یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی
جلسه شوراي فرهنگ عمومي يزد و نقد و نظري پيرامون آن
رضا سلطان زاده
مدیر مسئول هفته نامه آيينه يزد
بي‌ترديد قابل تحسين و تقدير است و گاه عده‌اي را هم به وجد مي‌آورد كه در شهر دارالعباده زندگي مي‌كنند، 21 سال دانش‌آموزان استان در كنكور صدرنشين مي‌باشند، يزدي‌ها خوشنام هستند، يزد الگوي خوب فرهنگي براي ديگر شهرها و استان‌ها است نكات مثبت فرهنگي استان بايد مورد عنايت و توجه قرار بگيرد تا با ناهنجاري‌ها مبارزه نمود و...
اما اگر وضع تاسف بار ترافيك شهر را ملاحظه نمايند، گاه شاهد دعواها و نزاع‌هاي خياباني باشند، در ساختمان‌هاي عريض و طويل دادگستري‌هاي استان رفت و آمد كنند، ازدحام افراد مراجعه كننده در طبقات و راهروها را ببينند، از پرونده‌هاي موجود آگاه شوند، به تعداد زندانيان در استان پي ببرند، از چك‌هاي برگشتي موجود و جعل در اسناد و معاملات صوري و تخلفات و جرائمي كه در اين ديار رقم مي‌خورد اطلاع پيدا كنند، آمار معتادان يا خانواده‌هايي كه به علل گوناگون شيرازه زندگيشان از هم پاشيده شده است را بدانند، سري به محلات فقيرنشين و آموزشگاه‌هاي آن بزنند، از تعداد دختران و پسراني كه به علت فقر و بدبختي نتوانستند سرپناهي براي خود تهيه كنند و با مختصر جهيزيه و يا وسيله زندگي خانواده‌اي تشكيل بدهند، از آمار زنان بي‌سرپرست و فرزندان بدسرپرست و يا افرادي كه تحت حمايت كميته امداد امام خميني(ره) و سازمان بهزيستي هستند مطلع شوند، اما در برابر ماشين‌هاي چند صد ميليون توماني كه در خيابان‌ها رفت و آمد مي‌كنند، مجالس عروسي‌هاي پرطمطراق كه حتي از سوي عده‌اي از حاجي بازاري‌ها و متشخصان و افراد صاحب عنوان شهر برگزار مي‌گردد، ويلاها و ساختمان‌هاي چند ميليارد توماني و اختلافات طبقاتي و تبعيض‌هاي موجود را مشاهده نمايند، زنان و مرداني را بشناسند كه براي گردش و تفريح و يا خريد لباس و وسايل زندگي بار سفر مي‌بندند و به دورترين نقاط مي‌روند تا گران‌ترين لباس و وسايل زندگي تهيه كنند آنگاه مي‌بينند وضعيت زندگي ساكنان اين شهر با فرهنگ عمومي منطبق با احكام اسلامي چه فاصله‌اي دارد!!
در ايام دهه فجر با حضور حجت الاسلام والمسلمين سيدحسين شاهمرادي دبير شوراي فرهنگ عمومي كشور و تعدادي از ائمه جمعه شهرستان‌هاي استان و مقامات و مسئولان اجرايي و اداري جلساتي در يزد برگزار گرديد و مذاكراتي پيرامون مصوبات شورا و يادآوري اين كه بسياري از آنها يا اجرا نشده يا ضمانت اجرايي ندارند از سوي شركت كنندگان در آن همايش‌ها پيشنهادها و نظراتي پيرامون فرهنگ عمومي اظهار شد كه بخشي از آن در خبرها و رسانه‌ها درج گرديد و بعضي از سخنان و انتقادات در همان چهار ديواري‌ها باقي‌ماند. تنها عده‌اي مطالب را شنيدند و يا صداها ضبط گرديد و چه بسا افرادي از حاضران درباره اعلام صحت و سقم و يا تاييد و تكذيب نظرها فرصت بحث و مناظره و گفتگو نيافتند.
