یزدفردا

رئیس‌جمهوری با گلایه از سه رفتار زیانبار مدیران شهری به‌خصوص در کلان‌شهرهای کشور که منجر به «رشد نامناسب شهرهای امروزی» شده است خواستار استفاده از «مدل‌های جهانی توسعه شهری» مناسب توسط شهرداران شد. حسن روحانی که در نخستین اجلاس جهانی شوراها و شهرداران 2016 صحبت می‌کرد، فروش تراکم و تغییر کاربری برای اجرای پروژه‌های عمرانی شهری همچون تونل و مترو، قطع درختان برای ساخت بوستان و فضای سبز را دو رفتار اولیه زیانبار مدیران شهری توصیف کرد و گفت: همین رفتار سبب شده تا برای ایجاد نعمت در شهر، به نقمت روی بیاوریم. او با اشاره به وجود نگاه تجملاتی به محیط‌زیست تاکید کرد: فقدان پیوست‌های زیست‌‌محیطی در روند توسعه شهری نیز سومین رفتار زیانبار مدیران شهری است. روحانی تاکید کرد: در تهران و سایر کلان‌شهرهای کشور باید توسعه مترو و ایجاد شهر هوشمند در اولویت ویژه به‌عنوان راهکاری برای حل مشکلات شهری قرار گیرد. رئیس‌جمهوری افزود: در شهری مانند تهران، مترو می‌تواند بهترین، سالم‌ترین و سریع‌ترین وسیله حمل و نقل باشد و ضمن سهولت در رفت و آمد، سلامت محیط زیست را نیز تضمین می‌کند. روحانی شهر هوشمند و الکترونیک و استفاده از ابزار فضای مجازی را در مدیریت شهری مورد تاکید قرار داد و گفت: بسیاری از سفرها، رفت و آمدها و قرار گرفتن در صف‌های طولانی می‌تواند جای خود را به ارتباط از طریق شبکه‌های اینترنتی دهد و دولت تلاش زیادی برای توسعه پهنای باند در شهرها و حتی روستاها انجام داده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» عباس آخوندی، وزیر راه وشهرسازی دیگر سخنران این اجلاس به دنبال صحبت‌های رئیس‌جمهوری درخصوص اشکالات موجود در شیوه مدیریت کلان‌شهرهای کشور، برنامه 15 ساله بازآفرینی شهرهای ایران را تشریح کرد. به گفته وی در صورتی که برنامه بازآفرینی شهرها از سوی شوراهای شهر به‌عنوان حافظ منافع تمام شهروندان اجرایی نشود، در 15 سال آینده شاهد تخلیه شهرهای کوچک و تمرکز جمعیتی در 10 شهر اصلی، گسترش نامناسب حاشیه شهرها و فرسوده شدن درون شهرها خواهیم بود.

تاکید روحانی بر مترو و شهر الکترونیک

رئیس‌جمهوری تاسیس شوراهای شهر و روستا را گام بسیار مهم و بزرگی در مسیر مردم‌سالاری دینی و اسلامی کشورمان دانست و اظهار کرد: امروز شوراها هم از لحاظ ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی کشورمان و هم از نظر تمدن جهانی می‌توانند مسیر بهتری برای اداره و توسعه شهرهای ایران اسلامی باشند. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، حسن روحانی روز چهارشنبه در نخستین اجلاس جهانی شوراها و شهرداران 2016، در سالن همایش‌های برج میلاد تهران گفت: ارتباط شهرهای جهان با یکدیگر می‌تواند پیوندهای عاطفی،‌ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، علمی و مدیریتی بین ملت‌ها و دولت‌ها را هر چه بیشتر تقویت کند.

رئیس‌جمهوری اظهار کرد: امروز بعد از برجام و توافق هسته‌ای در شرایطی قرار داریم که ارتباط میان ایران اسلامی و کشورهای دیگر از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و علمی، نزدیک‌تر و آسان‌تر شده و باید از این فضا استفاده و بهره‌برداری کنیم. او اضافه کرد: اینکه در کشورمان 117 هزار عضو شوراها مسوولیت را در یک هزار و 240 شهر و 35 هزار روستا در طول 17 سال گذشته بر عهده گرفته و برای عمران و آبادانی کشور براساس نظرات مردم تلاش می‌کنند، گام بسیار بزرگی در مسیر مردم‌سالاری دینی و اسلامی است.

