یزدفردا | نسخه چاپی | تاثیر فلوراید آب مصرفی در پوسیدگی

ميانگين DMFT در گروههاي با مقادير متفاوت فلورايد آب آشاميدني، با هم اختلاف دارند. بخش اعظم فلورايد مورد احتياج بدن از طريق آب آشاميدني تامين مي شود در آب برخي از مناطق کشور که مقدار فلورايد آب آشاميدني بيش از حد مطلوب مي باشد، فلوئوروزيس با شيوع نسبتا بالا اتفاق مي افتد.فلورايد با مکانيسم هاي متفاوتي مي تواند موجب افزايش مقاومت دندان نسبت به پوسيدگي و نيز سبب جلوگيري از پوسيدگي گردد که عبارتند از :

1- جاي گيري يون فلوئور در بلور آپاتيت بجاي هيدروکسي و تشکيل فلوئور آپاتيت بجاي هيدروکسي آپاتيت که نسبت به اسيد حاصل از ميکروبهاي پوسيدگي زا در حد بسيار زيادي مقاوم تر است. ( اين امر فقط در زمان ساخته شدن دندان و شکل گيري مينا و عاج دندان نقش دارد.)

2- معدني شدن دوباره يا رمينراليزاسيون ( Remineralization )
در اينحالت ، وجود فلوئور در محيط دهان باعث مي شود بجاي رسوب ترکيبات و نمکهاي قابل حل در اسيد ( مثل منگنز و کربنات ) ، ترکيباتي مانند فسفات و فلوئور آپاتيت و کلسيم بيشتري بر سطح دندان رسوب کنند که در مقابل اسيد و پوسيدگي بسيار مقاوم تر هستند.

3- يون فلوئور بدليل جلوگيري از تجمع ميکروبها و همچنين خاصيت ضد ميکروبي تا حدودي باعث ضد عفوني و جلوگيري از رشد ميکروبها در سطح دندان مي شود که خود در پيشگيري از پوسيدگي بسيار موثر است.

در حال حاضر تنها ماده اي که مصرف آن چه به صورت موضعي و يا از راه عمومي (سيستميک ) براي پيشگيري از پوسيدگي دندان مورد قبول دندانپزشکان مي باشد فلورايد است، که اگر در موقع تشکيل و آهکي شدن دندان اين ماده از راه آب آشاميدني به دندان برسد بيشترين تاثير را بجا مي گذارد . مناسب ترين مقدار فلوئور آب آشاميدني يک محل بين 0/7 تا 1/2 ميلي گرم در ليتر برحسب درجه حرارت محيط آن محل تعيين شده است. فلورايد نبايد کمتر يا بيشتر از اندازه مناسب مصرف شود. بايد ديد مقدار آن در آب چقدر است.

اگر آب آشاميدني فلورايد کافي نداشته باشد از قرص خوراکي سديم فلورايد استفاده شود. قرصهاي موجود در بازار 2/2 ميلي گرم سديم فلورايد دارند که يک ميلي گرم فلورايد آزاد مي کنند. حال اين سئوال مطرح است که آيا در منطقه و محلي که آب آشاميدني فلورايد ندارد بايد روزي يک قرص مصرف شود؟ در جواب بايد گفت چندين و چند عامل ديگر را هم بايد در نظر گرفت از جمله اينکه از چه سني فلورايد تجويز شود. براي هر سني چه مقدار باشد. آيا غير از آب آشاميدني از راههاي ديگر هم فلورايد به بدن ميرسد يا خير . ( نمک، شکر ، داروها ، غذاها ، هوا و ... ) البته درجه حرارت محيط و مقدار مصرف آب در مناطق سردسير و گرمسير بايد مورد توجه قرار گيرد. در هر کشوري متناسب با شرايط آن جدولهايي براي مصرف قرص فلورايد تنظيم کرده اند.
مثلا در بعضي از کشورها مثل هلند و آمريکا اگر لازم باشد از بدو تولد فلورايد تجويز مي کنند، در کشورهاي ديگر مثل فنلاند و نروژ تجويز فلورايد خوراکي از 6 ماهگي و در بعضي از کشورها مثل سوئد و کانادا از 18 ماهگي است در ارتباط با مدت مصرف و دريافت آن در تعدادي از کشورها تا 12 سالگي ادامه مي دهند و در برخي ديگر تا 16 سالگي ، آنچه مهم است هماهنگ کردن مقدار فلورايد تجويز شده ( خوراکي ) و مقدار فلوئور آب آشاميدني است. ذکر اين نکته لازم است که اخيرا به علت وجود مقاديري فلورايد در هوا، غذا و نوشابه ها اندازه يا مقدار خوراکي آن را کم کرده اند. حتي در مورد کودکاني که در موقع مسواک زدن دندانها نمي توانند خميردندان را از دهان به بيرون بريزند و مقاديري از آن را مي خورند هشدار داده اند که از خميردندانهاي بدون فلورايد استفاده کنند.

