یزدفردا

دره ای زیبا و حیرت انگیز که بومیان قدیمی آن را دره جن ها نامیده اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن ها میدانستند.

 پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دو راهی استخر شاعر و طی حدود ۵ کیلومتر جاده خاکی به محل دره ای می رسیم که طول این دره معروف به کال جنی است. کال اصطلاحی است که در محل به دره یا مسیر ایجاد شده بوسیله سیلابها و جریان آب اطلاق می شود.

کال جنی در  موقعیت جغرافیایی ۳۳° ۴۹’ ۲۴٫۷۷” N  ۵۶° ۵۰’ ۴٫۲۳” E  در استان یزد شهر طبس قرار دارد. کال اصطلاحی است که به دره یا مسیر ایجاد شده به وسیله سیلاب ها و جریان آب اطلاق می شود. کال جنی یا دره جن ها دره ای است که در شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان و در امتداد خروجی قناتی که در نزدیکی آن قرار دارد واقع شده است و ۳۵ کیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد.

دره ای زیبا و حیرت انگیز که بومیان قدیمی آن را دره جن ها نامیده اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن ها میدانستند.

برای دست یابی به کف دره نیازمند آشنایی به منطقه است. دره دارای دیواره های بلند و پرشیب است که وارد شدن به آن میتواند خطراتی به همراه داشته باشد.  وجود تونل ها و خانه هایی بنام خانه گبرها در دل دیواره ها که برای سکنای درویشان و صوفیان زمان خود ساخته شده است از دیگر جدابیتهای این دره است. ساخت این تونلها و حفرها احتمالا به زمان ساسانیان بازمیگردد. این حفره ها و تونلها در دامنه جداره های این دره قرار گرفته اند.  مسیر دسترسی به این حفره ها بسیار دشوار است.  در مسیر این حفره ها تونل هایی دیده می شد که احتمالا راه های ارتباطی آنها با هم بوده است.

پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دو راهی استخر شاعر و طی حدود ۵ کیلومتر جاده خاکی به محل دره ای می رسیم. از دو مسیر می توان وارد این دره شد. یکی انتهای جاده خاکی که به واقع ابتدای این دره می باشد و متصل به کوه است و دیگری میانه های این جاده خاکی که می توان از طریق یک شکاف ایجاد شده بوسیله فرسایش به درون دره راه یافت. ما راه ابتدایی را توصیه می کنیم. در این محل که متصل به کوه می باشد چشمه آبی روان است که یک منطقه سرسبز را ایجاد کرده است. درختان در هم تنیده نخل که بصورت خودرو روییده اند و نیزار را می توان در اینجا مشاهده کرد.

از این محل میسر آب را دنبال کرده و چشم اندازهای زیبای طبیعی آن را مشاهده می کنیم. در طول این دره بر اثر فرسایش باد و آب ،نقوش و پستی و بلندیهای شگرف و زیبایی ایجاد شده است. در طول مسیر نیزارها و تک درختان نخل را در چند قسمت شاهد هستیم. در قسمتهایی می توان دره را به شکل U و در بعضی نقاط به شکل V مشاهده نمود . در بعضی نقاط هم همگرایی دو دهنه دره را در قسمت بالایی آن می بینیم که بی نظیر است.

دره را که ادامه می دهیم در نقاطی آبشارهای کوچک که در زبان محلی شلن (sholan) نامیده می شود وجود دارد . در جاهایی آب بصورت حوضچه هایی جمع شده که در فصل تابستان مناسب برای آب تنی و فرار از گرمای طاقت فرسای هواست و بالاخره در محلی این آب بوسیله راه آب و تونلهایی که توسط اهالی روستاهای پایین این منطقه ایجاد شده به داخل قنات هدایت می شود.

در این محل فرسایش آب به اوج خود رسیده و نقوش و برجستگیها و خلل و فرج عجیبی را در کف رودخانه ایجاد کرده است. بعد از این منطقه دیگر دره خشک و بی آب و علف می شود. آب به داخل قنات هدایت شده و دره بی نصیب از آب. کمی دیگر در مسیر دره به راه خود ادامه می دهیم که در دیواره دره حفراتی نگاه ما را متوجه خود می سازد.

شاید در نگاه اول احساس کنیم که اینها نیز حاصل فرسایش طبیعت باشد اما با کمی کنکاش می یابیم که اینها ساخته دست بشر است. در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین چاه ورودی قرار دارد که با کمک یک همراه می توان به درون آن رفت و سپس از این چاه که حدود ۷-۸ متر ارتفاع دارد و بوسیله جای دست ها و حفرات بدنه آن بالا می رویم و به تالاری بر می خوریم. در دو طرف این تالار دو دالان قرار دارد و هر کدام شامل چندین اتاق می باشد. همه اینها بوسیله بشر و در دل دیواره این دره عجیب پدید آمده است. هنوز می توان رد تیشه معماران آن را بر در و دیوار اتاقکها مشاهده نمود. طبق نظر کارشناس سازمان میراث فرهنگی تاریخ بنای این مکان به دوره ساسانیان بر می گردد و به نظر می رسد محل چله نشینی یکتا پرستان بوده است.