رئیس‌جمهوری گفت: لایحه مدیریت شهری و نیز لایحه درآمدهای پایدار برای شهرداری‌های سراسر کشور، دو لایحه‌ مهمی هستند که مراحل خود را در دولت طی کرده و تقدیم مجلس شورای اسلامی خواهد شد و بدون تردید با قوانین جدید راه برای حرکت دقیق‌تر و سریع‌تر شوراهای شهر آماده‌تر می‌شود. روحانی با بیان اینکه نداشتن درآمد پایدار برای شهرداری‌ها مشکلات فراوانی را در کلان‌شهرها و حتی روستاها به‌وجود می‌آورد، اظهار کرد: به رغم اینکه در شهرهای بزرگ از جمله تهران اقدامات بزرگ و گسترده‌ای در بخش‌های مختلف شهری انجام شده است، اما در عین حال، مردم آن را احساس نمی‌کنند؛ دلیل آن این است که گاهی اوقات برای احداث یک بزرگراه، تونل و مترو از تراکم یا تغییر کاربری اراضی استفاده می‌شود و به تعبیری هم از لحاظ عمودی و هم از لحاظ افقی مشکلاتی برای شهر به‌وجود می‌آید. رئیس‌جمهوری افزود: چه بسا برای احداث یک بوستان و تفرجگاه جدید درختانی با قدمت صدساله قطع می‌شوند و به خاطر یک نعمتی، نقمتی به‌وجود می‌آید. روحانی تصریح کرد: به همان میزان که اتکای کشور به درآمد نفتی مضر است از آن زیانبارتر، اتکای درآمد شهرداری‌ها به فروش تراکم است و برای این کار همان طور که باید بودجه کشور از درآمد نفتی جدا شود و درآمدهای نفتی در مسیر سرمایه‌گذاری‌های ماندگار در کشور هزینه شود از آن طرف هم باید منابع درآمد پایدار و سالمی برای اداره شهرها ایجاد شود. رئیس‌جمهوری تصریح کرد: مشکلاتی که در حوزه شوراها و شهرداری‌ها وجود دارد، یک مشکل عمومی است و همه باید دست به دست هم این مشکلات را برطرف کنیم تا مردم در برابر زحمات شوراها و شهرداری‌ها احساس لذت بیشتری بکنند، ضمن اینکه باید از تجربه کشورهای دیگر نیز در این زمینه استفاده کرد.

رئیس‌‌جمهوری با اشاره به اهمیت مساله محیط زیست، خاطرنشان کرد: اگر تا دیروز محیط زیست به‌عنوان یک موضوع تجملاتی محسوب می‌شد، امروز به ضرورت زندگی تبدیل شده و اگر توسعه پایدار، توام با پیوست‌های زیست محیطی نباشد، نمی‌توان زندگی و سلامت مردم را تضمین کرد. روحانی توسعه شبکه‌های ریلی و قطار شهری و بین شهری را بهترین راه‌ برای حل مشکلات موجود در زمینه حمل و نقل در کشور دانست و اظهار کرد: متاسفانه سهم بخش ریلی از حمل و نقل کشور اندک است و دولت یازدهم سرمایه‌گذاری بزرگی روی حمل و نقل ریلی انجام داده و آن را ادامه خواهد داد.

