یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلی.1.jpg)
به بهانه نور پردازي آب انبار چهار بادگيري رستم گيو واقع در بلوار بسيج يزد
چند روزي است كه آب انبار گيو زيبا شده وخصوصا در شب خيلي ديدني است به اين بهانه در مورد باني و سازنده اين آب انبار اطلاعاتي را جمع آوري كرده تقديم مي كنيم
معمار اين بناي تاريخي
استاد علي اكبر آخوندي خرمي معروف به استاد علي اكبر آخوند كه از معروفترين هنرمندان معماري ما بود و در سال 1378 در سن 110 سالگي از دنيا رفت و روحش شاد باد اولين كار وي همين آب انبار گيو بود كه 4000 متر مكعب آب را در خود ذخيره مي كرده و داراي چهار بادگير
زيباست
.1.jpg)
اما باني اين آب انبار
فرزانه ارباب رستم گيو
فرزانه ارباب رستم گيو در سال 1267 خورشيدي در يزد به دنيا آمد . آموزشهاي آغازين را در يزد ، در نزد استاد ماستر خدابخش ،ودر مدرسه كيخسروي آغاز نمود ودر سال 1287 خورشيدي روانه تهران شد و به كار بازرگاني پرداخت . پيشرفت ارباب رستم در تجارت (به همراه برادرش ارباب گيو شاهپور و سپس شركت يگانگي پارسيان ) به حدي بود كه نام گيو براي بازرگانان پشتوانه اي با ارزش شناخته مي شد
در فروردين 1312 خورشيدي در گردش چهاردهم وارد انجمن زرتشتيان تهران شد و از فروردين 1314 خورشيدي در گردش پانزدهم به سمت نيابت برگزيده شد و در تير ماه 1319خورشيدي پس از ارباب كيخسرو شاهرخ در گردش هفدهم به اتفاق آرا به سمت رياست انجمن انتخاب گرديد و تا پايان گردش 28 انجمن زرتشتيان اين سمت را در اختيار داشت (در كل 5 سال در مقام نيابت و 27سال در مقام رياست انجمن زرتشتيان) .
در دوره چهاردهم به عنوان نماينده زرتشتيان واردمجلس شد وتا دوره نوزدهم اين سمت را در اختيار داشت.تا اينكه به سبب زيادي سن نمايندگي مجلس را كنار گذاشت .
در تاريخ سوم مهر 1342 خورشيدي به دليل لياقت وشايستگي ، اولين فرد زرتشتي بود كه به عنوان نماينده انتصابي وارد مجلس سنا شد .
وي،همچنين، در تاريخ دهم آبان 1335 خورشيدي نشان درجه يك تربيت بدني و در تاريخ24 اسفند 1336 خورشيدي نشان درجه يك از وزارت فرهنگ دريافت نمود و در تاريخ نوزدهم تير 1345 به عضويت سازمان ملي حفاظت آثار باستاني درآمد .
.1.jpg)
فرزانه ارباب رستم گيو در آيين بزرگداشتي كه از سوي سازمان فروهر جوانان زرتشتي براي ارج نهادن به زحمات آن بزرگوار برگزار كرد ، فرمود :
“سپاس اهورامزداي بزرگ را كه به اينجانب توانايي خدمات ناچيزيكه انجام داده ام عنايت فرموده و از عموم كسانيكه با اينجانب همكاري صميمانه نموده اند قدرداني و تشكر مي نمايم زيرا بدون پشتيباني وحمايت و همكاري صميمانه آنان بي شك در خدمات اجتماعي و سياسي كامياب نمي گرديدم”.
ارباب رستم گيو بنياد رستم گيو را درسال 1337 خورشيدي تاسيس نمود. از نيـك كــــرداري ايشان مي توان به موارد زير اشاره نمود :
-ساخت دبستان گيو در تهران
-ساخت مجتمع بزرگ فرهنگي ،اجتماعي و مسكوني رستم باغ واقع درتهران پارس به به مساحت تقريبي 25000 مترمربع شامل آدريان ، كتابخانه ، تالارها ، ساختمانهاي مسكوني براي حدود 88 خانوار، زمين ورزشي و … .
-ساخت دبستان دخترانه استاد خدابخش در تهران .
-ساخت دبستان پسرانه استاد پورداود در تهران .
-ساخت آب انبار در تهران پارس .
