مسجدكوچك خطیب         شماره ثبت ملّی  :    6548

موقعیت مكانی :

مسجد كوچك خطیب درضلع شمالی خیابان شهید مطهری ، بخش قدیمی محلّه پشت باغ ، كوچه بوستان چهارده معصوم واقع است .

بانی

دركتب تاریخی یزد نامی از بانی مسجد كوچك خطیب نیامده است .

منابع تاریخی

درهیچ یك از متون تاریخی  یزد ذكری از مسجد مزبور نیامده است .

مشخصات بنا

 بنای مذكور دارای دودرب ورودی درضلع شرقی كه درب فلزی به صحن ،دو غرفه وبخش جدید مسجد راه می یابد ودیگری به قسمت اصلی وقدیمی مسجد متصل می شود .

برروی درب چوبی جدید وزیبای مسجد اسامی چهارده معصوم، سوره حمد ، توحید وآیه (( وان یكاد الذین كفروا ولیزلقونك بابصارهم لما سمعوا الذكریقولون انه لمجنون وماهو الّا للعالمین)) و زیر آن تاریخ 1421 ه . ق با خطّ نستعلیق نگاشته شده است . لچكی های پیشخوان (‌سردر ) كوچك وزیبا، مزیّن به كاشی معّرق وبا نقوش اسلیمی گل وبوته درحاشیه سه طرف سردر ورودی با خطوط ثلث كتیبه شده است . دردو طرف سردرورودی نیز دوسكو (تقا) قراردارد .

مسجد كوچك خطیب بنایی مشتمل برهشتی ،گرمخانه وصحن است .سطح كوچه مجاور ازسطح هشتی مسجد 115 سانتیمتر بالا تر است.پس از طی چهارپله وارد هشتی زیبایی می شویم كه برروی آن كلاه فرنگی جالبی قراردارد .

 وسط هشتی آب نمایی زیبایی تعبیه شده كه  با یك پله  وارد دالان مفروش با سنگ می شویم .مسجد مسقّف به طاق وتویزه آجری با قوس جناغی و گرمخانه آن دواشكوبه است .درطبقه دوم زنان جهت برگزاری مراسم دعا وروضه خوانی حضور می یافتند .درسقف مسجد هشت نورگیر مرمری جهت تأمین نورتعبیه شده است .گرمخانه نیز چهارستون زیبا دارد وازاره ستونهای شبستان تا ارتفاع 60/ 1 سانتیمتر با سنگ فرش شده است .محراب مسجد نیز مزیّن به كاشیهای معرّق با نقوش هندسی واسلیمی وگل وبوته وخطوط كوفی بنایی (‌معقلی) است . بر ترنجی های كاشی محراب، اسماء خدا به خطّ ثلث نقر شده و سطح فرورفتگی محراب به نقوش اسلیمی و گلدان تزئین گردیده است. در قسمت  فوقانی  محراب، كاربندی  ( ‌رسمی بندی  )  كاشیكاری  شده  ملاحظه می شود وبر فراز آن بادگیر  دو طرفه  نصب  شده  وكلمه   " الله جلاله " نیز برآن  حك شده است .   دربخش فوقانی گرمخانه سه پنجره فلزی قرار دارد .نمای داخلی مسجد وسقف آن با آجر ،كف مسجد با سنگ وهشتی مسجد با موزائیك فرش شده است.درضلع شمال شرقی مسجد پله هایی جهت ورود به پشت بام قرار دارد که چند عدد از آنها با کاشی مفروش گردیده است.

 پس از طی چند پله به صحن مسجد می رسیم كه دو غرفه اطراف آن قرار دارد. غرفه ها نوساز ودارای دربهای فلزی است . یك طاق نمای آجری ساده بر دیوار صحن مسجد نیز مشاهده می شود . گنبد كوچكی با طاق كلمبو ومزیّن به خطوط كوفی بنایی (‌معقلی  ـ معماری لوز) درقسمت جدید مسجد قرار دارد  و ازاره صحن مسجد تا ارتفاع یك متر با سنگ تزئین یافته است .

 فضای معماری ومصالح به كاررفته در آن به معماری عهد قاجار شباهت دارد .

كتیبه های تاریخی :

دراین مسجد هیچ اثری ازكتیبه تاریخی دیده نمی شود .