یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلیعدهاي از مفسرين ذيل آيات 21 تا 24 سوره كهف آورده‌اند «ساختن معبد به احترام قبور بزرگان دين نه تنها حرام نيست – آنچنان كه وهابيها مي‌پندارند - بلكه كار خوب و شايسته‌اي است. اصولا بناهاي ياد بود كه خاطره افراد برجسته و با شخصيت را زنده نگه مي‌دارد هميشه در ميان مردم جهان بوده و هست و يك نوع قدرداني از گذشتگان و تشويق براي آيندگان در آن كار نهفته است. اسلام نه تنها از اين كار نهي نكرده بلكه آن را مجاز شمرده است. وجود اين گونه بناها يك سند تاريخي بر وجود اين شخصيت‌ها و برنامه و تاريخشان است به همين دليل پيامبران و شخصيت‌هايي كه قبر آنها متروك مانده، تاريخ آنها نيز مورد استفهام قرار گرفته است. اين نيز واضح است كه اين گونه بناها كمترين منافاتي با مسئله توحيد و اختصاص پرستش به «الله» ندارد زيرا احترام، مطلبي است و عبادت و پرستش مطلبي ديگر» 1
بنابراين احداث آرامگاه بر روي قبور بزرگان دين به ويژه براي مرجع عاليقدر و رهبر عظيم‌الشان مذهبي و سياسي امام خميني(ره) بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران و دركنار آن فراهم نمودن امكاناتي كه زائران حرم در آسايش و رفاه باشند اقدامي ارزشمند، ممدوح و پسنديده است.
اخيراً درباره ساخت حرم امام (ره) اظهارنظرهاي متفاوتي در بعضي از رسانه‌ها منتشر گرديده كه در آغاز جهت اطلاع خوانندگان آيينه يزد بخشي از مصاحبه رئيس و قائم مقام موسسه حفظ و نشر آثار امام (ره) و بعضي از موافقان و مخالفان تزئينات و هزينه‌هاي آن پروژه درج مي‌گردد.
محمدعلي انصاري رييس موسسه حفظ و نشر آثار امام خميني(ره) مي‌گويد:«امام يك رهبر بزرگ مذهبي سياسي بود و مردم حتي از امام شفا مي‌خواهند. بنابراين نمي‌توان حرم امام را با مقبره يا بناي ياد بود مهاتما گاندي مقايسه كرد و انتظار داشت تنها يك پارك بزرگ و فضاي سبز وسيع بسازيم و قبر را با يك سنگ در وسط آن قرار دهيم.»2
حميد انصاري قائم مقام موسسه حفظ و نشر آثار امام خميني(ره) در خصوص محل تامين بودجه ساخت و ساز حرم بنيان گذار كبير انقلاب اسلامي، عنوان كرد:«محل تامين هزينه‌هاي ساخت حرم امام خميني(ره) كمك‌هاي مردمي، نذورات، دولت، مجلس و حركت هايي بود كه مسئولين حرم انجام دادند. در اين مسير همه كمك كردند تا اين بنا شكل گرفته و تداوم يابد... حرم هر چه مجلل تر باشد نشانه عشق به امام(ره) است»3
پرويز كرمي مشاور علمي و فن آوري رييس جمهور اظهار داشت: «شبكه‌هاي اجتماعي به هر حال بخشي از فضاي رسانه‌اي به حساب مي‌آيد اما پيش از آنكه اخبار آنها از صحت و درستي برخوردار باشد برگرفته از شايعات بزرگ نمايي است. رئيس هيئت مديره انجمن فعالان روابط عمومي ايران ادامه داد: البته ما بايد شخصيت ساده زيست امام را و زي طلبگي و توجه ايشان به مستضعفان و پابرهنگان را به درستي تبيين و ترويج كنيم. امام در زمان حيات مبارك شان نه تنها اجازه ترميم ساده و سفيدكاري حسينيه جماران را نمي‌دادند، بلكه در زمينه مسائل شخصي و حكومتي برابر آنچه كه از زندگي شخصي ايشان و رفتار حكومتي ايشان به جامعه منتقل شده كمال ساده زيستي و امساك را داشتند، به طوري كه وزير امور خارجه وقت دومين ابر قدرت دنيا يعني شوروي سابق در مواجهه با منزل و محل ملاقات امام، از سادگي آن به شدت تحت تأثير قرار گرفته بود.»4
