یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
لابی سنگین تیم اوباما برای بقای برجام
دونالد ترامپ بارها تهدید کرده است که توافق هسته‌ای را پاره خواهد کرد. با این‌حال برخی مقامات به‌جا مانده از دولت اوباما در تلاشند تا این توافق را زنده نگه دارند. مقامات دولت سابق آمریکا، با برگزاری جلسات مختلف، ملاقات با قانون‌گذاران و تعامل با رسانه‌ها سعی دارند تا از پاره شدن این توافق جلوگیری کنند؛ توافقی که زمان دولت باراک اوباما به امضا رسید و یکی از دستاوردهای ارزنده سیاست خارجه او محسوب می‌شود.
به گزارش نشریه آمریکایی«پولیتیکو»، دستیاران اوباما در دولت سابق – کسانی که تلاش‌های بسیاری برای نهایی شدن توافق هسته‌ای انجام داده‌اند – از آنجا که دونالد ترامپ آماده می‌شود تا در ماه آینده برجام را از بین ببرد، به تکاپو افتاده‌اند (در اواسط اکتبر ترامپ موظف است سومین گزارش از سلسله گزارش‌های پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را به کنگره ارائه کند). در این رابطه راب‌ملی، مشاور ارشد سابق اوباما در مسائل خاورمیانه، می‌گوید: «برجام توافقی مستحکم است که مورد هدف قرار گرفته، توافقی که بسیاری از ما آن را دستاوردی بزرگ می‌دانیم و اکیدا با هر نوع انتقاد و تهدید علیه آن مخالف هستیم. نگرانی‌های ما به‌این خاطر است که از بین رفتن این توافق پیامدهایی دارد.» به ادعای«پولیتیکو»، پیامدهایی که همکاران اوباما از آن سخن می‌گویند به رقابت هسته‌ای در منطقه خاورمیانه و از بین رفتن وجهه سیاسی آمریکا در سطح بینالملل برمی‌گردد. روز دوشنبه نیز سامانتا پاور، سفیر سابق اوباما در سازمان ملل، در توئیتر خود نوشت: «بسیار بعید است که خروج از برجام، منجر به جنگ نشود.» در مقابل اما برخی محافظه‌کاران در آمریکا از بازگشت آنچه «اتاق اکو» گفت‌وگوی طرفداران برجام و پوشش رسانه‌ای که از سوی دولت اوباما در سال 2015 مهندسی شد می‌نامند ابراز نگرانی می‌کنند. به گزارش «گروه اقتصاد بینالملل دنیای اقتصاد» و به نقل از «پلیتیکو»، توافق هسته‌ای نتیجه مذاکره ایران و 1+5 (آمریکا، چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان) است. برجام تنها یک معاهده میان این کشورها نیست بلکه یک تدبیر سیاسی است، تدبیری که به‌واسطه آن ایران توانست در ازای محدود ساختن فعالیت‌های هسته‌ای خود، از تحریم‌های گسترده بین‌المللی رهایی یابد. با این‌حال دونالد ترامپ بارها توافق هسته‌ای را «بدترین توافق تاریخ» نامیده است و خواستار خروج کشورش از این توافق شد. روز پنج‌شنبه اما با فرا رسیدن زمان تصمیم‌گیری درخصوص تمدید یا تعلیق مجدد تحریم‌های هسته‌ای، دونالد ترامپ تصمیم گرفت مسیر فعلی را ادامه دهد و بار دیگر تحریم‌هایی را که پس از توافق هسته‌ای لغو شده بودند تعلیق کند.
