یزدفردا
پایگاه خبری و تحلیلییزدفردا :مدتی است نمایش آلات موسیقی در برخی شبکه های سیما مجاز شده است.
همیشه شاهد بودیم وقتی گروهی برای اجرا در برنامه های مختلف تلویزیونی و ملی حاضر می شوند، باید یا بدون ساز پا به استودیو بگذارند و یا سازها را در پشت صحنه بگذارند و فقط لب بزنند. نمایش سازها در تلویزیون برای ایرانیان داخل کشور غیر مجاز است اما برای ایرانیان خارج از کشور مجاز؛ چرا که شبکه های ایرانی داخل کشور که برای ایرانیان مقیم خارج از کشور فعالیت می کنند، سازها را به همراه گروه و اجرای زنده نشان می دهد اما اگر همین گروه بخواهند برای شبکه داخلی چون شبکه اول سیما و یا دو اجرا کنند، علاوه بر حذف سازها، اعضای نوازنده نیز باید حذف شوند و فقط خواننده مقابل دوربین بنشیند و لب بزند.
موسیقی از آن جمله حوزه هایی است که همیشه در مورد آن صحبت می شود. موسیقی طی ۳ دهه و اندی که از انقلاب می گذرد، همچنان درگیر سلیقه های مختلف بوده. رضا مهدوی نوازنده و موسیقیدان کشور در گفت و گویی که سال گذشته با سایت جماران داشته در مورد برخی خط قرمزهایی که برای موسیقی وجود دارد، معتقد است: «آن چیزی که استنباط کردم این است که علمای ما به واسطه خاطره‌های دیداری و شنیداری که از موسیقی های درباری و کاباره‌ای به خصوص موسیقی پاپ داشتند و فضاهایی که موسیقی در آن رواج داشت، باعث شد که موسیقی به کلی توسط علما تحریم شود و در آن موقع هم شرایطی نبود که بتوان موسیقی را به دو گروه موسیقی خوب و بد تقسیم کرد و این شرایط بعد از انقلاب به وجود آمد که اگر موسیقی در مکان مناسب و موجهی نواخته شود، موسیقی بی‌اشکالی است ولی اگر موسیقی هرچند سالم در مکان غیر موجهی نواخته شود شنیدن آن صحیح نیست و این نکته‌ای بود که حضرت امام (س) تصمیم‌گیری در این خصوص را به عهده فرد مکلّف گذاشتند و باور داشتند که افراد توانایی تمییز دارند و این بود که در ابتدای انقلاب و یا زمان جنگ مطرح شد که این نوع موسیقی که در حال حاضر در کشور رواج دارد اگر در جایی مانند «بغداد» نواخته شود شنیدنش حرام است. بنابراین، شرایط زمان و مکان تعیین کننده نوع ارائه هنر است. و این چنین بود که بعد از انقلاب ما با چند دسته موسیقی مباح، مجاز و حتی مشکوک مواجه بودیم که از نظر برخورد سلیقه‌ای متفاوت بود و این به عهده اشخاص بود که همان‌طور که «روزه شک دار» نباید گرفت، مادامی هم که انسان شک داشته باشد که این موسیقی ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری در وی شود باید آن مکان را ترک کند یا از گوش دادن آن موسیقی خودداری کند.»
مهدوی در مورد عدم نمایش ساز در تلویزیون کشور معتقد است: «صدا و سیما با موسیقی برخورد سلیقه‌ای می‌کند و اگر هم سوال شود چرا برای مثال سازهای موسیقی را در تلویزیون نشان نمی‌دهید؟ می‌گویند علما گفته‌اند، در حالی که این گونه نیست. سال ۱۳۸۱ ما خدمت مقام معظم رهبری (ره) از سه رشته تئاتر، تجسمی و موسیقی رسیدیم که آقایان معلم و سراج هم از حوزه موسیقی حضور داشتند. آقای سراج به مقام معظم رهبری (ره) گفتند که آقای لاریجانی اعلام کردند رهبری فرمودند که ساز موسیقی در تلویزیون نشان داده نشود! که آقای معلم سریع پاسخ داد آقای سراج، چون آقای لاریجانی اینجا نیستند که از خودشان دفاع کنند پس بهتر است این بحث را تمام کنید! و به همین دلیل هیچ پاسخی هم در آن مراسم به این سوال داده نشد. متاسفانه در این حوزه مسئولین شفاف توضیح نمی‌دهند. برای مثال این حق امثال آقای سراج است که بخواهد اگر در تلویزیون اجرای موسیقی داشته باشد به همراه نوازنده این کار را انجام دهد نه اینکه «پلی بک» کند و تلویزیون هم تصاویر و گل و گیاه نشان بدهد!»
دکتر صادق طباطبایی نیز در گفت و گویی که چند سال پیش با سایت موسیقی ایرانیان داشته دلیل ممنوعیت نشان دادن ساز در تلویزیون را چنین می داند: «علت این امر را می توان در شرایط اجتماعی آن زمان جستجو کرد و هم در نوع نگرش و وسعت دیدگاه های اشخاص. مثلا زمانی که موسیقی فقط در دربار سلاطین و محافل خاص اشرافی آمیخته با می و دیگر ابزار طرب و توسط نوازندگانی دست پرورده شاهان و امرا اجرا می گردید و عامه مردم را نصیبی از آن نبود؛ نگاه به آن از دید مصلحان به کلی متفاوت از شرایطی بود که موسیقی از این جنبه ها عاری بود. در آن زمان نوازندگان را رامشگر یا در ردیف عوامل طرب دانسته و به آنان مطرب می گفتند. امروز ابزارهای موسیقائی و دایره موسیقی دان ها و نوازندگان آنچنان گسترده است که دیگر اختصاصی به آن محافل ندارد. و لذا طبیعی است که حکم پیشین فقها مصداق خود را از دست داده و به اصطلاح موضوع حکم عوض شده است. در دنیای امروز؛ موسیقی از آن خصلت انحصاری طرب انگیزی مخصوص مجالس لهو؛ خارج شده و به صورت علمی، با قواعد و اصول مخصوص علم مطرح است. هم چنین گستردگی انواع و حالات آن، چه در زمینه علمی محض و چه در حوزه کاربردی، موضوع حکم را از حالت قدیم خارج کرده است. به عنوان مثال، وقتی به موسیقی توصیفی با تم های فلسفی مواجه می شویم و یا اپراها و باله ها که به صورت متون ملودیک و یا حرکات سمبلیک، بیانگر حقایقی انسانی و یا تراژدی های ملی و فرهنگی می شوند؛ با نوعی از موسیقی مواجه هستیم که در فرهنگ گذشته ما جایگاهی نداشته است و بدیهی است نظرات فقهی هم در باب آنها در آراء پیشینیان مشاهده نمی کنیم.»
با این وجود همچنان نمایش ساز در تلویزیون (البته برای ایرانیان داخل کشور) غیرمجاز است. سال گذشته وقتی گروه خلاق «پالت» در برنامه «رادیو هفت» حاضر شدند، گرد خواننده گروه ایستادند و بصورت پانتومیمی شروع به نواختن سازهای خیالی کردند.
مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید
