یزدفردا

لیلا افشار از گروه اخلاق پزشکی و فلسفه طب دانشگاه علوم پزشکی شیراز در اولین کنگره اخلاق حرفه‌ای پزشکی که در یزد برگزار شد مقاله‌ای تحت عنوان «نقد اخلاقی قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور در ایران» ارائه داد مشروح آن به شرح ذیل است.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی یزد، در این مقاله آمده است، اخلاق و حقوق هر دو از نهاد‌های هنجار گذار در امور اجتماعی انسان هستند. علت گستردگی دایره شمول اخلاق و کاربردهای آن این امکان وجود دارد تا بتوانیم سایر نهادهای هنجارگذار جامعه، از جمله قوانین را مورد ارزیابی اخلاقی قرار دهیم.

در اين بررسي آمده است،  از سوی دیگر ناباروری یکی از مشکلات مهم سلامتی بشمار آمده و از دیرباز راه‌های مختلفی برای درمان آن مطرح شده است. در طی دهه‌های اخیر روش‌های نوین کمک باروری ارتقاء چشم گیری یافته‌اند و به همراه خود چالش‌های اخلاقی، حقوقی، اجتماعی، روان‌شناختی و مذهبی گوناگونی را ایجاد کرده‌اند. از این میان اهداء گامت و جنین که فرد یا افراد دیگری را در فرایند فرزنددار شدن یک زوج دخالت می‌دهد، برای برخی از زوج‌های نابارور تنها راه درمان است.

اهداء گامت و جنین به واسطه سر و کار داشتن با نسب فرد و همچنین خانواده، به عنوان واحد مرکزی هر اجتماع، در

اغلب جوامع حساسیت برانگیز است. از آنجا که تولید مثل به لحاظ جامعه‌شناختی و قانونی از موضوعات مورد توجه

اجتماع است، جامعه حق دارد که به منظور تنظیم و کنترل این امر به ویژه زمانی که باروری از طریقی نا‌معمول مانند

اهداء گامت و جنین ممکن می‌شود، مقرراتی را وضع نماید. در ایران نیز قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور در سال

۱۳۸۲ به تصویب رسیده است.

به همین منظور این مطالعه بر آن است تا با مروری بر چالش‌های اخلاقی مطرح در موضوع اهداء جنین به ارزیابی

اخلاقی قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور، به عنوان اولین قانونی که در خصوص خدمات درمانی ناباروری به

تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، بپردازد.

این مطالعه به صورت کتابخانه‌ای و تحلیلی بوده و پس از طرح چالش‌های اخلاقی اصلی مطرح در اهداء جنین به

ارزیابی رویکرد قانون ایران به این موارد می‌پردازد.

بر اساس نتايج اين بررسي،  تصویب قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور تحولی مثبت در قانون گزاری ایران به ویژه در حوزه مسایل پزشکی بوده اما به نظر می‌رسد که قانون به شکلی مختصر از شرایط اهداء و آثار آن سخن گفته است و برخی از چالش های اخلاقی مطرح در اهداء جنین در متن قانون و همچنین آئین نامه اجرائی آن مسکوت مانده و یا به آن‌ها توجه

درخوری نشده است. از جمله محدود نکردن جنین‌های اهدائی به جنین‌های اضافی حاصل از لقاح خارج رحمی زوجین

نابارور، مشخص نکردن نسب ژنتیکی کودک حاصل از این باروری و نحوه ارث بردن او از والدین، نحوه ثبت و حفظ

اطلاعات زوج دهنده و گیرنده و همچنین شرایط افشاء اطلاعات، چگونگی تضمین سلامت جنین‌های اهدائی و خطرات

بالقوه موجود برای سلامت مادر دریافت کننده و در ‌‌‌نهایت مشخص نکردن تعداد جنین هائی که هر زوج می‌توانند اهداء

کنند. همگی این مسائل می‌توانند معضلات متعددی را در مورد سلامت، رفاه و به زیست کودک حاصل ازاین روش

باروری ایجاد کرده و در عین حال بر سلامت جسمی و روانی زوجین نیز تاثیر نا‌مطلوب بگذارند.