البته با توجه به مشورت‌هایی که دستیاران ترامپ به او می‌دادند و انتقادهایی که درخصوص پیامدهای خروج ناگهانی از توافق هسته‌ای وجود داشت، اتخاذ چنین تصمیمی از جانب ترامپ دور از ذهن نبود. دونالد ترامپ که به دلیل اثرگذاری‌های چشمگیر ایران در خاورمیانه بسیار ناامید است، گفته است احتمالا در سومین گزارش برجامی خود که قرار است اواسط اکتبر به کنگره ارائه کند، پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تایید نخواهد کرد. اگر چنین اتفاقی بیفتد، کنگره آمریکا 60 روز فرصت خواهد داشت تا در مورد وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران تصمیم بگیرد. در این باره، اگر کنگره آمریکا که اکثریت آن را جمهوری‌خواهان تشکیل می‌دهند رای به وضع مجدد تحریم‌ها دهد، دیگر توافق هسته‌ای وجود نخواهد داشت و ایران برنامه‌های هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت. روز چهارشنبه، چندین دستیار سابق اوباما در گزارشی هشدار دادند که بازبینی مجدد توافق هسته‌ای نشدنی و خطرناک است. وندی شرمن، کارمند سابق وزارت خارجه و عضو تیم آمریکایی مذاکره‌کننده توافق هسته‌ای، کولین کاهل، مشاور امنیت ملی جو بایدن (معاون اول رئیس‌جمهور پیشین آمریکا)، و جان فاینر، رئیس کارکنان وزارت خارجه در زمان جان کری از جمله افراد مشارکت‌کننده در این گزارش هستند. وندی شرمن در این باره گفت: «اگر نگوییم غیرممکن، بسیار سخت است راهی برای تجدیدنظر در برجام بیابیم بدون آنکه این توافق از بین برود.» شرمن بدون آنکه وارد جزئیات شود در ادامه افزود باراک اوباما در جریان تلاش‌های دولتمردان سابق خود قرار دارد و در جریان تازه‌ترین اطلاعات قرار می‌گیرد. یکی دیگر از افراد پشت صحنه این موضوع جان کری، وزیر خارجه دولت اوباما است، کسی که به شخصه صدها ساعت برای به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای با همتای ایرانی خود مذاکره کرد و بیش از همه در دولت اوباما، برجام میراث او محسوب می‌شود. یک مقام رسمی دولت سابق آمریکا که اخیرا با جان کری گفت‌وگو داشته در این باره گفته است: «دیپلمات و سناتور سابق (جان کری) با همکاران قدیمی خود در کنگره در ارتباط است. همچنین با توجه به نگرانی‌هایی که ترامپ درخصوص برجام به‌وجود آورده برخی از این ارتباطات از سوی اعضای کنگره بوده است. به‌علاوه جان کری ارتباطات خود را با مقامات اروپایی، کسانی که نقش تعیین‌کننده در توافق هسته‌ای دارند، حفظ کرده است.»
نیویورک‌تایمز: برجام پاره نمی‌شود!
ترامپ با تمدید تعلیق تحریم‌ها، برجام را زنده نگه داشت. این نشانه‌ای از عقب‌نشینی ترامپ نسبت به مواضع پیشینش درخصوص برجام است؛ توافقی که ترامپ با تهدیدهای پیاپی تلاش کرد بی‌اعتبارش کند. اما به نظر می‌رسد اکنون مسیر دیگری در پیش گرفته است. اعضای برجسته کابینه و مشاوران، موفق شده‌اند ترامپ را قانع کنند که برهم زدن برجام جز تضعیف روابطش با هم‌پیمانان اروپایی و سوق دادن ایران به سوی منافعش نتیجه دیگری نخواهد داشت. در این باره، ترامپ اصرار دارد که هنوز راهبرد مشخصی برای مقابله با ایران اتخاذ نکرده و ماه آینده چنین راهبردی را ارائه خواهد کرد. اما مقامات دولتی اعلام کردند که دوباره بر تمهیدات اقتصادی و نظامی برای مقابله با تاثیر ایران در خاورمیانه متمرکز شده‌اند و رویارویی مستقیم با تهران را در دستور کار خود ندارند. این رویکرد تازه به گفته مشاوران ترامپ، ماحصل نشست‌های شورای امنیت ملی است. به گزارش «نیویورک‌تایمز»، ترامپ در بازگشت از بازدید مناطق توفان‌زده آمریکا، یک بار دیگر علیه ایران سخن گفت، اما از پاره کردن برجام حرفی نزد. سخنان او حول این محور متمرکز بود که ضمن پایبندی به برجام با اقداماتی دیگر، ایران را تحت فشار قرار دهد. ترک برجام، حتی مخالفان محافظه‌کارش را نیز راضی نخواهد کرد. انگلستان، نزدیک‌ترین هم‌پیمان آمریکا، به‌طور علنی با چنین تصمیمی مخالفت کرده است. بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس، در کنفرانس خبری مشترک با تیلرسون گفت: «بحران کره‌شمالی، اهمیت توافقاتی نظیر برجام را روشن می‌سازد.»
تغییر موضع ترامپ درخصوص برجام، نماد تغییرات سیاست خارجی کاخ سفید پس از خروج استیو بنن، استراتژیست سابق ترامپ است. بنن رویارویی با ایران و چین را محور اصلی رویکردش در تجدید سلطه آمریکا بر جهان ساخته بود. دو تن از مشاوران کنونی ترامپ نیز دیدگاه‌های خصمانه‌ای در قبال ایران دارند، اما به جای مطرح کردن گزینه‌های افراطی، بر اقدامات پنهانی تاکید می‌کنند که فشار سیاسی و اقتصادی را بر ایران افزایش می‌دهد و از بروز چالش‌های فراگیر جهانی در نتیجه پاره کردن برجام جلوگیری می‌کند. روز جمعه وسیلی نبنزیا، سفیر روسیه در سازمان ملل در گفت‌وگو با «رویترز» گفت که پیام مسکو به آمریکا در جلسه‌ای که قرار است هفته آینده میان ایران و اعضای 1+5 در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شود این است که «پای برجام بمان».
نیما صبوری