مسيح مهاجري مدير مسئول روزنامه جمهوري اسلامي نيز در يادداشتي به توصيف تزيينات جديد پرداخت و نوشت:« فضاي بسيار وسيع، سقف و پايه‌هاي بسيار مستحكم و ديوارهاي ضخيم بتوني اطراف، چنان توجه مرا به خود جلب كرده بودند كه نتوانستم با حال عادي هميشگي مشغول زيارت شوم و بدون آنكه بفهمم چه كرده‌ام از همان مسير برگشتم و غرق در اين تفكر شدم كه آيا امام خميني با اين هزينه كردن براي مقبره خود موافق است؟ در مسير رفت، به هتل، تالارها،پاساژها، فروشگاه‌ها، گلدسته‌ها، گنبدهاي كوچك و بزرگ و ساير ساخت و سازهاي پرزرق و برق كه در مجموعه‌اي با عنوان حرم امام خميني ساخته شده‌اند خيره شده بودم و بدون آنكه ذره‌اي ترديد كنم آنها را وصله‌هاي ناچسبي براي حرم امام خميني يافته بودم.
اما هنگامي كه آن تونل و آن فضاي وسيع و پرهزينه زيرزمين را ديدم، غربتي وصف‌ناشدني براي امام خميني احساس كردم كه تا آن روز، احساس نكرده بودم. در مسير بازگشت، تا زماني كه به خانه رسيدم، نتوانستم خود را از سئوالي كه با آن درگير شده بودم رها كنم...» 5
سردار رمضان شريف مسئول روابط عمومي كل سپاه پاسداران با اشاره به فضاسازي‌هاي رسانه‌اي پيرامون بازسازي حرم مطهر حضرت امام (ره) اعلام نمود: «طي چند روز اخير شاهد برخي واكنش‌ها نسبت به بازسازي حرم مطهر حضرت امام (ره) در فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي بوديم، هر چند پيشنهادات و انتقادات مطرح شده پيرامون اين موضوع از سر دلسوزي است اما بايد با هوشمندي مراقبت كرد تا خداي ناكرده به نوعي عمل نشود كه موجبات سوء استفاده دشمنان امام و انقلاب فراهم آيد.»6
نگارنده اين سطور بر اساس مدارك و شواهد و سوابقي كه به شرح زير خواهد آمد در مورد تزئينات آرامگاه آن بزرگ مرد تاريخ به ويژه بخشي از آن كه از بيت‌المال بوده است نظر ديگر منتقدان را دارد و با وضعيت موجود موافق با اين گونه هزينه‌هاي گزاف نمي‌باشد.
همانگونه كه در يكي از شماره‌هاي قبل در اين ستون با عنايت به وجود مساجد عظيم و بزرگ در مركز يزد با ساخت مصلاي جديد در دارالعباده موافق نبوده و هنوز هم با دلايل مندرج در سر مقاله شماره 297 آيينه يزد بر اين نظريه باقي مي‌باشد.
چون اعلام گرديده بخشي از هزينه‌ها از سوي دولت، مجلس و نهادهاي تبليغاتي و انقلابي تامين شده است لذا رسيدگي به زندگي پا برهنگان و مستضعفان مورد عنايت امام راحل (ره)، فرزندان بي‌سرپرست يا بدسرپرست، خانواده‌هاي زندانيان، مقاوم سازي و تجهيز مدارسي كه از امكانات اوليه محروم هستند و حل مشكلات كارتن خواب‌ها، بي پناهان و حاشيه نشينان، فراهم نمودن حداقل امكانات رفاهي و بهداشتي براي آنان و دهها مورد از اين قبيل امور به طور قطع در اولويت قرار دارد.
