یزدفردا | نسخه چاپی | مجمع بزرگداشت بيستمين سالياد آيت الله سيدروح الله خاتمی برگزار شد

یزدفردا -سیاسی-مناسبتها :کنگره بزرگداشت آیت الله سید روح الله خاتمی صبح روز پنج شنبه در "خانه فرهنگ خاتمی "در اردکان - یزد برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی خانه فرهنگ خاتمی شركت كنندگان در این مجمع پیش از شروع مراسم با حضور بر مقبره آیت الله خاتمی یاد و خاطره این عالم ربانی را گرامی داشتند.

امید است خانه فرهنگ خاتمی در راهی كه این عالم عامل گشوده بود، قدم بردارد

در این مجمع که به مناسبت بزرگداشت بیستمین سالیاد آیت الله حاج سید روح الله خاتمی در خانه فرهنگ خاتمی برگزار شد، سید علی خاتمی ضمن خیر مقدم به شركت كنندگان در این مجمع اظهار داشت: این خانه از سال 1380 به عنوان یك موسسه‌ی غیردولتی و غیرانتفاعی فعالیت خود در زمینه‌های فرهنگی، علمی،‌ اجتماعی و ... را آغاز نموده است.

وی با بیان اینكه آنچه این معلم اخلاق داشت گفتار صدق برآمده از دینداری بود، اظهار داشت:‌ امام خمینی ایشان را یكی از پر فروغ‌ترین چهره‌‌های تقوا و خلوص و ایمان در مقیاس جهان اسلام و ایران خواندند كه یك عمر با تحجر و واپس‌گرایی جنگید و یكی از طرفداران بی بدیل اسلام ناب محمدی در عصر فریب و خودپرستی بود.

سیدعلی خاتمی تصریح كرد:‌سید محمدخاتمی نیز در جایی ایشان را دینداری ارزشمند و دانشمندی آزاده خوانده‌اند كه نه تنها عالمی برجسته بود كه برای بسط دانش و پرورش دانشمند،‌نیز سخت كوشش می‌كرد و نسبت به اندیشه‌های تازه جستجوگر بود به خصوص در پدیده‌هایی كه برآمده از دین بود چه از سوی روحانیون بیان می‌شد و چه از سوی جوانان نوجوی غیر متدین.

وی افزود: او معتقد بود برای زنده نگه داشتن دین باید از تجربه‌های بشری استفاده كرد و گوهر دین را كه از انگاره‌های سست و انگیزه‌های پست زنگار گرفته است، پیراست.

فرزند آیت‌ا... سید روح‌الله خاتمی تصریح كرد: محیطی كه ایشان در آن به سر می‌برد از پرتو ایمان تابناك و سرشار از اندیشه‌های آزادی بود و هر جه كه بود دیگر تملق،‌دروغگویی،‌ مسئولیت گریزی وجود نداشت و به همان میزان كه از این امور بیراز بود از اندیشه‌های نو استقبال می‌كرد.

وی افزود:‌ در خانه او بود كه ما از آن روز كه خود را شناختیم با رویدادها و مسائل سیاسی و فرهنگی روز و شخصیت‌های به نام آشنا شدیم و سعه صدر را در برخورد با امور از او آموختیم و اكنون امید داریم كه با همیت همكاران و اندیشمندان و خیرخواهان كشور بتوانیم خانه فرهنگ خاتمی را در تراز خانه معنوی وی قرار دهیم.

خاتمی گفت: در وظایف 15 گانه خانه فرهنگ خاتمی فعالیت‌های گوناگون علمی، پژوهشی و فرهنگی پیش بینی شده است و می‌توان با این زمینه‌ها پنجره های جدیدی به سوی نیازهای امروز جامعه كنونی و به ویژه نسل جوان باز كرد.

وی تصریح كرد: از كارهایی كه تا كنون به فرجام رسیده می‌توان به تبدیل خانه آیت‌ا... به مركزی فرهنگی و ایجاد خانه فرهنگ خاتمی با زیربنای 2500 مترمربع ، گردآوری آثار و اسناد مرتبط با آن مرحوم و نیز پژوهش درباره آنها اشاره كرد كه تاكنون 4 جلد كتاب و 5 جلد در آینده نزدیك در سال جاری به چاپ خواهد رسید.

مدیرعامل خانه فرهنگ خاتمی بیان داشت:‌ كارهای در پیش روی این خانه نیز ساماندهی كارهای بنیادین در حوزه اندیشه و نقش آن بزرگوار است و اهتمام به اجرای اموری از جنس نو و مطابق با مسائل زمان است.

سید علی خاتمی در پایان اظهار امیدواری كرد: همراهی همشهریان دردمند و ارجمند، سرمایه راه این حركت عظیم باشد.

مرحوم خاتمی سیر و سلوك الهی را به حد اعلاء رساند

حجت الاسلام موسوی بجنوردی، در مجمع بزرگداشت آیت الله سید روح الله خاتمی اظهار داشت: مرحوم خاتمی سیر و سلوک الهی را به حد اعلاء رسانده بود و بیشتر علمای زمان ایشان همواره به مقام شامخ این عالم و فیلسوف بزرگ غبطه می خوردند.

وی افزود: آیت الله سید روح الله خاتمی در تمام طول عمر پر برکت خود از خودپرستی و خودخواهی به دور بود و همواره افتادگی و فروتنی در رفتار وی قابل مشاهده و ملموس بود.

موسوی بجنوردی خاطرنشان کرد: زندگی این عالم بزرگ مصداق واقعی "عاش سعیداً و مات سعیدا" بود و بعد از فقدان وی نیز همانگونه که مشاهده می شود، روح او در میان مردم و اندیشمندان زنده است و از فیوضات وی بهره های فراوانی برده می شود.

رئیس مرکز دایره المعارف اسلامی همچنین با اشاره به نظریه های مختلف فلسفی فیلسوفان بزرگ همچون افلاطون و سقراط همچنین با اشاره به علم اخلاق و نظریات علمای اخلاق بیان داشت: آیت الله خاتمی در مباحث فلسفی و عرفانی همچنین در اخلاق سرآمد بود و امام خمینی(ره) نیز ایشان را از پرفروغ ترین افراد کم نظیر در علم و تقوا خوانده بود.

وی یادآور شد: مرحوم خاتمی در علوم عقلی و نقلی نیز متخصصی به تمام معنا بود و در مباحث خود به مواردی اشاره می کرد که تسلط وی را به فلسفه به خوبی نمایانگر می کرد.

موسوی بجنوردی عنوان کرد: آیت الله خاتمی به رغم زندگی در محیطی دور از مرکز و در یکی از شهرهای کوچک یزد، عالمی روشنفکر بود و همواره از مواردی که روشنفکران امروز مدافع آن هستند، دفاع و نظریه پردازی می کرد که مصداق آن حقوق زنان بود.

نگاه امام به دین كاریكاتوری نبود

همچنین سید حسن خمینی در این مجمع گفت: روحانی تاثیرگذار کسی است که متناسب با نیاز جامعه سخن بگوید و در تبلیغ دین انتظاری از مردم نداشته باشد.

حجت الاسلام سید حسن خمینی اظهار داشت: در خصوص شئونی که می شود از آیت الله خاتمی یاد کرد تنها به دو بعد می پردازم. آنچه که از مرحوم خاتمی در ذهنها به یادگار مانده خلوص و صفا و پاکدامنی و تقوای ایشان است.

وی با اشاره به علل فراز و فرود اقبال روحانیت در جامعه خاطرنشان کرد: دوری از منیت و روی آوردن به اخلاق شرط اساسی توفیق سخن و تبلیغ روحانیون است.

حجت الاسلام خمینی در این خصوص به روش پیامبران برای تبلیغ اشاره کرد و افزود: اینکه پیامبران در زندگی خود دم به دم باید این مسئله را به مردم گوشزد می کردند که ما از شما اجر نمی خواهیم به همین دلیل بوده که مردم منفعت شخصی را در تبلیغ دین نبینند زیرا اگر مردم بدانند در سخنی که مطرح می شود نفعی برای گوینده است نمی توانند به راحتی حرفی را بپذیرند.

حجت الاسلام خمینی یادآور شد: ما در جامعه یک مشکل داریم و آن عدم تناسب بین علت غایی و علت فاعلی است به نحوی که درسهایی که یک طلبه در حوزه می آموزد برای عملی کردن در جامعه کافی نیست و به همین دلیل است که خروجی ما متناسب با هدف نیست.

وی در ادامه عنوان کرد: آنچه بیش از هر چیز در جامعه مردم را به سوی دین می خواند اخلاق است که موجب توفیق روحانیت در امر تبلیغ دین می شود.

حجت الاسلام خمینی در ادامه با اشاره به اینکه امام (ره) قبل از معلمی فقه و اصول در حوزه، معلم اخلاق بود، متذکر شد: امام این نکته اصلی را به درستی فهمیده بود و بی انتظاری روحانیت در امر تبلیغ چه در بحث مقامی و چه در بحث مالی و روشن بودن دل وی تاثیر تبلیغ دین را در بین آحاد مردم بیشتر می کند و رمز توفیق روحانیت بزرگ جامعه هم در شناخت این امر بود.

فرزند مرحوم حاج احمد خمینی در ادامه، شرط دوم تاثیرگذاری روحانیون بر جامعه را پاسخگویی به نیاز جامعه عنوان کرد و متذکر شد: روشنفکر کسی نیست که حرف نو بزند بلکه کسی است که متناسب با نیاز جامعه سخن بگوید و مشکل بسیاری از ما این است که پیرامون درد جامعه سخن نمی گوییم.

به گفته وی تمایز امام (ره) نیز با دیگران در فقیه بودن و فیلسوف و عارف بودنش نبود بلکه در این بود که برداشت ایشان از دین و حقایق دین کاریکاتوری نبود یعنی همه چیز را در تناسبها و اندازه های واقعی اش می دید و این ویژگی در زندگی آیت الله خاتمی هم دیده می شد.

وی ادامه داد آیت الله خاتمی نیز تنها خود را نمی دید و پایبند به موارد خود تنیده نبود.

حجت الاسلام سید حسن خمینی در پایان با اشاره به پیام تسلیت امام خمینی (ره) به مناسبت رحلت آیت الله خاتمی اظهار داشت: در پیام ایشان 20 نکته مشاهده می شود که دو بعد ذکر شده نیز در این نکات وجود دارد.

آیت الله خاتمی هیچگاه فروتنی را ترك نكرد

در این مجمع رئیس فرهنگستان علوم به عنوان سومین سخنران ، ظرافت طبع، بی تکلفی و بردباری را هنر و فضیلت آیت الله روح الله خاتمی دانست.

دکتر رضا داوری اردکانی، اظهار داشت: آیت الله خاتمی به رغم برخورداری از سطح زندگی متوسط هیچگاه افتادگی و فروتنی را ترک نکرد و این خصایص والای اخلاقی شخصیت این مرد بزرگ را پس از دو دهه از فوت ایشان همچنان ماندگار نگه داشته است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بینش عمیق سیاسی آیت الله خاتمی خاطرنشان کرد: ایشان همچون یک مفسر سیاسی آگاه به رموز سیاست، حوادث را با عقل علمی و سلیمی صحیح تفسیر می کرد.

این فیلسوف کشورمان عنوان کرد: آیت الله خاتمی نه تنها در بعد سیاسی بلکه از تمام علوم روز آگاهی داشت به نحوی که فردی با اندیشه های کمونیستی در مواجهه با ایشان از علم و درایت آیت الله خاتمی متعجب شده و باور نمی کرد یک روحانی تا این حد بر علوم روز تسلط داشته باشد.

عضو هیئت امنای خانه فرهنگ خاتمی همچنین یادآور شد: برقراری ارتباط با آیت الله خاتمی بسیار ساده بود و هرچه به ایشان نزدیکتر می شدیم، احترام پررنگتر می شد.

دکتر داوری بیان داشت: علاقمندی آیت الله روح الله خاتمی به کتابهای رمان و رادیو نیز تعجب برانگیز بود و حتی ایشان گاهی به راحتی یک نقاد رمان با روشنفکری تمام موضوع رمانهای روز را نقد می کردند.

عضو عالی شورای انقلاب فرهنگی همچنین در خصوص فروتنی ایشان ادامه داد: فروتنی آیت الله خاتمی زبانزد خاص و عام بود به نحوی که ایشان هیچگاه از علم خود نگفتند و من به عنوان مرید 40 ساله ایشان از دیگران می شنیدم که علم فلسفه را به خوبی می دانند و در این زمینه تحصیل کرده اند.

تاثیر استاد در روحیات آیت الله خاتمی به وضوح دیده می شد

در بخش دوم این مجمع، عضو فرهنگستان علوم با تاکید بر تاثیر مربی بر تربیت شاگردان خاص به ویژه در حوزه های علمیه گفت: تاثیر مثبت مربی اندیشمند و با تقوا در مرحوم آیت الله روح الله خاتمی و شاگردانش قابل انکار نیست.

حجت الاسلام سیدمصطفی محقق داماد اظهار داشت: با ریشه یابی اساتید مرحوم خاتمی به وضوح می توان دریافت، تربیت شدگان مربیان خاص همگی افرادی بی ریا و خالص هستند و این هنر مربیان بزرگ است که شاگردانشان را همچون خود تربیت کنند.

رئیس مرکز مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم افزود: برای تربیت شاگردان اصیل و زاهد الگو لازم است و الگوهایی نظیر آیت الله خاتمی به خوبی این شانیت را مراعات کرده و به حق اساتیدی همچون خود تحویل جامعه داده اند.

محقق داماد یادآور شد: مرحوم آیت الله خاتمی خود نیز شاگرد عالمی بود که زهد و تقوای وی سرآمد بود و خصوصیات علمایی چون خاتمی،‌ فکور و آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی همچون یکدیگر بود.

عضو هیئت مدیره خانه فرهنگ خاتمی، پاکی، آزادگی،‌ اخلاص، دوری از ظواهر دنیوی، عدم تظاهر به دینداری و .... را از ویژگیهای بارز روحانیون خطه یزد دانست و بیان داشت: تمام فضیلتهای انسانی و روحانیون این منطقه حول محور بی ریایی و صداقت می چرخد.

محقق داماد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فقه اکبر و اصغر بیان داشت: فقه اصغر را می توان از کتاب، مربی و ... آموخت اما فقه اکبر درجاتی بسیار بالاتر از فقه و بیشتر حالات نفسانی است و آیت الله خاتمی از این درجه از فقه برخوردار بود.

- حجت الاسلام محقق داماد در میان سخنان خود در اشاره به سعه صدر آیت الله خاتمی به تحمل و صبر سیدمحمد خاتمی در زمان ریاست جمهوری اشاره کرد و گفت: در عین حالی که آقای خاتمی گاهی عصبانیتهایی در مسائل جزئی دارند اما سعه صدر را در مسائل بزرگ و اساسی و مواجهه با منتقدان از پدر بزرگوار خویش به ارث برده اند.

- محقق داماد همچنین در بخشی از سخنان خود با بیان خاطرات خویش خطاب به سید محمدخاتمی عنوان کرد "اگر حافظه ایشان یاری کند که گمان می کنم فراموش کرده باشند"،‌ سپس گفت: بعید نیست هشت سال گرفتاری در زمان ریاست جمهوری ایشان را گرفتار فراموشی بخشی از خاطرات کرده باشد که خاتمی در جواب وی بیان داشت: خدا کند فقط تاثیر آن بر روی حافظه بوده باشد.

زهد، اخلاق، روشنفكری سه ویژگی ممتاز آیت الله خاتمی بود

حجت الاسلام و المسلمین «سیدمحمد خاتمی» سخنران پایانی این مجمع در خانه فرهنگ خاتمی بود. وی ضمن تشكر از حضور مهمانان و حضار در جلسه گفت: زهد، اخلاق، روشنفكری سه ویژگی ممتاز مرحوم پدرم بود.

وی افزود: یكی از بارزترین شئون شخصیت مرحوم خاتمی، شأن اخلاقی ایشان بود. اخلاق اهمیت خاصی در دعوت پیامبران به دین و نقش مهمی در پیشرفت جامعه دارد. در آیات و روایات فراوانی در باب اخلاق می شنویم و آموزش می بینیم، چه در مورد اخلاق و چه در مورد آموزه های اخلاقی مانند ایثار، عفو و ... .

رئیس جمهور سابق كشورمان تأكید كرد: در مورد پیامبر اكرم(ص) علاوه بر سیره و سنت ایشان كه بر جنبه اخلاقی آن بزرگوار تصریح دارد، آیات قرآن هم نرمی اخلاق پیامبر را رحمت خدا می دانند. هدف بعثت پیامبر از زبان پیامبر، كامل كردن اخلاق و مكرمت های اخلاقی است. در حكمت معنوی ما هم اخلاق به عنوان جزئی از حكمت عملی جایگاهی، گرچه متروك، دارد.

خاتمی ادامه داد: تجلی اخلاق در منش و سلوك و رفتار آدمی است كه یكی از آنها مربوط به انسان متفرد و یكی هم آنجاست كه با غیر رابطه پیدا می كند. پرستش خدا هم دقیقا از این منظر ریشه ای اخلاقی دارد. شاید یكی از علل كم توجهی به اخلاق اجتماعی و زیستی این باشد كه دین شریعت دارد و دین بی شریعت هم دین ناقص است. اما شریعت جوابگوی اخلاق بوده است و شرع جای اخلاق را می گیرد و اخلاق یا تفننی می شود و یا رانده.

وی با اشاره به این كه امر فوق با روح و نص آموزه های قرآنی و روایی ما ناسازگار است، گفت: با اندك تأملی هم درمی یابیم كه برای جامعه ای متعالی و پیشرو نیاز به اخلاق داریم. شأن اخلاقی انسان مقدم بر شأنی است كه شریعت به خاطر آن وضع شده است. ملاكهای اخلاقی فرا دینی اند و خرد آدمی و الهام الهی معیارهای اخلاقی را به آدمی داده اند.

خاتمی یادآور شد: آیات قرآن (آیات 7 تا 10 سوره شمس) دلالت بر این امر دارد كه اولا جان انسان جان اخلاقی است و معیارهای اخلاقی در آن تعبیه شده است و ثانیا انسان در انتخاب عمل اخلاقی آزاد است و اخلاق باید از سر بصیرت و آگاهی انتخاب شود.

وی افزود: حال اگر تعارضی میان شریعت و اخلاق، تصور و یا واقع شد، باید به تعبیر مرحوم استاد مطهری، عدالت را در سلسله احكام قرار داد. اگر حكمی عادلانه نبود، حكم شرعی نیست. اگر عدالت و اخلاق در سلسله احكام قرار گیرند، این تعارض از بین می رود و تحولی عظیم در امر فقه ایجاد می شود.

سیدمحمد خاتمی با اشاره به ویژگی های مرحوم آیت الله خاتمی گفت: وی در پایان خاطرنشان كرد: مرحوم خاتمی درد جامعه را می دانست و دغدغه حل مشكلات مردم را داشت و به چرب و شیرین دنیا هم آلوده نشد و زندگی اش را هم در حداقل ممكن تنظیم می كرد. زهد او هم در اثر اضطرار نبود. امكانات داشت، اما به حداقل اكتفا می كرد كه این می شود زهد. این سه ویژگی، او را به انسانی استثنایی بدل كرد.

خاتمی یادآور شد: این سختگیری در هزینه های زندگی خود، در کمکهای علمی و اخلاقی به حرکت انقلاب وجود نداشت و در این زمینه ها گشاده دست بود.

حجت الاسلام سید محمد خاتمی اظهار داشت: هنگامی که صحبت از زهد به میان می آید در درجه اول چهره عبوس نسبت به مادیات و بی توجهی به آمال مردم در نظر می آید اما نه واقعیت زهد در اسلام این است و نه زهد آیت الله خاتمی اینگونه بود.

به گفته وی، ایشان در همه حال دغدغه مشکلات مردم را داشت و در این مسئله تعصبی نسبت به دین و آیین افراد نداشت به نحوی که حتی بسیاری از زرتشتیان آن دوره نیز ایشان را حکم قرا می دادند.

سید محمد خاتمی عنوان کرد: بصیرت و روشنفکری و شناخت درد زمان در ایشان موج می زد چرا که اگر بصیرت نباشد، دین به عنوان یک ابزار خشونت و ترساننده در می آید که به جای جاذبه دافعه دارد.

رئیس موسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها با برشمردن خصوصیات نیک اخلاقی پدر از سه نفر به بزرگی یاد کرد که یکی از آنها مادر بزرگ (جده پدری) بود که همواره در خانواده از ایشان به بزرگی یاد می شود و همواره در طول زندگی علاقه خاصی بین ایشان و سیدروح الله خاتمی بوده است و دیگری برادر آیت الله سیدروح الله خاتمی.

- وی همچنین از مادر خویش به عنوان زنی بزرگ که همواره همراه و همدل پدر بود یاد کرد اما سخن وی با بغضی که در گلو داشت ناتمام ماند و قطراتی اشک پایان بخش سخنرانی وی شد. این حرکت شاید نشانگر آرزومندی وی برای طول عمری پربرکت برای مادر بود.

در این مجمع كه با حضور شخصیتهای علمی، ادبی، مذهبی و سیاسی کشور و مسئولان استانی و شهرستانی برگزار شد، فضائل، سیر و سلوک،‌ تقوی و سایر ابعاد شخصیتی آیت الله خاتمی مورد بررسی قرار گرفت همچنین سه مقاله توسط رسول دریایی،‌ حسین غفوری اردکانی و حجت الاسلام محمدتقی فاضل میبدی در خصوص شخصیت این عالم بزرگ و نقش وی در دینمداری مردم ارائه شد.

در این مجمع مهمانان و شخصیتهای وی‍ژه ای حضور داشتند که از آن جمله می توان به حجج اسلام موسوی بجنوردی،‌ محقق داماد، سید حسن خمینی،‌ سیدیاسر خمینی،‌ سیدمحمود دعایی، مجید انصاری،‌ محمد شریعتی، سید عبدالواحد موسوی لاری، محمدعلی صدوقی، منهاج، پویا، فاضل میبدی، همچنین عارف، بیطرف،‌ مسجدجامعی، مرعشی، دكتر فاطمه طباطبایی همسر حاج احمد خمینی و فرزندان آیت الله سیدروح الله خاتمی، نمایندگان مردم استان یزد و اردكان در مجلس، ائمه جمعه و مسئولان استانی و شهرستانی اشاره کرد.

این مجمع یک روزه عصر روز پنج شنبه به کار خود پایان داد و کتاب "روح باران" شامل فرهنگ گفتار آیت الله سیدروح الله خاتمی به همت دفتر پ‍‍ژوهش خانه فرهنگ خاتمی و لوح فشرده "خاتمی زنده دل" در بین حضار توزیع شد و در حاشیه برگزاری این مجمع نمایشگاه عكس و سند حاوی 90 قطعه عكس و سند مربوط به زندگی آیت الله خاتمی با عنوان "خورشید كویر" دایر شد كه این نمایشگاه تا پنجم آذر ماه ادامه دارد.

پس از پایان این کنگره علمی،‌ مراسمی نیز با حضور گسترده مردم استان یزد و مهمانان شركت كننده در مجمع یك روزه در مصلای این شهر برگزار شد كه نماز مغرب و عشا نیز به امامت حجت الاسلام سیدحسن خمینی برگزار شد.

یزدفردا