جوامع دندانپزشکي انگليس نيز براي مناطقي که آب آشاميدني آنها کمتر از 0/3 ميلي گرم در ليتر فلورايد دارند و براي کودکاني که زياد دچار پوسيدگي مي شوند.مصرف قرص فلورايد بستگي به عوامل متعددي همچون سن، بهداشت دهان، ميزان پوسيدگيهاي موجود در دهان و مقدار فلورايد دريافتي کودک در رژيم غذايي دارد. قرص فلورايد براي بزرگسالان تجويز نمي شود. اما در کودکان مي بايست تحت نظر دندانپزشک و يا پزشک متخصص کودکان باشد. چون تجويز بيش از اندازه موجب بدرنگي و يا ايجاد نقاط رنگي در دندانها مي شود. ذکر اين نکته لازم است که هر چند وجود فلورايد در آب آشاميدني بهترين و بيشترين اثر را در پيشگيري از پوسيدگي دندان دارد معذالک مصرف فلورايد خوراکي آن به صورت قرص يا قطره به دلايل مختلف فرهنگي و اجتماعي در امر تامين بهداشت کلي جامعه چندان اصل با ارزش و با اهميتي نيست اما براي کساني که در معرض خطر پوسيدگي قرار دارند مصرف خوراکي فلورايد بصورت قرص يا قطره اگر با برنامه منظمي انجام شود شايد اثر مثبت آن قابل ملاحظه باشد.در بزرگسالان براي هرکيلو وزن بدن مقدار 0/05 الي 0/07 ميلي گرم بسيار مناسب است. در مورد کودکان و نوزادان اين ميزان افزايش مي يابد و بين 0/01 تا 0/127 ميلي گرم براي هر کيلو وزن بدن در نظر گرفته مي شود. ميزان فلورايدي که از طريق تغذيه به بدن ميرسد، در نوزادان بين 0/2 ميلي گرم تا 5 ميلي گرم و در بالغين افزايش بيش از 3/5 ميلي گرم فقط در شرایط کاملا استثنایي مي تواند وجود داشته باشد. بطور کلي نوزادان و کودکان تحمل بيشتري در جذب فلورايد دارند و بنظر مي رسد علت آن رشد سريع و توسعه استخوان بندي آنان باشد.

مراحل موثر بودن فلورايد :

فلورايد در 3 مرحله از رشد و تکامل دندان مي تواند موثر باشد:
مرحله اول : در زمان فورميشن (تکامل) و اوائل معدني شدن دندان که يون فلوئور توسط جريان خون محيطي وارد کريستالهاي دندان مي شود ( براي دندانهاي شيري از 4 ماهگي زندگي جنيني تا اواخر سال اول زندگي و براي دندانهاي دائمي از 18 ماهگي تا 7-8 سالگي مي باشد.
مرحله دوم : دوره قبل از رويش دندانهاست که دندان به جذب يون فلوئور از بافتهاي داخلي ادامه داده باعث بوجود آمدن پوششي بر روي مينا مي گردد.
مرحله سوم : بعد از رويش دندانهاست که رشد و تکامل دندان در ميان بزاق صورت مي گيرد ( زماني که شيوع پوسيدگي بسيار زياد است )
با توجه به اينکه تاج اغلب دندانهاي دائمي در زماني که بچه بمدرسه مي آيد ( سن حدود 7 سال ) کاملا شکل گرفته و کلسيفيکاسيون آن نيز خيلي پيش تر شروع مي شود پس اگر فلورايد جهت تقويت ساختمان دندانهاي دائمي بچه بخواهد تجويز شود، قبل از آن بايد باشد. ( در سنين قبل از ورود به دبستان )
در زمان تشکيل دندانها اگر فلورايد کافي در سيستم آب آشاميدني وجود نداشته باشد دريافت فلورايد کمکي از طريق استفاده از خميردندانهاي حاوي فلورايد و يا فلورايد زني سطوح دندانها بصورت ژل و دهانشويه و يا مصرف روزانه قرص يا قطره روش بسيار مناسبي جهت تامين فلورايد مورد نياز است.