یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
گفتگو با دکتر پیمان متین
افرایش آمار اعتیاد بین زنان/چرا زنان معتاد می‌شوند؟/ساعت گرسنگی تان را تنظیم کنید
پایگاه خبری یزدفردا"گفتگو با دکتر پیمان متین درباره افرایش آمار اعتیاد بین زنان/چرا زنان معتاد می‌شوند؟/اعتیاد در میان زنان رو به افزایش است. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این رابطه هشدار داده است. سالار مرادی گفته است سرشماري‌ها درباره اعتیاد از افزایش گرايش زنان به مصرف موادمخدر و اعتياد بین آنها خبر می‌دهند.
اعتیاد در میان زنان رو به افزایش است. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این رابطه هشدار داده است. سالار مرادی گفته است سرشماری‌ها درباره اعتیاد از افزایش گرايش زنان به مصرف موادمخدر و اعتياد بین آنها خبر می‌دهد.
همچنین سعید قاسمیان، مدیرکل برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات ستاد مبارزه با مواد مخدر، با اعلام آماری از اعتیاد زنان گفت: 62 درصد از زنان مصرف‌کننده متاهل، 41 درصد زیر 35 سال و 71 درصد دارای تحصیلات دیپلم و زیر دیپلم بوده‌اند. بیشتر زنان معتاد تریاک، شیشه و هروئین مصرف می‌کنند.
به اعتقاد یک پزشک – انسان‌شناس، وقتی اوقات فراغت برای زنان وجود نداشته باشد، گرایش آنها به مواد مخدر بیشتر می‌شود. در جامعه ما برای زنان زمان و مکان و فعالیت‌هایی برای گذران اوقات فراغت تعریف نشده است. و درنتیجه برخی از زنان به سراغ استفاده از مواد مخدر می‌رود.
دکتر پیمان متین در گفت‌وگو با فرارو، گفت: اعتیاد در میان زنان، امر تازه‌ای نیست. از سال‌های گذشته و بیش از 50 سال پیش نیز زنان زیادی مواد مخدر مصرف می‌کردند. در آن زمان به این دلیل که زنان بیش از امروز در دو حجابِ "عفت و نگاه احترام‌آمیز نسبت به زنان" و حجاب "اجتماعی" بودند، اعتیاد در میان آنها پنهان و کمتر درج می‌شد.
این انسان‌شناس در ادامه گفت: به طور کلی اعتیاد در میان زنان و مردان را به عوامل مختلفی نسبت می‌دهند، فقر، داشتن همسران معتاد و انحرافات اجتماعی از این عوامل است. اما من سعی می‌کنم از دیدگاهی انسان‌شناختی و با توجه به پیشینه انسان، به یک عامل مهم دیگر بپردازم و آن موضوع مهم و در عین حال مغفولی به‌نامِ "اوقات فراغت" است.
دکتر متین درمورد انسان امروزی توضیح داد: در علم انسان‌شناسی انسان‌های امروزی را هوموساپینس‌ها (Homo sapiens) می‌نامند. قبل از هوموساپینس‌ها انسان‌های نئاندرتال (Neanderthal) بودند که از انسان امروزی از جهات زیادی برتر بودند، اما به یک دلیل منقرض شدند و آن محدود بودن روابط اجتماعی در میان آنها بود. انسان مدرن و یا هوموساپینس انسانی اجتماعی است که "ارتباط" یکی از نیازهای ذاتی اوست.
وی گفت: ارتباط اجتماعی در طی زمان و ناخودآگاه بدل به عنصری غیرقابل تفکیک در زندگی انسان‌های امروزی شد، اما آیا این ارتباط در دهه‌های اخیر در جامعه ما مورد توجه قرار گرفته است؟ آیا ما در این سال‌ها به این بعد از زندگی زنان چقدر بها داده‌ایم؟ واقعیت اینجاست که ما زنان را محدود کرده‌ایم؛ چه در برخوردهای اجتماعی آنها و چه در نگاه خودمان نسبت به آنها. در این محدویت، ما در واقع یک نیاز اساسی بشر را محدود کرده‌ایم.