نماينده مردم يزد در مجلس خبرگان رهبري در آن جلسه بر رعايت اعتدال در همه امور تاكيد كرد و گفت افراط و تفريط آفت زندگي فردي و اجتماعي است. اگر مي‌بينيم كه غرب در مواردي نظير نظم، انضباط و امانتداري و... موفق است ريشه آن از اسلام است زيرا اسلام بر نظم و انضباط و رعايت حقوق ديگران تاكيد دارد اما در كشور ما كمتر به آن توجه شده است. ساده زيستي يكي از مسايل مهم در سبك زندگي اسلامي است اما مي‌بينيم كه متاسفانه جوانان ما اسير تجملات شده‌اند و اين سبك بايد اصلاح گردد»1
پرسشي مطرح است كه جوانان از چه كساني الگو مي‌گيرند و چرا اسير تجملات شده‌اند؟ به يقين بايد علماي دست‌اندركار و مسئولان امور در كشور به اشرافي‌گري و تجمل گرايي روي نياورند و در زندگي روزانه اسراف و تبذير ننمايند. اتومبيل‌هاي چند صدميليون و ميليارد توماني سوار نشوند. خود را اسير كارخانه و شركت و واردات و صادرات نكنند. در ويلاها و خانه‌هاي آنچناني ساكن نشوند. وقتي يكي از كارگزاران حضرت علي خانه باشكوهي ساخت حضرت به او فرمود: سكه‌هاي طلا و نقره سر برآورده خود را آشكار ساختند همانا ساختمان مجلل بي‌نيازي و ثروتمندي تو را مي‌رساند»2
با هواپيماي اختصاصي به مسافرت نروند، از بيت‌المال براي برگزاري همايش‌ها و جلسات بي‌نتيجه و يا كم اثر هزينه ننمايند. دستگاه‌ها و سازمان‌هاي نظارتي با دقت و تيزبيني وظايف خود را انجام دهند و از همه مهمتر روحانيت به اين نكته توجه نمايد كه:
بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران اهل علم را به ساده‌زيستي و زي‌طلبگي توصيه مي‌نمايند و روز 4/3/62 خطاب به اعضاي شوراي مركزي ائمه جمعه مي‌فرمايند: «درست مانند علماي گذشته ساده زندگي كنيد. در گذشته چه طلبه و چه عالم بزرگ شهر زندگيشان از سطح معمولي مردم پايينتر بود و يا مثل آنها بود. امروز سعي كنيد زندگيتان از زي آخوندي تغيير نكند. اگر روزي از نظر زندگي از مردم عادي بالاتر رفتيد بدانيد كه دير يا زود مطرود ميشويد؛ براي اينكه مردم مي‌گويند ببينيد آن وقت نداشتند كه مثل مردم زندگي ميكردند، امروز كه دارند و دستشان مي‌رسد از مردم فاصله گرفتند. بايد وضع مثل سابق باشد، بايد طوري زندگي كنيم كه نگويند طاغوتي هستيم.»3
و در روز 16/2/64 با اشاره به لزوم ساده زيست بودن روحانيون مي‌گويند:
« يكي از امور مهم هم اين است كه روحانيون بايد ساده زندگي كنند. آن چيزي كه روحانيت را پيش برده تا حالا و حفظ كرده است، اين است كه ساده زندگي كردند. آنهايي كه منشأ آثار بزرگ بودند، در زندگي ساده زندگي كردند. آنهايي كه در بين مردم موجّه بودند كه حرف آنها را ميشنيدند، آنها ساده زندگي كردند... همين ديدن اينها براي انسان يك درسي بود، وضع زندگي آنها براي انسان، يك وضعي بود، درس بود براي انسان، عبرت بود. هرچه برويد سراغ اينكه يك قدم برداريد براي اينكه خانه تان بهتر باشد، از معنويت تان بههمين مقدار، از ارزش تان به همين مقدار كاسته مي‌شود. ارزش انسان به خانه نيست، به باغ نيست، به اتومبيل نيست. اگر ارزش انسان به اينها بود، انبيا بايد همين كار را بكنند. انبيا سيره شان را ديديد چه جور بوده. ارزش انسان به اين نيست كه انسان يك هياهو داشته باشد، يك اتومبيل كذا داشته باشد، يك رفت و آمد زياد داشته باشد. ارزش روحانيت به اين نيست كه يك بساطي داشته باشد و يك دفتري و يك دستكي داشته باشد. »4
