنیم. طرح‌هایی نیز در این زمینه داریم و همکارانم هم بر روی آن کار می‌کنند. اما این موضوع، مربوط به نهادهای اقتصادی کشور است. ولی قرار ما این است که هر جا کتک هست، میل کنیم.
وزیر امورخارجه تصریح کرد: کشور باید یک سیاست خارجی داشته باشد. ما از نظر اجرای سیاست خارجی نمی‌توانیم دو سیاست داشته باشیم و قانون اساسی هم می‌گوید که خطوط کلی سیاست خارجی توسط مقام معظم رهبری تعیین می‌شود. همانطور که در برجام در قالب فرمایش رهبری عمل کردیم، در موضوع پولشویی و تامین مالی تروریسم می‌توانیم در چارچوب فرمایشات ایشان عمل کنیم. بازار هم نگران FATF نباشد و به امید خدا از این مرحله عبور می‌کنیم. وزیر امورخارجه با بیان اینکه گفتمان نیاز به یک تصویر دارد، گفت: امارات می‌خواهد بگوید که ایران به یمن سلاح می‌دهد، چند عکس ساخته است که یکی از آنها مشعل شوفاژ کاوه و یکی دیگر ترموستات شوفاژ است. یا آمریکایی‌ها آمدند قطعات موشکی را نشان دادند که روی یکی از آنها علامت استاندارد بود، مثل اینکه موشک‌ها را سازمان استاندارد تایید می‌کند.
او با بیان اینکه مبانی عزتمان را خودمان تعریف می‌کنیم و نه دیگران، تصریح کرد: امروز انسجام ملی از نان شب، هوا و آب هم مهمتر است و اگر انسجام داخلی نباشد نمی‌توانیم پیش برویم. ما همه چیز را سیاه و سفید نبینیم، بلکه باید برای شرایط ویژه راه ویژه هم داشته باشیم. ظریف به فعالان اقتصادی گفت: کارفرمای ما شما هستید و شما باید بگویید که چه کارهایی می‌شود و چه کارهایی نمی‌شود و ما باید ببینیم که با این شرایط چه‌کار می‌توانیم بکنیم، ما باید عادت کنیم که با بانک‌ها یا شرکت‌های دیگر کار کنیم. باید درباره راه‌های جدید فکر کنیم اما این‌بار راه‌های جدید غیرشفاف نیست، نیاز ندارد ما آن را در بوق و کرنا کنیم؛ اما نیاز هم نیست که راهی برویم که از درون آن فساد و کاسبان جدید بیرون بیاید. وزیر امورخارجه در بخش پایانی سخنان خود گفت: ما از مذاکره توسط بخش‌خصوصی استقبال می‌کنیم و مذاکرات اصلی را باید بخش‌خصوصی انجام دهد و هم در طرف دولت و هم در اروپا، چین، هند و روسیه آمادگی وجود دارد. دشواری‌های فراوان وجود دارد اما اعتقاد دارم این دشواری‌ها و موانع قابل رفع است.
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد