یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
گفت و گو با
سعید شهریار↓نویسنده و کارگردان نمایش در یزد:جشنواره ها به "تکلیف اداری" تبدیل شده اند
"سعید شهریار" نمونه ی خوبی هست از کسانی که "تئاتر دانش آموزی" زمینه ساز جوانه زن، رشد و شکوفایی آن ها بوده است.
شهریار که یکی از نمایش نامه نویسان خوب استان به شمار می رود به همراه چند نفر از دوستانش همچون عباس ملازینلی، سعید حکایتی و ... در سال 72 گروه تئاتر سپهر جوان را بنیان گذاشتند، گروهی که به پشتوانه و رهبری "احمدعلی مهدی نژاد" زمینه ساز رشد و پویایی جوانانی شد که تا پیش از آن در زیر سایه بزرگان آن سال های نمایش یزد، چندان دیده نمی شدند.
از آن سال به بعد بود که شهریار با نویسندگی و کارگردانی نمایش هایی مانند طغیان خدایان/ آهو، دختر شهرآفتاب/ روزگار رسوایی مرد عاشق/ خودکشی احمقانه ی یک سرباز/ کیش مهر و ... جایگاه ویژه ای در تئاتر یزد برای خود دست و پا کرد.
"طبیب اجباری" آخرین تجربه او در کارگردانی است که نوروز 95 در تالار شرف الدین علی روی صحنه بود.
پاسخ های سعید شهریار به پرسش های ما را بخوانید.
- ارزیابی شما از وضعیت کنونی تئاتر یزد، در مقایسه با چند سال پیش چیست؟(کمی و کیفی)
- همان طورکه می دانید تئاتر یزد از میانه دهه هشتاد دچار یک بحران مدیریتی شد و متاسفانه هنوز به سامان مطلوب خود نرسیده است. بیشترین آسیب هم از جانب نداشتن یک برنامه دراز مدت و تقویت نهاد صنفی متوجه تئاتر شده است.
اما خوشبختانه روندی از اواسط سال گذشته آغاز شد که به گسسته شدن بند ناف گروه های تئاتر از بودجه های دولتی انجامید! این اتفاق مبارک نتیجه اش این بود که حدود 7 ماه مستمر چند نمایش هم زمان روی صحنه بودند. البته نه به این معنا که تئاتر کاملا خصوصی و آزاد از یارانه های دولتی شکل گرفته باشد(امری که در کشور ما تقریبا محال است) اما از آن زمان خوداتکایی گروه های تئاتری بیشتر شده کهباید به فال نیک گرفت.
در بخش کیفی هم هرچند نمایش هایی که در این مدت روی صحنه رفتند چندان جهش تکنیکی نسبت به آثار پیشین خود نداشتند اما برگزار نشدن جشنواره استانی سال گذشته و جایگزین شدن "هفته تئاتر" با رویکرد آموزشی، نتایج ارتقا کیفی بدنبال خواهد داشت که طبیعتا در درازمدت اثر خود را نشان خواهد داد.
- در ماه های پایانی سال 94 شاهد اجرای نمایش های گوناگون در سالن های نمایش یزد و برخی شهرستان ها بودیم، دلیل این رویداد را چه می دانید؟
- اجراهای پیوسته و مستمر از اواسط سال 94 بیشتر نمایانگر توانایی تئاتر غیردولتی یزد است. به این معنی که وقتی جشنواره استانی 94 برگزار نشد گروه ها ناامید از حمایت های مالی جشنواره و همچنین فروکش کردن هیجان کاذب جشنواره به اصلی ترین تکیه گاه تئاتر یعنی "تماشاچی" روی آوردند. اما این رویکرو معطوف به نمایش های کمدی و طنز بود. تماشاچی که هنوز بعنوان تماشاچی حرفه ای و اندیشمند تئاتر تربیت نشده است با همان نگاه تفننی روانه سالن تئاتر شد. گروه های نمایشی هم در جذب این طبقه از جامعه موفق بودند، اما تئاتر معیار و پرسش گر جایی پیدا نکرد. هم هنرمندان تئاتر نتوانستند تنگه مالی آنرا خرد کنند هم تماشاچی دست پرورده ی تلویزیون تمایلی به اندیشیدن در تاریکی سالن تئاتر ندارد. در هر صورت نقطه تلاقی نیاز تماشاچی و رویکرد طنازانه هنرمندان دیرنپایید.
- پیشنهاد شما برای استمرار این جریان و پویایی بهتر و بیشتر تئاتر یزد چیست؟
- اگر قرار به پویایی روند استمرار تئاتر در یزد باشد باید این خوداتکایی گروه های تئاتری را جدی گرفت نه این که موجی گذرا باشد. برای جدی گرفتن هم نیاز به نگاه آسیب شناسی و رفع موانع است. سالن ها شدیدا مشکلات فنی دارند. سایر نهادهای دولتی متمرکز و هماهنگ نیستند و در نتیجه کارهای موازی صورت می گیرد که خنثی کننده هم دیگر هستند؛ و مهمتر از همه این حرکت نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دارد وگرنه بزودی بنیه ی همین چند گروه هم تحلیل می رود و خسته می شوند. تئاتر یزد برای استمرار و پویایی نیاز به تدوین سند چشم انداز و در ذیل آن برنامه های اجرایی 3 ساله دارد؛ رویکرد این چشم انداز هم اگر به سوی حرفه ای سازی تئالتر یزد باشد گمان می کنم سودمند باشد.
- ارزیابی و دیدگاه شما درباره ی جریان هایی که به تازگی هنرمندان تئاتر و تئاترهای روی صحنه را نشانه گرفته و برای آن ها جوسازی می کند، چیست؟
- حوزه فرهنگ وسیع و بیکران است با متغییرهای زیاد. در طول تاریخ جریان های بسیاری بوده اند که کوشش کرده اند در معادلات فرهنگی تاثیرگذار باشند اما فقط آن هایی ماندگار شده اند که به تعامل فرهنگی قائل بوده و باور داشته اند حیات شان در گرو حیات سایر جریان ها و دیدگاه های فرهنگی است.
هیچ گاه فرهنگ با بخش نامه و تهدید و تحدید و اتهام زنی قوت نگرفته است. شاید در سطح، موجی براه بیفتد اما خیلی زود فراموش می شود. اصلا عرصه فرهنگ عرصه گفت و گو و تعامل است. جریان هایی که به سمت تئاتر شلیک می کنند غافل هستند که همه در یک کشتی نشسته ایم و سوراخ کردن آن به زیان خودشان هم هست.
تاریخ گواهی داده است که هنر و فرهنگ با شانتاژ و بلوا نه ایجاد شده نه پایدار مانده.
- جشنواره بیست و پنجم تئاتر استان برگزار بشود یا نشود؟! چرا؟
جشنواره سال گذشته که برگزار نشد چه فاجعه ای رخ داد؟ یا جشنواره ی سال پیش از آن که برگزار شد چه تاج گلی به سر تئاتر یزد زد؟ این جو کاذب و مسموم جشنواره ها چند سال است که به بیراهه رفته و شده اند یک "تکلیف اداری" نه یک رویداد خلاقانه هنری.
بنابراین اول باید جریان مستمر تئاتر با دربرگیرندگی همه مخاطبان و سلایق بوجود بیاید و سپس برایش جشن گرفت نه اینکه بزور تزریق یک بودجه محدود چند گروه شتاب زده نمایشی تولید کنند و بعد هم برای رتبه وجایزه به جان هم بیفتند و بروند تا سال بعد و تکرار همین بازی مسخره!
ای کاش و ای کاش طراحان جشنواره ها در مرکز هنرهای نمایشی یک بار فراخوان بدهند که همه هنرمندان طرح و ایده های جایگزین خود را ارائه کنند. حتما از بین این همه هنرمند تئاتر در ایران می شود به یک جمع بندی رسید. تا هنگامی که نگاه عده ای به جشنواره در حد "نان دانی" باشد و عده ای هم جشنواره را بعنوان بازار مکاره ببینند همین آش است و همین کاسه!
- شما در جشنواره امسال شرکت می کنید؟ چرا؟
- اگر مطمئن باشم که بودجه از راهی غیر از جشنواره هم به گروه ها می رسد هرگز شرکت نخواهم کرد. شوربختانه متولیان امر هم همین را می دانند و بودجه را از مجرای جشنواره می دهند!