-اهداي قطعه زميني به مساحت 15000 مترمربع به آموزش و پرورش استان تهران .
-ساخت درمانگاه در سوهانك تهران و اهداي آن به وزارت بهداري به نامگانه برادرزاده جوان خود مهربان گيو.
-ساخت يك باب مدرسه ، يك باب حمام ، يك باب مسجد در روستاي كوهان دماوند . وهمچنين ايجاد جاده شوسه ماشين رو از جاده اصلي فيروز كوه به روستاي نامبرده .
-ساخت تالار 400 نفره مراوريد در يزد .
-ساخت آب انبار 4000 مترمكعبي در محله دستوران يزد .
-لوله كشي روستاي نصرت آباد يزد .
-ساخت آب انبار و خيله(آسايشگاه) براي زيارت كنندگان پير سبز ( پيرچك چك).
-ساخت درمهر ارباب رستم گيو با ساختمان چهار طبقه واقع در 15 كيلومتري شمال غرب نيويورك .
-ساخت درمهر مهربان گيو(به نامگانه برادرزاده اش) در كانادا .
-خريد زمين وسيعي در شيكاگوي آمريكا به منظور ساخت درمهر كه در سال 1362 خورشيدي تكميل و گشايش يافت .
- … و كمكهاي مداوم به سازمانها و انجمن هاي زرتشتيان شهرهاي مختلف ايران .
فرزانه ارباب رستم گيو در روز 15 مهرماه سال 1359 خورشيدي ودر سن 92 سالگي درگذشت ، و به راستي كه وي سوشيانت زمانه خويش بود . روانش شاد ونامش به نيكي ياد باد .
و در مطبوعات مطالب ديگري در باب اين خير يزدي آمده كه با هم مي خوانيم
|
 |
طيبه ترسايي
شايد بسياري از دوستداران آيين ها، مذاهب و آثار به جا مانده از عهد باستان علاقه مند باشند ساعتي را در رستم باغ محله تهرانپارس بگذرانند.
رستم باغ، از رستم گيو به يادگار مانده است. شخصي متمول، تحصيلكرده و خيرانديش كه خدمات بسياري از او هنوز وجود دارد. او همچنين نماينده زرتشتيان در مجلس و از اعضاي انجمن زرتشتيان در دوران گذشته بود.
رستم گيو در سال ۱۳۳۶ شمسي در يك اقدام خداپسندانه، رستم باغ را تاسيس كرد و از آن جا كه وارث و فرزندي هم نداشت آن را وقف كرد و در اختيار زرتشتيان قرار داد. رستم گيو به همراه همسرش مدتي را در همين باغ زندگي مي كرد و يكي از ساختمان ها كه داراي دو طبقه است و ابتداي باغ قرار دارد، متعلق به خود او بود كه در حال حاضر از آن به عنوان ساختمان مديريت باغ استفاده مي شود.
از جاذبه هاي اين باغ كاشيكاري هاي زيبا و لاجوردي، نقوش برجسته اي از فرشته آسماني، ساختمان و معماري معبد، ستون هايي كه در اطراف درهاي ورودي معبد قرار گرفته، ياد و خاطره آتشكده و ستون هاي حجاري شده تخت جمشيد و آثار به جا مانده از باستانيان است.
نماي اين باغ از شمال به خيابان جشنواره بازمي شود و حتي در شمالي معبد هم كه در حال حاضر بسته است و از آن استفاده نمي شود به اين خيابان باز مي شود و زيبايي خاصي دارد كه توجه عام و خاص را به خود جلب مي كند. نمايي از «فَرْوَهَرْ» فرشته آسماني با رنگ زرد و بال هاي بزرگ و كلمه اوستايي قديم «خشنوتره اهورهه مزدا» در پايين چهره فرشته آسماني كه به معني به خشنودي اهورامزدا است از ديگر تصاويري است كه وسوسه آدمي را برمي انگيزد تا از داخل آن را ببيند. در اطراف اين تصوير حكمات، هومت، هوخت، هورشت با معاني پندار نيك، گفتار نيك و كردار نيك قرار دارد كه تا حدودي كاشيكاري آن شكسته و خراب شده است. نماي معبد هم تا حدودي از ميان درختان بلند كاج ديده مي شود و سرستون هايي كه معبد را در بر گرفته و به حيوانات شاخ دار مزين گشته اند از ديگر زيبايي هاي اين بناست كه حدود نيم قرن پيش به دست يك زرتشتي پاك نهاد و خيرخواه بناشده است.
