یزدفردا

مسجد نومالمير             شماره ثبت ملّي  :  2399

موقعيت مكاني :

مسجد نومالمير در ضلع شرقي خيابان امام خميني ،كوچۀ اصلي محلّۀ مالمير، واقع است .

باني

  نام (( مالمير)) در اصل (( مادر امير )) بوده و در تاريخ جديد يزد ذيل سلطنت سلطان قطب الدين ( ابومنصور اسفهسالار ) آمده است : (( ومادراو مريم تركان مرياباد بساخت وقنات عالي جاري كرد و دروازه مفتوح كرد . دراين زمان آن رادروازهمادراميرخوانند.... ومريم تركان غلامي داشت آقسنغر نام ، وآقسنغر قريب دروازه حمام ومسجد بساخت ... ))

منابع تاريخي

  ((مالمیر)) نامي است كه درتداول عامه تحريف شده وصحيح آن(( مادر امير)) است . وجه تسميۀ محل به نام مريم تركان، مادر سلطان قطب الدين از اتابكان يزد ( متوفي در 626 ) است.  وي چون مرياباد ( = مريم آباد ) را ساخت دروازه اي برآن گشود كه به دروازۀ ((مادر امير)) معروف شد وبازاري در آنجا بنا كرد كه بازار(( مادر امير)) مي خوانند. بعد ها محلّه اطراف آن دروازه هم همان نام را گرفت . در جامع مفيدي چند بار از محلّه (( مال امير )) ياد شده ومعلوم است كه اين نام درعصرصفوي متداول بوده است.در اين مسجد دوسنگ قبر غير منصوب وجود داشت كه هر دو را به مسجد قدمگاه نقل ونصب كرده اند .

مشخصات

مسجد(( نومالمير)) مسجدي ساده است كه هيچ گونه پنجره اي در داخل شبستان آن وجود ندارد . چهار ستون اصلي در وسط و دو ستون مستطيل شكل در جلوي شبستان است . اين بنا از آجر ساخته شده ومحلّ زنانه در ضلع شرقي قرار دارد. يك اطاق كوچك در ضلع شمالي صحن ساخته اند كه جهت دفن استفاده می شده است .

 شبستان ديگري در ضلع غربي قرار داردكه نور آن از سنگهاي مرمري سقف تأمين مي شود و اطراف آن غرفه هايي است . از نظر فضاي معماري به مساجد دوره قاجارشباهت دارد .

اين مسجد داراي تابستانخانه ، گرمخانه وصحن است و از كوچه مجاور بيش از يك متر گود است . تابستانخانه پوششي از نوع طاق وتويزه دارد .همچنین ستونهايي كه پاي آن ازجنس آجر است ( نظير: مساجد ابوالمعالي و بياق خان) و رف هايي در پيرامون همه ستونها حدّ فاصل قسمت آجري وسفيدكاري شده قرار دارد. حياط مسجد در جلو تابستانخانه قرارگرفته است . گرمخانه در ضلع غربي تابستانخانه وحياط واقع است. 

گرمخانه نيز پوششي از نوع طاق وتويزه با قوسهايي با قد پاي نسبتاً بلند ونيم طبقه اي در طرفين محراب ودر طول مسجدقرار دارد. 

   قديمي ترين زيلوي اين مسجد مورخ سال 1238 وبر آن بافته شده است : (( مسجد جديد البنا واقع در محله مالمير خارج حصار)). اکنون از قسمت قديمي‌تر مسجد تنها بقاياي چند پايه در انباري ضلع شرقي تابستانه مسجد بر جاي است كه زيلوهاي قديمي مسجد نيز در همين قسمت نگهداري مي شود .

كتيبه هاي تاريخي

 درحال حاضر هيچ اثري ازكتيبه ونوشته تاريخي در مسجد ملاحظه نمي شود .