استاندار يزد در آن جلسه گفت: بايد دروغ، ريا، حيله و بدگويي در كشور برچيده شود و جاي خود را به همكاري و تعاون بدهد. استاندار يزد اظهار داشت: «خانواده... از اهميت بالايي برخوردار است؛ چرا كه برنامه‌ريزي‌هاي مناسب بايد در همين نهاد خانواده تدوين شود. اگر ما اصول اخلاقي كه در دينمان وجود دارد را رعايت كنيم ديگر مشكل فرهنگي نخواهيم داشت. ميرمحمدي با اشاره به اينكه فرهنگ يك مقوله همه‌گير است گفت: بايد بتوانيم با بهره‌گيري از انديشمندان و فرهيختگان استان به كمك رفع مشكلات فرهنگي خود بپردازيم... بايد معلمان و والدين در تربيت دانش‌آموزان و فرزندان خود تعادل را رعايت نمايند.»5
امام جمعه بخش مركزي يزد با بيان اينكه مشكلات فرهنگي در استان يزد بسيار است و بايد كار از جايي شروع شود، اظهار داشت:« به نظر من كار بايد ابتدا از ادارات و دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها آغاز شود. تعارض بين مسئولان بايد از بين برود و صداقت و دين‌باوري بايد در بين كاركنان ادارات ترويج و نهادينه شود زيرا تا زماني كه در بسياري از دستگاه‌ها اساس برخورد با مردم بر بي اعتمادي است و برخي منكرات، ناديده گرفته مي‌شود، نمي‌توان توقع ترويج فرهنگ اسلامي را در جامعه داشت. وي تصريح كرد: به نظر من كار ابتدا بايد از ادارات و مسئولان آغاز شود و سپس به جامعه تسري پيدا كند زيرا دستگاه اجرايي نماينده نظام اسلامي است و در نظام اسلامي بسياري از برخوردها و روش‌ها پسنديده نيست.»6
اگر اظهارنظر فوق كاملاً درست باشد بنابر اين در چند دهه اخير با در دست داشتن تمام شبكه‌هاي صدا و سيما، صرف هزينه‌هاي هنگفت در سازمان‌هاي متعدد تبليغاتي و فرهنگي و دستگاه‌هاي فراواني كه در امر فرهنگ سازي و پرورش جامعه فعاليت داشته‌اند آيا باز هم براي فرهنگ‌سازي و پيشبرد امور اجتماعي و آگاه نمودن مردم به يك زندگي همگام با ضوابط اسلامي از ابتدا بايد شروع كرد؟ چون تعارض بين مسئولان حل نشده و دين باوري و صداقت و راستي در بين كارمندان كه به نظر مي‌رسد ديواري از آنها كوتاهتر نيست نهادينه نشده است مسئول چه كساني هستند و برگزاري جلسات تبليغي، سخنراني‌ها، گردهم آيي‌ها، نشست‌ها، سمينارها، تخصيص بودجه‌هاي فراوان تاكنون چه نتايجي در برداشته است كه امروز گفته مي‌شود در بسياري از دستگاه‌ها اساس برخورد با مردم بر بي‌اعتمادي است؟
نگارنده اين سطور بيش از 50 سال است با معلم و دانش‌آموز سروكار دارد، درباره تهاجم فرهنگي و برنامه‌هاي اسلام‌ستيزي استكبار و مخالفت غرب و شرق با اين نظام هم در حد توان و با بضاعت اندك مطالبي را منتشر كرده است. اما به دانش‌آموزان و دانشجويان و جامعه چگونه پاسخ دهيم كه چرا اختلاف سليقه و نظر افراد و شهروندان كه ممدوح و پسنديده است و مي‌تواند باعث رشد و شكوفايي در جامعه بشود اغلب سبب، كينه توزي، تهمت زدن، از ميدان بدركردن برادران ديني، سوء ظن نابجا آن هم نه تنها در ميان مردم يك شهر و ديار و قوم و طايفه بلكه در يك خانه بين پدر و فرزند و مادر و خواهر رواج دارد؟ چه كساني به افراط و تفريط‌هاي پديده آمده دامن مي‌زنند؟ نكته‌اي كه از سوي يكي از حاضران در آن جلسه مطرح گرديد و بايد مورد عنايت و توجه بيشتر مسئولان امر قرار گيرد مبارزه با فقر و تنگدستي و حفظ كرامت و شخصيت مردم و از همه مهمتر اصلاح هر چه بيشتر عملكرد عالمان و حاكمان است.
«و اين وظيفه‌ي بزرگ و ريشه‌اي، يعني عدالت طلبي اسلامي، بر عهده‌ي هر مسلماني گذاشته شده و تكليف همگان است، و هيچ‌كس نبايد درباره‌ي آن سستي كند، ليكن در اسلام دو دسته‌اند كه نسبت به قضاياي انساني، و مصالح و مفاسد اجتماعي، و عدالت معاشي، و بساماني يا نابساماني اوضاع خلق خدا، مسئوليتي بيشتر و عميق‌تر و سنگين‌تر دارند، بلكه صلاح و فساد جامعه‌ي ديني، و سامان داشتن‌ها و بي‌ساماني‌هاي اوضاع مردم، همه و همه، به چگونگي احوال و اعمال، و عملكرد و موضعگيري آنان مربوط دانسته شده است. اين دو دسته، عالمان ديني‌اند و مسئولان حكومتي. پيامبر اكرم(ص) فرمود: دو دسته از مسلمانان هر گاه درست شوند، مسلمانان همه درست مي‌شوند؛ و هر‌گاه فاسد شوند، مسلمانان همه فاسد مي‌شوند. گفتند: اي پيامبر خدا! اين دو دسته كيانند؟ فرمود: عالمان و حاكمان.»7
مولاي متقيان حضرت‌علي (ع) پيشواي بزرگ موحدان هنگامي كه از موفقيت حكومت ديني ياد مي‌كند مي‌فرمايد:
«همه كساني كه در شهر كوفه زندگي مي‌كنند زندگيشان به خوبي تامين است پائين‌ترين افراد نان گندم مي‌خورند و خانه و سرپناه دارند و از بهترين آب آشاميدني استفاده مي‌نمايند»8
شايسته مي‌داند در پايان اين مقال توجه همگان را بدين نكته معطوف دارد كه شيوه انبياء و اولياء و ائمه بزرگوار و در دوران معاصر بنيانگذار جمهوري اسلامي حضرت امام خميني(ره) و بعضي از علما و مسئولان گرانقدر نظام بر محور و مدار ساده‌زيستي در خوراك و پوشاك و مسكن و وسيله نقليه و ابراز انزجار از مصرف‌زدگي و تجمل‌گرايي و اسراف و تبذير بود و مشي و منشي چون عامه مردم.
از خداوند بزرگ مي‌طلبيم كه همه ما را در جهت حل مشكلات و معضلات و نابساماني‌هاي فرهنگي با تمسك به سيره حضرات معصومين(ع) و پيروي از آن بزرگواران توفيق عنايت كند.
مدير مسئول
پي نوشت ها:
1- خبرگزاري مهر، 13/11/93
2- «نهج‌البلاغه»، ترجمه محمد دشتي(ره)، حكمت 355، صفحه 511
3- صحيفه امام خميني(ره)، جلد 17، صفحه 452 و 453
4- «همان»، جلد 19، صفحه 251 و 252
5- سايت شوراي فرهنگي عمومي كشور، 13/11/93
6- خبرگزاري مهر، 13/11/93
7- «الحياه»، علامه محمد رضا حكيمي، گزارشي درباره جلد سوم تا ششم، صفحه 95 و 96
8- همان، صفحه 59