یزدفردا

سرم را سر سري متراش اي استاد سلماني                  كه ماهم در ديار خود سري داريم و ساماني

مهاجرت ، رخدادي تاثير گذار كه از همان روزهاي اوليه پيدايش حيات بر روي زمين در هزاران و ميليونها سال قبل ، همواره جزيي از زندگي جانداران از جمله انسان بوده است . بسياري از جانداراني كه توانايي حركت دارند در جستجوي يافتن شرايط بهتر براي زندگي به شكلهاي متفاوت اقدام به سفر و مهاجرت نموده اند بطوريكه در ميان تمامي اشكال متفاوت حيات ، اعم از جانداراني كه در آب يا در خشكي زندگي مي كنند و يا پرندگاني كه قادر به پرواز هستند مهاجرت مشاهده مي شود و حتي بعضا بدون آن امكان ادامه حيات و بقاي نسل وجود ندارد .

شايد اكثر ما اينروزها بحثهايي در مورد سفر به كرات ديگر مانند سياره مريخ و ايجاد يك تمدن جديد براي فراهم نمودن زمينه يك مهاجرت بزرگ انساني را شنيده ايم .

اگر چه حوزه اين بحث بسيار گسترده بوده و پرداختن به هريك از ابعاد و اشكال آن خود مي تواند سوژه كتابها و بحثهاي مفصل باشد ، اما هدف ما از اين نوشته صرفا پرداختن به مهاجرت انساني البته با نگاهي نو و متفاوت مي باشد كه اگر جدي گرفته شود مي تواند تاثيرات بزرگي بر زندگي جوامع انساني در راستاي افزايش صلح و دوستي ميان ملتها داشته ، و به نتايج مهمي در جهت توجه به مباحث حقوق بشري كه از دغدغه هاي اصلي اين روزهاي جامعه جهاني است دست يابد .

علل و انگيزه هاي مهاجرت مي تواند بسيار متفاوت باشد ، اما آنچه مسلم است اينستكه دست يافتن به شرايط بهتر براي زندگي همواره عامل مشترك تمامي مهاجرتهاست ، و حتي از منظر ديني اين موضوع آنقدر در دين مبين اسلام داراي اهميت است كه بارها در تعاليم اسلامي به آن توصيه گرديده و در طول تاريخ اسلام  شاهد مهاجرتهاي مهم و تاثيرگذاري بوده ايم كه نمونه هاي بارز آن مهاجرت جمعي از تازه مسلمانان در صدر اسلام به حبشه بنابر توصيه پيامبر ( ص ) ، و همچنين هجرت تاريخي پيامبر اسلام (ص ) از مكه به مدينه كه حتي به دليل اهميت موضوع و تاثيرات بزرگي كه در حيات اسلام داشت به عنوان مبداء تاريخ هجري برگزيده شده است .

اما در عصر حاضر مهاجرتها با انگيزه هاي متفاوتي انجام مي شود كه بعضا رخدادهايي نظير بروز جنگها يا حوادث طبيعي حتي ممكن است عامل مهاجرتهاي گسترده دست جمعي در يك نقطه از جهان گردد ؛ يافتن شرايط كاري مناسبتر ، ادامه تحصيل ، انگيزه هاي سياسي و حتي مذهبي ، جنگها و رخدادهاي طبيعي مي تواند از علل مهاجرتها در دنياي امروز باشد ، وليكن همانگونه كه ذكر شد انگيزه مشترك اكثر مهاجرتها دست يافتن به شرايط بهتر براي ادامه زندگي افراد و فرزندان است .

اما با وجود تمامي تاثيرات مثبتي كه ممكن است مهاجرت در زندگي افراد داشته باشد بعضا مشكلاتي بهمراه دارد كه كل زندگي افراد را تحت الشعاع قرار داده و بعنوان يك دغدغه بزرگ بطور دائم همراه افراد است و آنانرا آزار مي دهد . در كنار درد جانكاه غربت ، مشكل بزرگ ديگري كه معمولا در تمامي كشورهاي دنيا مشترك است اينستكه معمولا مهاجرين را به عنوان شهروند درجه دو به حساب مي آورند ، و در بسياري موارد در برخورداري از حقوق مدني و اجتماعي آنانرا نسبت به شهروندان و تبعه آن كشور در اولويت دوم قرار مي دهند ، بويژه  آنكه ممكن است افراد يا گروههايي با گرايشهاي نژادپرستانه اين تبعيض را پر رنگتر نمايند وحتي در مواردي به مهاجرين با ديده تحقير نگاه كنند ؛ متاسفانه اينگونه تبعيضها در كشورهاي كمتر توسعه يافته كه به اصطلاح جهان سوم تلقي مي شوند و بطور كلي از سطح آموزش پايينتري برخوردارند جدي تر مي شود .

در كشور ما به دلايل شرايط موجود در سالهاي اخير ، طبق آمارهاي جهاني با دو جنبه متفاوت موضوع مواجه بوده ايم ، از يكسو در آمار مهاجرت كنندگان بخصوص مهاجرت نخبگان در رتبه هاي بالاي بين المللي بوده ايم ، و از سوي ديگر به دليل جنگها و تنشهاي موجود در منطقه و كشورهاي همسايه ، و ثبات و امنيت موجود در كشور ما در زمينه مهاجرت پذيري و مقصد مهاجران نيز در رتبه هاي بالاي جهاني مي باشيم ، و اگر چه  در ميان مهاجران تابعيتهاي گوناگوني وجود دارند وليكن به دليل مرز مشترك و بسياري اشتراكات موجود بخصوص مشتركات فرهنگي ميان دو ملت ، بيشترين آمار را تابعين كشور همسايه ، افغانستان تشكيل مي دهند .