این پزشک با اشاره به نیاز غریزی بشر به ارتباط اجتماعی اظهار کرد: در پی این نیاز، هر یک از ما در تلاش هستیم که در جمع ایفای نقش کنیم و به صورت غریزی می‌خواهیم جزئی از بشریت باشیم. به همین دلیل نیز وارد جامعه و روابط اجتماعی می‌شویم. بخش مهمی از این زندگی اجتماعی، چه در زنان و چه در مردان، "اوقات فراغت" است. اوقات فراغت دو وجهه فردی و اجتماعی دارد. بُعد اجتماعی اوقات فراغت بسیار اهمیت دارد، چرا که اگر به آن توجهی نشود فرد منزوی می‌شود و در چارچوب‌های محدود فردی قرار می‌گیرد.
متین گفت: حال این سئوال را از خودمان بپرسیم که صراحتا یک دختر و یا یک زن چه امکاناتی در اختیار دارد تا بتواند خود را در جامعه مطرح کند؟ به جز فرصتی که در مدرسه و دانشگاه پیش می‌آید زنان جامعه در چه قسمتی باید اوقات فراغت خود را بگذرانند؟
پیمان متین با تشریح فعل و انفعالات مغزی افراد در هنگام استفاده از مواد مخدر گفت: در مباحث علمی مربوط به اعتیاد گفته می‌شود، سیستم لیمبیک مغز که مسئول کنترل احساسات است در اثر مصرف مواد مخدر، فرد را دچار احساس لذت می‌کند. این قسمت که قسمتِ پاداش مغز است، در پر کردن اوقات فراغت نقش مهمی دارد. فردی که مواد مخدر مصرف می‌کند درواقع می‌خواهد اوقات فراغتش را با لذت همراه کند. اما چرا زنان به این شکل می‌خواهند به اوقات فراغتی با لذت برسند؟
دکتر متین با انتقاد از نبود امکان مناسب گذران اوقات فراغت برای زنان در جامعه، توضیح داد: وقتی اوقات فراغت برای زنان وجود نداشته باشد، گرایش آنها به مواد مخدر بیشتر می‌شود. در جامعه برای زنان زمان و مکان و فعالیت‌هایی برای گذران اوقات فراغت تعریف نشده است. در چنین حالتی فرد احساس سرخوردگی می‌کند و از برون‌گرایی به درون‌گرایی گرایش پیدا می‌کند. بی‌انگیزگی و اضطراب نیز از عوامل دیگر نداشتنِ زمانی برای فراغت است. درنتیجه این فرد که به تشویق مغز نیاز دارد، به سراغ استفاده از مواد مخدر می‌رود.
این انسان‌شناس در ادامه گفت: با این تحلیل از گرایش زنان به مواد مخدر حال باید به چند عامل که در رسیدن و لذت بردن از مخدرها موثرند اشاره کنیم؛ "قیمت" پایین مواد مخدر در ایران، "دسترسی" بسیار راحت و "جذابیت" این عوامل هستند. بنابراین زنان که به فراغتی سالم به سختی دست پیدا می‌کنند، ماده مخدر را به راحتی به دست می‌آورند و وقتی از آن استفاده و نسبت به آن احساس رضایت کنند آن را بدل به امکانی برای اوقات فراغتشان می‌کنند.
دکتر متین دلیل مصرف زیاد مخدر شیشه در بین زنان را تشریح کرد و گفت: اینکه گرایش زیادی از سمت زنان به مخدر شیشه می‌بینیم، در مرحله اول به دلیل قیمت پایین، دسترسی راحت و خوشایند بودن آن است. مهم‌تر از آن، مصرف شیشه به مسائل روحی و روانی برمی‌گردد و به وسواس‌گونه بودن این ماده مخدر؛ شیشه وابستگی ذهنی به‌همراه دارد و فرد به دلیل علاقه و ارضاء روحی بیش از هرچیز دیگر به سراغ آن می‌رود. به همین دلیل نیز هست که پاک‌شدن از اثرات مصرف شیشه نیاز به درمان روحی و روانی دارد. جالب است بدانیم که روانکاوان یکی از راه‌ها در ترکِ شیشه را قرار دادن برنامه‌های فراغتی برای فرد می‌دانند.
وی با توصیف وضعیت اجتماعی زنان و دختران هنگام دچار به اعتیاد در ادامه گفت: دختران و زنانی که به اعتیاد دچار می‌شوند، خانواده و جامعه برخورد و برداشت سنگین‌تری با آنها و نسبت به آنها دارد. به این دلیل که زنانگی که با مادرانگی و محجوبیت در جامعه ما گره خورده، از حرمتی خاص برخوردار است. این تصور در فرهنگ ما وجود دارد که اعتیاد در زنان ضربه‌های اجتماعی و فرهنگی بیشتری در پی دارد. "آبروریزی" ترسی است که خانواده‌های ایران در رابطه با اعتیاد دخترشان با آن کلنجا رمی‌روند.
دکتر پیمان متین در انتها و در پاسخ به این سئوال که چه راه‌کاری می‌توان برای کمک به دختران و زنان معتاد کرد، گفت: یک انسان‌شناس و یا جامعه‌شناس وظیفه‌اش ارائه راهکار نیست. راهکار را باید از شبکه‌های مختلفی در جامعه پیگیری کرد. باید از وزرات‌خانه‌های مرتبط پرسید که چه طرحی دارند؟ از اقتصاددانان پرسید که به چه دلایلِ اقتصادی مواد مخدر در ایران تا این حد ارزان است؟ و از سایر دست‌اندرکاران پرسید به جز منع و هشدار چه راهکار دیگه‌ای را مدنظر دارند و می‌خواهند اجرا کنند؟
چقدر با چرخه بیولوژیک گرسنگی و سیری آشنا هستید؟ آیا شما هم یکی از آنها در وجود خودتان دارید؟ نتایج تحقیقات نشان می دهند اعصاب شکم براساس ساعت مشخصی کار می کنند و در زمان های خاصی از روز غذا خوردن را محدود می کنند.
این پژوهش که در مجله نوروساینس چاپ شده نشان می دهد که مغز ما به چه صورت زمان گرسنگی و سیری را کنترل می کند. براساس نتایج بررسی های محققان، وقتی غذا می خوریم معده ما کشیده می شود و اعصاب نسبت به این حالت واکنش نشان می دهند. این اعصاب به مغز ما خبر می دهند که معده تا چه حد پر است و چه زمان باید از غذا خوردن دست بکشیم.
روش های تنظیم ساعت شکم
تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد، با این وجود محققان توصیه می کنند برای تنظیم ساعت شکم به چند نکته توجه کنید:
1 - صبحانه تخم مرغ بخورید
وقتی در وعده غذایی صبحانه غذاهایی پروتئین دار مانند تخم مرغ مصرف می کنید، تا قبل از خوردن ناهار کمتر گرسنه می شوید. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین در مقایسه با صبحانه های شیرین و پرکالری ساعت شکم شما را بهتر تنظیم می کند.
2 - برنامه غذایی تان را تنظیم کنید
برای اینکه بدانید چطور باید غذا بخورید و کدام مواد غذایی را به رژیم تان اضافه کنید، به مدت یک هفته وعده های غذایی تان را در یک دفترچه یادداشت کنید. بنویسید که چه غذاهایی می خورید، چقدر غذا می خورید و زمان خوردن وعده های غذایی اصلی شما چه ساعتی از روز است. حتی می توانید درباره زمان هایی که گرسنه می شوید هم اطلاعاتی یادداشت کنید.
در پایان هفته این نوشته ها را مرور کنید و تصمیم بگیرید که بعضی از عادت های غذایی را تغییر دهید تا ساعت شکم شما بهتر تنظیم شود. بهتر است در ابتدا تغییرات کوچکی ایجاد کنید. برای مثال با خودتان قرار بگذارید که به جای غذاهای کم ارزش و میان وعده های مضر، سراغ نان و پنیر و سبزی یا مغزهای خوراکی بروید. چند مورد از تغییرات کوچک و مثبت دیگر را هم می توانید به برنامه غذایی تان راه دهید:
- به جای لبنیات پرچرب، انواع کم چربشان را انتخاب کنید.
- میوه و سبزیجات تازه را جایگزین شیرینی و شکلات کنید.
- سر ساعت غذا بخورید؛ حتی وقتی سر کار هستید به این ساعت پای بند باشید.
- به زمان گرسنگی تان دقت داشته باشید. بدانید که چه زمان واقعا گرسنه هستید و چه وقت به دلیل عادت های غذایی ناسالم و تغییر ساعت شکم گرسنه می شوید.
3 - قبل از 3 بعدازظهر ناهار بخورید
نتایج تحقیقات اخیر نشان می دهد که بهتر است پرحجم ترین وعده غذایی روزانه شما قبل از ساعت سه خورده شود. افرادی که ناهارشان را به موقع می خورند، نسبت به افرادی که بعد از ساعت سه ناهار می خورند، کمتر دچار چاقی و اضافه وزن می شوند و ساعت شکمشان بهتر کار می کند.