در اصلي اين باغ كه بزرگ و دو لنگه و آهني است رو به فلكه باز مي شود و بالاي آن با كاشيكاري جالبي تزيين شده است كه در ميان كاشي ها عبارت «رستم باغ» در وسط خودنمايي مي كند. سمت راست سردر نوشته شده از تاسيسات رستم گيو و سمت چپ سال ۱۳۳۶ شمسي كه سال تاسيس بناست. زير آن نيز شعرهاي شاعر نامدار ايراني، فردوسي طوسي به چشم مي خورد. درون باغ كه مي روي با حياطي بزرگ و خياباني شكل روبه رو مي شوي و ساختمان هاي زيادي كه همگي به جز چند ساختمان، مسكوني هستند. اين مجتمع و باغ بيش از ۸۰ منزل مسكوني دارد و معبد و سالن هاي پذيرايي و اجراي مراسم ديني و غيره آن را تشكيل مي دهند. در بدو ورود در سمت راست با ساختماني دو طبقه مواجه مي شوي كه در زمان حيات رستم منزل خودش بود. طبقه همكف آن را خود استفاده مي كرد و طبقه بالا را براي پذيرايي مهمانان خارجي مورد استفاده قرار مي داد. روبه روي اين ساختمان در كوچكي با يك دالان كوچك به حياط اصلي متصل مي شود و اتاق سرايداري كنار آن واقع شده است. مقابل آن نيز ساختمان ها و منازل مسكوني است كه هركدام با كاشيكاري شبيه به هم و باز هم با شعرهايي از فردوسي آراسته شده اند. در سمت چپ و ميان ساختمان هاي شمالي، جنوبي و شرقي دو حوض بزرگ و گرد به فاصله ۱۰۰ قدم و به موازات هم قرار دارند كه اطراف آن را درختچه ها و گل هاي تزييني فرا گرفته اند.
|
|
خانه هاي مجتمع همگي داراي دو طبقه هستند و در هر بنا دو خانواده زندگي مي كنند.
در انتهاي باغ بنا و ساختمان معبد و سالن هاي مراسم مختلف به چشم مي خورد با نمايي كه متفاوت از منازل موجود در مجتمع است. ساختمان كنگره اي شكل و سفيد و ستون هاي حجاري شده دور تا دور معبد از جمله تزييناتي است كه آن را از ساير ساختمان ها متمايز مي كند.
هرچه سبك و معماري معبد از طرف خيابان قديمي تر و تاريخي تر است از درون ساده و امروزي به نظر مي رسد. نرده هاي طوسي رنگ و كف حياط معبد كه با موزاييك پوشانده شده خيلي كهنه به نظر نمي رسند اما خود معبد از سطح زمين با چند پله جدا مي شود و طبق گفته يكي از مديران اين باغ درون معبد با فرش، قالي، پرده ها و تابلوهاي گرانقيمت تزيين شده و اتاقي در اين معبد وجود دارد كه آتشكده آن محسوب مي شود و موبدي كه در آن جا اوستا مي خواند و از آتش مراقبت مي كند تا خاموش نشود. او راجع به موبدان اينگونه گفت كه موبد اغلب اوقات در معبد است و مقام موبدي نيز از پدر به فرزند پسر مي رسد و يك موبد حتماً بايد موبدزاده باشد.
او اضافه كرد اين آتش از زمان تاسيس اين بنا يعني حدود ۴۷ سال پيش روشن است و در اين مدت فقط موبد از آن مراقبت كرده است. اين آتش داخل مجمري قرار گرفته كه روي ستوني قرار دارد و در همان اتاق آتشكده است.
بد نيست بدانيد افراد غيرزرتشتي نمي توانند مطابق دين و احكام زرتشت به داخل معبد بروند و حتي يك زرتشتي هم كه مي خواهد به داخل معبد برود بايد غسل داشته باشد.
مطابق رسوم و دستورات زرتشت مراسم مذهبي و ديني هر هفته و هر ماه برگزار مي شود. خيرات كردن، اوستا خواندن و دعا و نذر كردن از كارهايي است كه اهالي اين مجتمع انجام مي دهند.