همانگونه كه اشاره شد در كمال تاسف يكي از بزرگترين معضلات آزار دهنده اي كه در تمامي دنيا وجود دارد ، برخورد نامناسب با مهاجرين مي باشد كه حتي در بسياري موارد به آنان به چشم حقارت نگاه مي شود ، در صورتيكه بسياري از آنان ممكن است افراد نخبه و تحصيلكرده اي باشند كه تواناييهاي مفيد و مثبت زيادي دارند و ليكن صرفا به دليل مهاجر بودن ناچارند در دشوارترين شرايط زندگي كرده و عمدتا با دستمزدهاي پايين سخت ترين كارها را انجام دهند .

اخيرا در برخي رسانه هاي داخلي كشور شاهد رخداد بسيار نيكو و پسنديده اي بوده ايم كه در تمامي اين سالها به ندرت مشاهده شده ، و آن نگاه متفاوت به مهاجرين بخصوص تبعه افغانستان بوده بطوريكه ضمن معرفي چهره هاي برجسته وموفقي مانند نويسندگان و شاعران افغان ، بعد حقيقي ديگري از وجهه مثبت و تواناييهاي آنانرا نشان داده كه بعنوان واقعيتي انكارناپذير موجود بوده ولي متاسفانه معمولا  در اكثر كشورهاي دنيا مورد غفلت واقع شده و به آن توجهي نمي شود .

اين نگاه پسنديده را به فال نيك مي گيريم و نه تنها بعنوان آغاز يك مسير جديد در كشور خودمان ، بلكه حتي مي توانيم آنرا براي تمام دنيا الگو سازي نماييم .

در شرايطي كه بسياري نقاط دنيا را جنگ فرا گرفته و صدر اخبار رسانه هاي دنيا را مرگ و كشتار تشكيل مي دهد و جمع كثيري از مردم دنيا خسته از اين جنگها و درگيريها ، تشنه دست يافتن به صلح و آرامشي پايدار هستند ، با اندكي توجه و تلاش در اين راه مي توانيم كشور خود را بعنوان الگويي قابل تقدير در مورد نحوه مواجهه مثبت و سازنده با مهاجرين معرفي نماييم .

همانگونه كه خاستگاه تئوريهاي مهمي همچون  " گفتگوي  تمدنها " از متن ملت بزرگ ايران مي باشد ، اين بار نيز قادر خواهيم بود رويكردهاي بزرگي در خصوص عملكرد متفاوت در مواجهه با مهاجرين به دنيا معرفي كنيم كه با طرح آن در مجامع بين المللي مانند سازمان ملل متحد ، ضمن ارائه چهره واقعي و صلح طلب ملت بزرگوار ايران ، مي توانيم تاثيرات شگرفي بر تعاملات بين ملتها و دست يافتن به صلح جهاني داشته باشيم .

بر مبناي اين رويكرد كشورها بجاي مواجهه منفي با مهاجران مانند ديدگاههاي نژاد پرستانه و ارائه چهره منفي از ديگر كشورها ، به معرفي وجوه مثبت ديگر كشورها و مهاجران آنها مانند سبقه تاريخي و فرهنگي ملتها و معرفي نخبگان و چهره هاي مثبت و تاثيرگذار آنها بخصوص در رسانه هاي معتبر خود مي پردازند ، كه قطعا شكل گيري اين رويه در مناسبات ملتها ، ضمن ايجاد تغييرات اساسي در نحوه برخورد و مواجهه با مهاجرين ، گامهاي بسيار جدي در راستاي ايجاد صلح و ثبات و بويژه دستيابي به اهداف مطرح در زمينه حقوق بشر جهاني برداشته خواهد شد .

طرح چنين رويكردي از جانب ملت بزرگوار ايران و بويژه برداشتن گامهاي عملي در اين زمينه نظير آنچه اخيرا در برخي برنامه هاي تلويزيوني شاهد آن بوده ايم ، ضمن اصلاح چهره ساختگي تبليغات رسانه هاي معاند ، مي تواند مارا بعنوان يك الگوي بزرگ جهاني در زمينه نحوه مواجهه با مهاجرين و همچنين در يك بعد فراتر بعنوان يك الگوي بزرگ جهاني در زمينه تامين حقوق بشري ملتها معرفي نمايد .

همانگونه كه در بحث چالش برانگيز توافق هسته اي با نمايش يك الگو به دنيا نشان داديم كه بزرگترين چالشهاي دنيا را بجاي خونريزيها و ويرانيهاي ميدان جنگ مي توان از طريق گفتگو و تعاملات مبتني بر عقلانيت و احترام حل نمود ، در اين موضوع نيز مي توانيم به دنيا نشان دهيم كه بجاي مواجهه منفي با مهاجرين ديگر كشورها ، با نشان دادن ابعاد مثبت حيات ملتها گامهاي بزرگ و تاثيرگذاري در زمينه حقوق بشر و صلح جهاني برداشته خواهد شد .

به اميد فرداهايي بهتر .