رئیس‌جمهوری با بیان اینکه ارتباط الکترونیکی می‌تواند سلامت اداری را نیز تضمین کند، گفت: چنانچه کارهای اداری از طریق فضای مجازی انجام شود، فساد به مراتب کاهش می‌یابد. روحانی تصریح کرد: فساد موضوعی نیست که تنها با بخشنامه، موعظه و حتی قانون و تعیین مجازات، بتوان آن را به‌طور کامل کنترل کرد، بلکه باید در مسیر مبارزه با فساد، ریشه‌های اصلی آن را مورد توجه قرار داد که یکی از راه‌های پیشگیری از آن، استفاده از فضای هوشمند و الکترونیک است و دولت در این زمینه آماده کمک و همکاری است تا به اهداف بلند خود دست یابیم. رئیس‌جمهوری همچنین اهمیت توجه به معماری شهری را مورد تاکید قرار داد و گفت: معماری، سبک زندگی را به‌وجود می‌آورد و می‌تواند هدایتگر جامعه در مسیر برنامه‌های روزمره باشد که در گذشته در شهرهای بزرگ از جمله اصفهان، این موضوع مورد توجه قرار گرفت، اما امروز متاسفانه نوعی به‌هم‌ریختگی در معماری و آلودگی بصری در این حوزه مشاهده می‌شود. روحانی تصریح کرد: حفظ هویت ایرانی – اسلامی و تمدنی در معماری شهرهای کشور ضروری است.

«حد» بحران در کلان‌شهرها

وزیر راه وشهرسازی نیز دیروز در اجلاس جهانی شوراها و شهرداران با اشاره به اینکه وضعیت موجود تهران، سایر کلان‌شهرها و حتی شهرهای کوچک کشور به حدی از بحران رسیده است که باید برنامه بازآفرینی شهری از درون شهرها در دستور کار مدیران شهری قرار گیرد، عنوان کرد: متولی اصلی اجرای برنامه بازآفرینی شهرها نیز باید شوراهای شهر به‌عنوان حافظ اصلی منافع شهر و شهروندان باشند. آنچه عباس آخوندی از آن به‌عنوان حد بحران در تمامی شهرهای کشور یاد می‌کند در دو وجه طبقه‌بندی می‌شود. وجه اول برای تهران و کلان‌شهرها است. شهرداری‌ها طی سالیان متمادی برای کسب درآمد و تامین منابع مالی اداره شهر به داد‌و‌ستد با گروه خاصی از سوداگران روی آوردند. طوری که تاخت‌وتاز سوداگران منجر به زیرپا گذاشتن منافع شهروندان شده است. وجه دوم حد بحران نیز به سایر شهرهای متوسط و کوچک کشور باز می‌گردد. به این صورت که در این شهرها جمعیت ساکن هنوز به افق جمعیت‌پذیری تعیین شده در طرح جامع آن منطقه شهری نرسیده است. این روند ناشی از توسعه غلط شهرهای بزرگ است که در سال‌های گذشته به‌صورت مستمر منجر به مهاجرت بی‌رویه جمعیت از شهرهای کوچک به اطراف شهرهای بزرگ شده است. به‌عنوان مثال جمعیت ساکن شهر تهران در حال حاضر به 8 میلیون و 600 هزار نفر رسیده این در حالی است که جمعیت مجموعه شهری تهران معادل 15 میلیون نفر است که به معنی سکونت جمعیتی معادل داخل شهر تهران در حومه آن است. طبق گفته‌های آخوندی بازآفرینی شهری که متولی اصلی آن شوراهای شهر هستند از پنج جهت قابلیت اجرایی دارد. جهت نخست این است که دست سوداگران خاص از شهر کوتاه شود. آخوندی در این باره تاکید کرد: در سال‌های گذشته در بسیاری از کلان‌شهرهای کشور به بهانه کسب درآمد، مسیر معکوسی را طی کرده و شهرها، جولانگاه عده‌ای سوداگر قرار گرفته‌اند. او خطاب به اعضای شوراهای کشور افزود: صادقانه درخواست می‌کنم برای توجه به آینده، شهرها را یک نهاد اجتماعی ببینند و تمام مسائل اجتماعی را در نظر بگیرند و به بهانه توسعه شهری، حقوق دیگر شهروندان و اجزای شهر را نادیده نگیرند. او توضیح داد: نباید در جهت توسعه شهری، حقوق شهروندان را فدای منافع عده‌ای خاص کنیم که به داد و ستد قوانین شهری می‌پردازند. به گفته وی در حال حاضر تغییر کاربری‌های گسترده، شهر تهران را به محلی برای تاخت و تاز سوداگران بدل کرده‌است.

منطقه یک شهر تهران نمونه مناسبی از این روند است. در حالی که این منطقه زمانی باغستان شهر تهران بود الان به منطقه‌ای برای ایجاد ساختمان‌های بدقواره و به ظاهر لوکس و اشرافی تبدیل شده است. از دیدگاه ما این روند با مفهوم شهرسازی در تضاد است. آخوندی وجه دوم اجرای برنامه بازآفرینی شهری را این گونه توضیح داد که برای آنکه مدیریت شهری بتواند هزینه اداره پایتخت را تامین کند باید به کسب درآمد پایدار با اصل رعایت حقوق همه شهروندان توجه کند.

او اظهار کرد: اگر به بهانه توسعه شهری، حقوق دیگر شهروندان و بقیه اجزای شهر را در نظر نگیریم و صرفا با نگاه درآمدی شهر را به عده‌ای سوداگر بفروشیم نهایتا منجر به نابودی محیط زیست، عدم توسعه مناسب حمل ونقل شهری و نبود فضای بانشاط شهری می‌رسیم. او وجه سوم را فعالیت بخش خصوصی به‌عنوان محور توسعه شهری دانست و ادامه داد: بی‌تردید همه بر این اصل اعتقاد داریم که بدون فعالیت بخش خصوصی امکان توسعه شهری وجود ندارد اما فعالیت این بخش به معنای نادیده‌گرفتن حقوق همسایگان، معلولان و قطبی کردن شهر نیست. وزیر راه و شهرسازی به مفهوم رژیم قدرت در شهر اشاره کرد و گفت: این عنوان به این معنا است که اگر شهر فقط در دست عده‌ای خاص باشد سوداگری آغاز خواهد شد. آخوندی وجه چهارم برای به سرانجام رسیدن اجرای برنامه بازآفرینی شهرها را انجام تکلیف اخلاقی و حرفه‌ای مهندسان ناظر عنوان کرد. او توضیح داد: تا امروز مهندسان ناظر به جوانب فنی و مهندسی ساختمانی متمرکز بودند اما از هم‌اکنون به بعد باید بر کار مدیریت شهری نظارت کنند یا به عبارت دیگر چشم شهروندان در شهرداری‌ها باشند. پنجمین و آخرین وجه برنامه بازآفرینی شهرها نیز توجه به برنامه‌ریزی هر شهر از درون همان منطقه شهری است. به این صورت که از یکسو برای ارتقای کیفیت زندگی در شهرهای کوچک جاذبه‌های جمعیتی ایجاد شود و از سوی دیگر مشکلات توسعه شهری شهرهای بزرگ نیز درون همان شهر حل شود. رئیس شورای عالی شهرسازی و معماری کشور خاطرنشان کرد: از این رو ستاد بازآفرینی شهرها تشکیل شده است که محور اصلی آن شوراها و شهرداری‌ها هستند. او تاکید کرد: برای بازآفرینی شهری هر امکاناتی که از وزارت راه وشهرسازی طلب شود تا حد امکان در اختیار این ستادها گذاشته می‌شود. او تصریح کرد: از طریق اجرای این برنامه می‌توانیم تصویر جدیدی برای 15 سال آینده کلان‌شهرهای پایتخت ایجاد کنیم، این در حالی است که هم اکنون بررسی‌های شورای عالی شهرسازی نشان می‌دهد که انواع سیاست‌های مداخله گسترده در شهرها تحت عناوین خوش آب و رنگ نتوانسته است به ارتقای کیفیت زندگی در کلان‌شهرهای کشور کمک کند. در حاشیه این اجلاس رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز با اشاره به سخنان شهردار و وزیر راه گفت: موضوعاتی که در این همایش بین‌المللی مطرح شد، چالش‌های اصلی و اساسی شهر بود و موضوعاتی که درخصوص فاصله شمال و جنوب شهر و کیفیت زندگی مطرح شد، متاسفانه درست است. محمد سالاری ادامه داد: به دلیل مهاجرت بی‌رویه به کلان‌شهرها، مجموعه شهری با تهدیدات جدی روبه‌رو است. این تهدیدات در تمام کلان‌شهرها وجود دارد و متاسفانه در حال حاضر نزدیک به ۷۲ درصد جمعیت کشور در شهرها زندگی می‌کنند که محدودیت‌ها و مشکلاتی را ایجاد کرده است. او با بیان اینکه سخنان وزیر راه در جایگاه اپوزیسیون نبود، گفت: وزیر به‌عنوان یک مقام دولتی دغدغه‌های خود را مطرح کرد و راهکاری اساسی در این خصوص ارائه کرد. مطمئنا اداره کلان‌شهرهای بزرگ دچار انحرافاتی است و برای اداره و ایجاد زیرساخت‌ها، زمین‌های بزرگ مقیاس مورد هجوم قرار گرفته‌اند، اما شهرداری نیز برای حل این مشکلات اقداماتی انجام داده است. به گزارش «دنیای اقتصاد»‌در حالی اجلاس روز با عنوان «اجلاس جهانی شوراها و شهرداران» نامگذاری شده بود که در جریان برگزاری آن معدود حاضران اجلاس از سایر کشورها شرکت کرده بودند.

پذیرش مشروط مشکلات از سوی قالیباف

محمدباقر قالیباف، شهردار تهران نیز پس از انتقادات صریح وزیر راه و شهرسازی درخصوص چالش‌های کنونی شهر تهران گفت: چالش‌های مهمی در این اجلاس مطرح شد که بحق و بجا بود اما توقع بر این بود که درخصوص کارهایی که برای حل این مشکلات انجام شده نیز اشاره شود. شهردار تهران یکی از موضوعات مهم شهرهای بزرگ را موضوع حمل و نقل دانست و گفت: ما امروز در موضوع حمل و نقل از یک روستا تا یک کلان‌شهر بزرگ دچار مشکل هستیم؛ ممکن است حمل و نقل در یک روستا با دو دستگاه خودرو قابل حل باشد اما حل آن دو دستگاه برای روستا آنچنان مشکل است که حل مساله مترو برای تهران مشکل است. او افزود: یکی از مشکلات مهمی که برای شهرهای بزرگ مطرح شد، موضوع حمل و نقل بود. در کلان‌شهری مانند تهران در طول یک دهه ۱۱۰ کیلومتر مترو ساخته شده و تا پایان مدیریت کنونی شهری طول خطوط مترو به ۳۰۰ کیلومتر خواهد رسید. قالیباف ادامه داد: برخی از روستاها و شهرها برای دو دستگاه اتوبوس مشکل دارند. مشکل آنها به اندازه‌ای مهم است که مترو برای ما و آنها برای حل این مشکل همانقدر سختی را متحمل می‌شوند که ما برای حل اعتبارات مترو داریم. او با اشاره به توسعه فضای سبز در پایتخت گفت: پیش از این سرانه فضای سبز برای هر شهروند 2/ 9 متر مربع بود که در حال حاضر این رقم به 5/ 15 متر مربع رسیده است. او به تدوین و ابلاغ طرح تفصیلی در دوره کنونی مدیریت شهری اشاره کرد و گفت: این در حالی بود که در دهه ۷۰ طرح‌های جامع در کشوی میز مسوولان خاک می‌خورد. شهردار تهران تاکید کرد: بر اساس شاخص ها، توسعه جنوب شهر کاهش پیدا کرده و تلاش کرده‌ایم فاصله شمال و جنوب را کاهش دهیم. به گفته شهردار تهران با مصوبه شورای شهر تهران تا پایان این دوره مدیریت شهری هزار کیلومتر دیگر به طول خطوط فیبر نوری شهر تهران افزوده خواهد شد. قالیباف تاکید کرد: مسوولان نباید از جایگاه اپوزیسیون حرف بزنند، بلکه باید پاسخگو باشند و بگویند که چه کرده‌اند. شهردار تهران تاکید کرد: از دهه ۷۰ تاکنون هرچه در عمل دیده‌ایم، تضعیف شوراها، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها بوده است. حرف من سیاسی نیست بلکه روندی است که درخصوص اختیارات شهرداری‌ها و شوراها طی شده است. تا آنجا که شهرداری‌های برخی از شهرها حتی نمی‌توانند حقوق کارمندانشان را بدهند.