یزدفردا

تشدید رکود در بازار خودرو کشور در حالی این روزها به سوژه‌ای داغ تبدیل شده که شاید «خوش‌بینی محض ایرانی‌ها به حضور خودروسازان بزرگ خارجی در جاده مخصوص» و «تولید و عرضه محصولات باکیفیت و دارای قیمت مناسب» بیش از هر مساله دیگری به این رکود دامن زده است.

هرچند این «خوش‌بینی» طی یک ماه گذشته و پس از «توافق هسته‌ای وین» میان ایران و کشورهای گروه 1+5، شدت یافته است، اما ریشه‌ای حدودا یک سال و نیمه دارد و پس از توافق هسته‌ای ژنو، در میان نه فقط مشتریان بازار خودرو که در بین بخش بزرگی از جامعه ایران به وجود آمده است. توافق‌های هسته‌ای که میان ایران و کشورهای گروه 1+5 در ژنو، لوزان و به خصوص در وین رخ داد، مشتریان بازار خودرو کشور را به حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران خوشحال کرد تا آنها از دو جهت نسبت به آینده امیدوار شوند؛ اول اینکه این «حضور» می‌تواند عرضه محصولاتی با کیفیت و متناسب با استانداردهای جهانی در ایران را به دنبال داشته باشد و دوم اینکه خودروهای عرضه شده قیمت مناسبی خواهند داشت. به‌عبارت بهتر، بخش قابل‌توجهی از ایرانی‌ها با این تصور که قرار است محصولاتی جدید و با کیفیت و دارای قیمت مناسب روانه بازار کشور شوند، فعلا خرید خودرو را تحریم کرده‌اند. آنها در واقع بیم این را دارند که در صورت خرید خودرو در مقطع فعلی، در آینده و پس از ورود محصولات جدید به کشور متضرر شوند، بنابراین فعلا دست نگه داشته و چشم به آینده دوخته‌اند. این دسته از مشتریان خرید خودرو در این شرایط را ریسک دانسته و می‌خواهند آنقدر صبر کنند، تا در بهترین زمان ممکن، مناسب‌ترین و به‌صرفه‌ترین خودرو را بخرند. این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان، حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران و تولید و یا ورود خودروهای به روز و دارای قیمت و کیفیت مناسب به کشور، پروسه‌ای زمانبر به‌شمار می‌رود و شاید دو سال به طول بکشد. به گفته آنها، از طرفی مشخص نیست خودروهای آینده بازار ایران دارای قیمت مناسبی برای مشتریان باشند، به نحوی که حتی اگر امثال فولکس واگن و فیات و سیتروئن و بنز و... هم به ایران بیایند و خودرو تولید کنند، شاید قیمت محصولات آنها نتواند بخش بزرگی از مشتریان داخلی را راضی و شرایط را برای خودرودار شدن‌شان فراهم کند.

ورود خودروهای جدیددو سال دیگر

هرچند پس از توافق هسته‌ای وین، اخبار زیادی مبنی بر حضور خودروسازان خارجی در ایران منتشر شد، اما تا به امروز هیچ قراردادی میان آنها و شرکت‌های خودروساز داخلی به امضا نرسیده است. نه تنها قراردادی امضا نشده، بلکه نه خودروسازان خارجی برنامه‌ای برای حضور در ایران ارائه داده‌اند و نه داخلی‌ها از جزئیات مذاکرات خود با شرکت‌های خارجی و زمان حضور آنها در «جاده مخصوص» به میان می‌آورند. پژو و رنو از فرانسه، فولکس واگن و بنز از آلمان و فیات از ایتالیا، از جمله شرکت‌هایی هستند که تمایل خود برای حضور در بازار ایران را اعلام کرده و حتی مذاکراتی نیز میان آنها با خودروسازان کشور انجام شده است، اما زمان حضورشان اصلا مشخص نیست. در این بین، حتی پژو و رنو که پیش‌تر طعم بازار خودرو کشور را چشیده‌اند و مذاکراتی بسیار جدی میان آنها و غول‌های جاده مخصوص انجام شده نیز جزئیات برنامه خود برای حضور در ایران را اعلام نکرده‌اند، چه رسد به فولکس و فیات که تازه در مراحل اولیه مذاکرات با ایران خودرو و سایپا قرار دارند. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد حضور بزرگان خودروسازی دنیا در ایران، پروسه‌ای زمانبر به شمار می‌رود و این طور نیست که از فردای لغو تحریم‌ها، فولکس و فیات و پژو و رنو و... محصولات جدید خود را روانه بازار ایران کنند. آن طور که سعید لیلاز کارشناس اقتصادی کشور در گفت و گو با اقتصادنیوز عنوان کرده، اگر بین خودروسازان داخلی و خارجی تفاهمی شکل گیرد حداقل دو سال طول می‌کشد تا آن تفاهم یا قرارداد به مرحله تاثیرگذاری خود بر بازار نزدیک شود. به گفته وی، این گونه نیست که بگوییم مثلا امروز فولکس واگن یا فیات به ایران آمده‌اند پس دست نگه داریم و خودرو نخریم تا ارزان شود؛ زیرا ورود خودروهای جدید دو سال طول خواهد کشید. اظهارات لیلاز را دبیر انجمن خودروسازان نیز به نوعی تایید کرده و می‌گوید که تولید خودروی جدید با شرایط اعلام شده حداقل دو سال زمان نیاز دارد و نباید تصور کنیم مثلا از شش ماه دیگر خودروهای جدید اروپایی یا خارجی وارد خطوط تولید خواهند شد. احمد نعمت بخش تاکید کرده که پس از تصویب برجام در مجالس ایران و آمریکا، دو سه ماه طول می‌کشد تا مناقصه‌ها برای حضور خودروسازان خارجی در ایران برگزار و تازه معلوم شود چه شرکتی برنده آن می‌شود. به گفته وی، پس از انتخاب طرف خارجی هم چند ماه باید برای مذاکرات و عقد قرارداد زمان گذاشت و چندین ماه دیگر نیز بابت ساخت قالب خودروهای جدید و تولید و عرضه آنها به بازار حوصله کرد.

خودروهای ارزان می‌آیند؟

اما دلخوشی دیگر مشتریان ایرانی، ورود خودروهای دارای کیفیت و قیمت مناسب به کشور است، چه آنکه آنها امیدوارند با حضور بزرگان خودروسازی جهان، صاحب محصولاتی ارزان‌تر و البته با کیفیت‌تر از خودروهای داخلی شوند. این در شرایطی است که به اعتقاد کارشناسان، تضمینی برای ورود خودروهای ارزان به کشور وجود ندارد؛ زیرا خودروسازان خارجی به هر حال مجبورند در فضای کسب و کار ایران فعالیت کنند و از طرفی، بعید است از پرداخت تعرفه واردات قطعات معاف شوند. به اعتقاد کارشناسان، مساله دیگر اینجاست که کیفیت بالا، قیمت خاص خود را نیز دارد؛ به‌عبارت بهتر، این طور نیست که مثلا فولکس و فیات خودروهای باکیفیت خود را با قیمتی ارزان در ایران عرضه کنند و ایرانی‌ها بتوانند با پول پراید و پژو 405، محصولات روز اروپا را سوار شوند. با این حساب حتی با حضور خودروسازان خارجی در ایران نیز شاید باز هم بخش قابل‌توجهی از مشتریان ایرانی نتوانند از این کلاه، نمدی برای خود بسازند و همچنان مجبور به خرید خودروهای داخلی باشند.