حضرت امام (ره) در پاسخ به نامه مقام معظم رهبري حضرت آيت ا... خامنه‌اي و آيت ا... اكبر هاشمي رفسنجاني درباره احداث مصلاي تهران مرقوم مي‌فرمايند.«باسمه تعالي - با حفظ جهات شرعي در مورد زمين مذكور با پيشنهاد حجتي الاسلام، آقايان: خامنه‌اي و هاشمي، موافقت مي‌شود ان‌شاءاللّه در كنار ساختن مصلاي تهران، در ساختن بينش كفر ستيزي مسلمانان موفق باشيد. ضمنا سادگي مصلا بايد يادآور سادگي محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و شديدا از زرق و برق ساختمان‌هاي مساجد اسلام امريكايي جلوگيري شود. خداوند تمامي دست‌اندركاران برپا كننده مساجداللّه را تاييد فرمايد.23/8/67» 7
امام(ره) روز 15 اسفندماه 1357 خطاب به علما و روحانيون حوزه علميه قم مي‌فرمايد: «الآن وزارتخانه‌ها اين را مي‌گويم كه به دولت برسد- نبايد اين تزيينات فوق‌العاده‌اي كه صرف شده است در اينجا و آنجا باز محفوظ باشد. اينها را بگذاريد در بانك‌ها، بگذاريد در[خزانه] براي ملت خرج بكنيد. ملت عدالت مي‌خواهد، اتاق بزرگ نمي‌خواهد. ملت وزارتخانه مي‌خواهد، وزارتخانه اسلامي، نه آن وزارتخانه كاخ دادگستري، كاخ نخست‌وزيري، كاخ وزارتِ مالي، هي كاخ! كاخ مال ملت است. اين تزييناتي كه الآن در اين كاخ‌ها موجود است، علاوه بر اينكه بسياري‌اش يا بعضي‌اش از محرّمات است و حتماً بايد دولت توجه كند به آن، دولتي كه مي‌گويد دولت اسلامي است و هستند نبايد تحت تأثير واقع بشود... مي‌ترسند كه مبادا يك وقت ميهماني از اجانب بيايد در كاخ دادگستري يا در كاخ نخست‌وزيري و آنجا ببيند كه يك [محيط] محقري است؛ بايد حتماً به فرم غرب باشد؟!
آن وقتي كه نَفْس شما قوي شد و اعتنا نكرديد، اعتنا به اين زخارف نكرديد، آن وقت است كه از شما حساب مي‌برند….دولت‌ها بفهمند كه قدرت به اين نيست كه ظرف طلا باشد و ظرف نقره باشد، قدرت به اين نيست كه پردههاي كذا باشد، بزرگي و عظمت به اين نيست كه پردههاي كذا باشد و مبل‌هاي كذا باشد از مال اين ملت ضعيف! خود ملت توي اين غارها زندگي بكند و شما در كاخ‌هاي دادگستري و در كاخ‌هاي نخست‌وزيري؟! تعديل كنيد خودتان را؛ اگر از خودتان شروع نكنيد نمي‌توانيد اصلاح كنيد. وزارتخانه‌ها را اصلاح كنيد.»8
امام رحمه‌ا... عليه به مرحوم آيت ا... مشكيني و فخرالدين حجازي تذكر دادند تا از بيان سخنان مبالغه آميز در مورد ايشان خودداري نمايند ضمناً از قول «حاج عيسي» خدمتگزار امام (ره) نيز نقل گرديده است: «بعضي وقت‌ها پيش مي‌آمد كه امام روزي دو بار ملاقات داشتند. يك روز خيلي عجيب بود. بس كه مردم گفته بودند «روح مني خميني، جان مني خميني»؛ امام از آن بالايي كه در حسينيه نشسته بودند آمدند پايين و يك گوشه‌اي چنان مظلومانه نشستند و گفتند:«اين حرف‌ها را نزنيد. مي‌ترسم باورم بشود». خيلي اين حرف عجيب بود.....صبحانه ايشان همان چيزي را مي‌خوردند كه ما مي‌خورديم. همان شير يا چايي. ظهر هم مقداري گوشت بار مي‌كردند و آبش را مي‌خوردند......شب‌ها هم غذاي حاضري مي‌خورد مثل نون پنير و انگور يا نون و پنير و خربزه. امام تجملاتي نبودند كه در خانه‌شان بريز و بپاش باشد...... امام هيچ‌گاه من را دعوا نكردند. امام مي‌گفت خدايا من را با حاج عيسي محشور كن. چنين آدمي با تواضعي چطور ممكن بود من را دعوا كند. حتي امام چايي خودش را خودش درست مي‌كرد اما وقتي ميهمان براي ايشان مي‌آمد؛ من براي آنها چايي مي‌بردم»9
اساساً پيروان مكتب اهل بيت بر اين باورند كه قبور مطهر انبياي خداوند و اولياي ايشان و ائمه معصومين(ع) حرم‌هاي امن الهي و محل نزول رحمت پروردگار و بلند شدن نام و ياد خداوند و ذكر تسبيح و مناجات و دعا و طلب نياز بندگان خداست. مراقد بزرگان و اولياي دين و امام زادگان و بزرگان علما و سادات از فرزندان امامان معصوم نيز در اين شمارند و زايران اين مراقد و قبور نوعاً به هنگام زيارت، حاجات و نيازهاي خود را مطرح مي‌كنند و از پروردگار متعال مي‌خواهند به بركت آن ذوات مقدس ومعظم دعايشان مستجاب شود و حاجتشان بر آورده گردد. در روايات آمده است كه بر مزار والدين نيز پس از دعا براي مغفرت آنان طلب حاجت كنيد كه مستجاب است. قدر مسلم امام راحل عظيم الشان نيز از بندگان شايسته پروردگار است واين كه گفته شده حتي بعضي شفاي بيماران را در جوار مرقدشان از خدا مي‌خواهند نكته‌اي به حق و بجاست. اما اين مساله هيچ ارتباطي به تزيين و آراستن و مطلا كردن و رقم‌هاي هزينه‌اي سنگين صرف زيبا سازي و درهاي آراسته به طلا و نقره و سنگ‌هاي قيمتي پرهزينه و نقش‌هاي اسليمي و سقف‌هاي مقرنس و امثال آن ندارد.
مرقد امام بزرگوار اگر صورت خاكي اوليه را هم دارا باشد زيارتگاه شيفتگان وعارفان و محل دعا و مناجات و راز و نياز با خداوند خواهد بود. بي ترديد محلي در شأن زايران و مكان مناسب استراحت و حضور اجتماعات در مناسبت‌هاي مختلف با تهويه مطبوع و فضاي قابل استفاده از ضروريات آن جايگاه با عظمت است اما پرداختن به مسايلي كه هيچ ارتباطي با نيازهاي ضروري ندارد از جمله مصاديق اسراف و زياده روي مي‌باشد.
مديرمسئول
پي نوشت‌ها:
1- «تفسير نمونه»، جلد 12، صفحه 388
2- عصر ايران، 12/3/94
3- شبكه اطلاع رساني دانا، 11/3/94
4- سايت جماران، 13/3/94
5- سايت نظر نيوز، 10/3/94
6- خبرگزاري مهر، 11/3/94
7- «صحيفه امام خميني(ره)»، جلد 21، صفحه 189-188
8- همان، جلد6، صفحات 328 و 329 و 330
9- خبرگزاري تسنيم، 14/3/94