برگزاري جشن هاي تابستاني چون مهرگان، گاه انبار و... همه از جمله كارهايي است كه در فصل و ماه هاي مشخص، انجام مي شود. مثلاً گاه انبار كه به منظور جمع آوري و زمان استفاده از محصولات است هر دو ماه يك بار برگزار مي شود. در اين مراسم مردم دعوت مي شوند، به آنها خوراك داده مي شود و مردم هم خيرات مي دهند.
از جمله مراسم مهم ديگري كه نزد زرتشتيان اهميت فراوان دارد، مراسم مربوط به تولد يا فوت زرتشت است. در اين مراسم مردم جمع مي شوند، موبد اوستا مي خواند و با شربت و شيريني و نوعي آجيل به نام «لورك» اطعام و پذيرايي مي شوند.
مراسم با اهميت ديگر، مراسم ازدواج است. در اين مراسم موبد مي آيد تا صيغه يا خطبه را بخواند و آنها را به عقد هم درآورد. برگزاري اين مراسم و آداب در نظر اين مردم آنقدر قابل اهميت است كه هميشه و در زمان معين خود به آن پرداخته مي شود.
|
با همكاري جهاددانشگاهي و ميراث فرهنگي
خانه تاريخي «ارباب رستم گيو» تحت مرمت قرار گرفت
اثر تاريخي موسوم به خانه ارباب رستم گيو واقع در خيابان انقلاب اسلامي ، نرسيده به خيابان ولي عصر، نبش خيابان صباي جنوبي توسط جهاد دانشگاهي و زيرنظر اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران درحال مرمت است.
اين بنا در فاصله سالهاي ۱۲۹۰ الي ۱۳۰۷ هـ.ش ساخته شده و جهت استفاده شخصي ارباب رستم گيو بوده و وي تا سال ۱۳۴۰ دراين مكان سكونت داشته است . بناداراي يك راهروي مياني به صورت شرقي ـ غربي بوده كه فضاهاي مختلف در اطراف آن ايجاد شده است واز داخل راهرو درهاي ورودي به همه اتاقها باز مي شود. خانه ارباب رستم گيو در زمان رضاخان و قبل از ساخته شدن خيابان انقلاب (خيابان ۲۴ اسفند سابق)، به شكل يك كوشك مركزي بوده و درسالهاي ۱۳۱۰ الي ۱۳۲۰ با كشيده شدن خيابان ۲۴ اسفند، در جديدي به سمت خيابان اصلي باز شده كه حدود ۳ متر با ورودي شمالي خانه فاصله دارد. عرصه كل بنا در حدود ۲۰۰۰ مترمربع مي باشد و ساختمان با مساحتي درحدود ۱۲۰۰ مترمربع در دوطبقه بايك زيرزمين احداث شده است. اين خانه، منتسب است به ارباب رستم گيو كه درنيكوكاري شهره عام وخاص بوده او در سال ۱۲۶7در يزد ديده به جهان گشود. زندگي اش پر از كار وكوشش بوده وآثار خيرفراوان از او سراسر كشور بنياد گرفته است . او براي گسترش وحفظ مؤسسات خيريه وبهره وري هرچه بيشتر محرومان درسال ۱۳۳۷ هـ.ش بنيادرستم گيو را تأسيس كرد واز ديگر كارهاي انجام شده توسط ايشان مي توان به ساخت دبستان ۱۲كلاسه دخترانه گيو درتهران، مجتمع فرهنگي ـ اجتماعي و مسكوني در تهرانپارس براي استفاده مردم فاقدخانه، ايجاد ساختمان درمانگاه به نام جوان ناكام مهربان گيو و واگذاري ساختمان وزمين به وزارت بهداري و… اشاره كرد. عمليات مرمتي انجام گرفته دراين بنا تاكنون، شامل ايجاد كانال دفع رطوبت، تقويت خرپاي چوبي ، تعويض شيرواني فرسوده، تقويت سقف ها، كليه كارهاي سفت كاري، تزئينات ونازك كاري نماي بيرون وقسمت داخلي ساختمان مي باشد. اين بنا كه در تاريخ ۷۸/۶/۳۰ به شماره ثبت ۲۴۱۵ در فهرست آثار ملي ايران قرار گرفته، درحال حاضر يك ساختمان دولتي است ودر اختيار دانشگاه تهران مي باشد. |
 |
يزدفردا