اگر مسیر دره را باز هم بسمت انتهای دره ادامه دهیم به یک محل دیگر اینچنینی بر می خوریم که بر اثر فرسایش سیلابهای موسمی، چاه و محل دسترسی از پایین دره به اتاقکهای آن از بین رفته و دسترسی به آن را از راه پایین دره غیر ممکن کرده است.

در سال ۱۳۸۰ یک مربی صخره نوردی از فدراسیون کوهنوردی از بالای دره و بوسیله ایجاد کارگاه فرود به داخل آن رفته و مشاهدات وی حاکی از شباهت این محل با اتاقکهای قبلی بوده است.

از دو مسیر می توان وارد این دره شد. یکی انتهای جاده خاکی که به واقع ابتدای این دره می باشد و متصل به کوه است و دیگری میانه های این جاده خاکی که می توان از طریق یک شکاف ایجاد شده بوسیله فرسایش به درون دره راه یافت. ما راه ابتدایی را توصیه می کنیم. در این محل که متصل به کوه می باشد چشمه آبی روان است که یک منطقه سرسبز را ایجاد کرده است. درختان در هم تنیده نخل که بصورت خودرو روییده اند و نیزار را می توان در اینجا مشاهده کرد.

از این محل میسر آب را دنیال کرده و چشم اندازهای زیبای طبیعی آن را مشاهده می کنیم. در طول این دره بر اثر فرسایش باد و آب ،نقوش و پستی و بلندیهای شگرف و زیبایی ایجاد شده است. در طول مسیر نیزارها و تک درختان نخل را در چند قسمت شاهد هستیم. در قسمتهایی می توان دره را به شکل U و در بعضی نقاط به شکل V مشاهده نمود . در بعضی نقاط هم همگرایی دو دهنه دره را در قسمت بالایی آن می بینیم که بی نظیر است.

دره را که ادامه می دهیم در نقاطی آبشارهای کوچک که در زبان محلی شلن (sholan) نامیده می شود وجود دارد . در جاهایی آب بصورت حوضچه هایی جمع شده که در فصل تابستان مناسب برای آب تنی و فرار از گرمای طاقت فرسای هواست و بالاخره در محلی این آب بوسیله راه آب و تونلهایی که توسط اهالی روستاهای پایین این منطقه ایجاد شده به داخل قنات هدایت می شود.

در این محل فرسایش آب به اوج خود رسیده و نقوش و برجستگیها و خلل و فرج عجیبی را در کف رودخانه ایجاد کرده است. بعد از این منطقه دیگر دره خشک و بی آب و علف می شود. آب به داخل قنات هدایت شده و دره بی نصیب از آب. کمی دیگر در مسیر دره به راه خود ادامه می دهیم که در دیواره دره حفراتی نگاه ما را متوجه خود می سازد.

 شاید در نگاه اول احساس کنیم که اینها نیز حاصل فرسایش طبیعت باشد اما با کمی کنکاش می یابیم که اینها ساخته دست بشر است. در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین چاه ورودی قرار دارد که با کمک یک همراه می توان به درون آن رفت و سپس از این چاه که حدود ۷-۸ متر ارتفاع دارد و بوسیله جای دست ها و حفرات بدنه آن بالا می رویم و به تالاری بر می خوریم. در دو طرف این تالار دو دالان قرار دارد و هر کدام شامل چندین اتاق می باشد. همه اینها بوسیله بشر و در دل دیواره این دره عجیب پدید آمده است. هنوز می توان رد تیشه معماران آن را بر در و دیوار اتاقکها مشاهده نمود. طبق نظر کارشناس سازمان میراث فرهنگی تاریخ بنای این مکان به دوره ساسانیان بر می گردد و به نظر می رسد محل چله نشینی یکتا پرستان بوده است.

اگر مسیر دره را باز هم بسمت انتهای دره ادامه دهیم به یک محل دیگر اینچنینی بر می خوریم که بر اثر فرسایش سیلابهای موسمی، چاه و محل دسترسی از پایین دره به اتاقکهای آن از بین رفته و دسترسی به آن را از راه پایین دره غیر ممکن کرده است.

 در هر صورت کال جنی مکانی مناسب برای سیاحت در طبیعت و تاریخ است و سکوت حاکم بر این دره و وجود خلل و فرج و حفره ها و این اتاقکها همگی حالتی رازآلود به آن بخشده که گمان می رود نامگذاری دره جنی یا کال جنی بر آن از سوی مردمان محلی بی سبب نبوده است.

فاصله از طبس : حدودا ۳۵ کیلومتر

آدرس : جاده طبس به بشرویه(جاده طبس – مشهد)