4 - عصرانه مناسبی داشته باشید
مصرف عصرانه هم نکته دیگری است که برای تنظیم ساعت شکم باید به آن توجه کنید. بهتر است سه ساعت بعد از ناهار، عصرانه خوبی برای خودتان تهیه کنید که پروتئین خوبی داشته باشد. یک ساندویچ با 160 کالری که حدود 24 گرم پروتئین دارد، انتخاب مناسبی است.
این پروتئین می تواند شامل مقداری پنیر کم چرب باشد. نتایج تحقیقات پژوهشگران نشان می دهد که مصرف این عصرانه به شما کمک می کند تا شام بسیار سبکی بخورید و از پرخوری شبانه پرهیز کنید.
5 - برای غذا خوردن زمان داشته باشید
وقتی که هر روز و در زمان مشخصی صبحانه، ناهار و شام می خورید و برای میان وعده ها هم زمان مشخصی دارید، این موضوع به تنظیم ساعت شکم شما کمک می کند و از چاقی، دیابت و اضافه وزن دور می مانید.
6 - صبحانه را نادیده نگیرید
یکی از بدترین کارهایی که می تواند ساعت شکم شما را کاملا برهم بزند، نخوردن صبحانه است. به همین دلیل متخصصان تغذیه همواره به شما توصیه می کنند که برای خوردن صبحانه هم برنامه مشخصی داشته باشید. یک باور قدیمی به شما می گوید؛ «مانند یک پادشاه صبحانه بخورید، مثل یک شاهزاده میز ناهار خوبی داشته باشید و مانند یک فرد تهی دست شام بخورید».
در واقع، صبحانه وعده غذایی مهمی است که تحت هر شرایطی باید به سراغش بروید. وقتی صبحانه را با دقت انتخاب می کنید، انرژی مورد نیازتان برای فعالیت های روزانه به خوبی تامین می شود و هنگام ناهار بیش از حد گرسنه نمی شوید.
7 - آهسته غذا بخورید
تند و سریع غذا خوردن سبب می شود که در زمانی مشخص و تا قبل از انتقال پیغام سیری به مغز، غذای زیادی را به معده تان بفرستید. در نتیجه چاق می شوید. وقتی آهسته و سر فرصت غذا می خورید، اعصاب معده شما فرصت کافی دارند تا پیغام سیری را به مغز مخابره کنند و بدین ترتیب به موقع از غذا خوردن دست می کشید.
هر وقت متوجه شدید حدود 20 دقیقه بعد از پایان غذا خوردن تازه احساس سیری به سراغتان می آید، بدانیدکه سریع غذا می خورید و باید سرعت تان را کاهش دهید. وسط غذا خوردن کمی مکث کنید. حتی گاهی اوقات قاشق و چنگار را کنار بگذارید و بعد آنها را دوباره بردارید. این وقفه های کوتاه سرعت غذا خوردن شما را کم می کند.
8 - از استرس دوری کنید
در شرایطی که ناراحت و افسرده هستید یا استرس و تنش دارید، شاید در سیستم گوارشی شما اختلالاتی ایجاد شودو البته این احتمال وجود دارد که کمتر از معمول یا بیشتر از همیشه غذا بخورد. پس سعی کنید از محیط های پرتنش دور بمانید و برای داشتن زندگی بهتر، مهارت های زندگی را یاد بگیرید تا بتوانید به موقع از احساسات ناگواری مانند خشم و افسردگی دور بمانید و بدین ترتیب کمتر دچار اختلالات غذایی شوید.
9 - به حجم غذا توجه کنید
وقتی یک بشقاب پر از غذاهای خوشمزه جلویتان قرار دارد، به طور حتم برایتان دشوار است که بخشی از آن را دست نخورده کنار بگذارید. پس حجم غذایتان را درست انتخاب کنید. در مهمانی ها و رستوران ها هم مراقب باشید تا بیش از معمول غذا نخورید.
10 - به مقدار کافی آب بنوشید
نوشیدن آب کافی سبب می شود که فعل و انفعالات بدن شما به خوبی انجام شود و مواد سمی به راحتی از بدن تان دفع شوند؛ بنابراین مصرف آب کافی برای تنظیم سوخت و ساز بدن اهمیت دارد. کم آبی گاهی اوقات سبب می شود که معده تان به اشتباه پیام گرسنگی را به مغز مخابره کند؛ در نتیجه بیش از حد غذا می خورید و چاق می شوید بنابراین توصیه متخصصان تغذیه را جدی بگیرید و روزانه هفت یا هشت لیوان آب بنوشید.
منبع: زندگی ایده آل