یزدفردا

 روش تقويت عزت نفس در كودكان

      محمد جواد عرفان فر

عزت نفس وخود باوري از واژه هايي هستند كه اغلب در بحث پيرامون سلامت رواني انسان از آن سخن به ميان مي آيد اما به ندرت توضيح داده مي شود كه انسان چگونه مي تواند اين گونه ويژگي ها را در خود تقويت كند؟ يا وضعيت چنين ويژگيهايي از كجا سرچشمه مي گيرد .عزت نفس مطلوب بدين معناست كه انسان براي خود ارزش زيادي قائل شود و رفتار شايسته اي نيز با ديگران داشته باشد و داشتن اين صفت در كودكان آنها را از دامهايي كه سر راهشان قرار دارد ،حفظ مي كند.

براي پرورش عزت نفس در كودكان توجه به نكات زير مفيد است:

كودك خود را به عنوان انساني مستقل و داراي احساس منحضر به خويش تلقي كنيد و بگذاريد احساساتش را بروز دهد و شما هم به تمام حرفهايش گوش دهيد ،براي اينكه بفهمد كه شما به دقت به حرفهايش توجه كرده اي آنها را برايش باز گو كنيد. والدين بايد با كودكان خود يكدل و صميمي باشند تا كودكاني يكدل را پرورش دهند ،كودكاني كه در آينده كه در آينده به فردي عاطفي تبديل مي شوند و قادرند ارتباطي درست و منطقي با ديگران برقرار كنند.

كودك خود را به خاطر كار خويش تحسين كنيد. گاهي پدر و مادر از ترس اينكه مبادا فرزندانشان خودخواه بار بيايند از تحسين آنها خودداري ميكنند اما اين طرز فكر اشتباه است. كودكان مشتاقند ياد بگيرند كه كارها را به درستي انجام دهند و شماباتحسين و تشويق مي توانيد آنها را در اين زمينه راهنمايي و دلگرم كنيد .موفقيتهاي آنها را با تحسينهاي ساده پاسخ دهيد و هنگام شكست به آنها تسلي و قوت قلب دهيد.

به كودكانتان بگوئيد آنها را همانگونه كه هستند دوست داريد و به كرّات آنها را در آغوش بگيريد و به ياد داشته باشيد كه كودكان بيشتر به لحن سخنان شما توجه ميكنند تا كلماتي كه به زبان مي آوريد ،بنابراين با احترام و مهرباني با آنها سخن بگوييد.

كودكان از الگوهاي واقعي در زندگيشان درس مي گيرند. اگر شما يك سرمشق مثبت و خوب براي آنها باشيد بسيار مؤثر است تا اينكه فقط به آنها نصيحت و امر و نهي كنيد. كودكان احترام گذاشتن به ديگران را با مشاهده چنين رفتاري از شما مي آموزند .بنابراين احترام گذاشتن را عملا به آنها نشان دهيد و خواهيد ديد كه آنها نيز از شما سرمشق مي گيرند.

مهارت در تصميم گيري درست را مرحله به مرحله به فرزندانتان بياموزيد. براي شروع به كار ابتدا به آنها اجازه دهيد كه از بين اسباب بازيهايشان يكي را انتخاب كرده وبا خود به گردش يا مهماني  ببرند و سپس همانطور كه بزرگتر مي شوند در مواردي مثل انتخاب لباس به آنها اجازه دهيد كه از بين لباسها ي خود لباسي را كه دوست دارند و البته مناسب فصل است انتخاب كنند. هرچه فرزندانتان بزرگتر مي شوند ميدان انتخاب آنها را وسيعتر كنيد بطوري كه مثلا "خودشان لباسشان را انتخاب كنند .وقتي به سن بلوغ رسيدند به مسائل پيچيده تري برخوردار مي كنند كه تصميم گيريها عميق تري رامي طلبد وبايد عواقب ،هزينه ها، سود و زيانهاي ناشي از هر تصميم را نيز در نظر بگيرند.

هنگام تنبيه كودك بين او وآنچه مرتكب شده است تفاوت قائل شويد .او را با صفتهاي ناخوشايند مخا طب قرار ندهيد و به جاي اينكه بگوييد«تو واقعا" ناداني»بهتر است بگوييد:«از اين كاري كه كردي اصلا" خوشم نيامد».

در مورد اتفاقاتي كه طي روز برايشان پيش آمده صحبت كنيد وبا علاقه به حرفهايشان گوش دهيد و سئوالاتي نيز درباره آنها بپرسيد و از آنها بخواهيد كه شما را در جريان كار مدرسه شان قراردهند.

فرزندانتان را در فعاليتهاي سالم مثل ورزش و موسيقي شركت دهيد و خودتان نيز در اينگونه فعاليتها شركت كنيد.

ازنظر احساسي وعاطفي به فرزندانتان متكي نباشيدونگذاريدآنها از شما مراقبت كنند بلكه اين شما هستيد كه بايدتكيه گاه وپشتيبان آنها باشيد.

به كودكانتان بياموزيد كه اجتماع از آنها چه انتظاري دارد اما آنها را مجبورنكنيد كه مثل بزرگسالان رفتار كنند.

عزت نفس و خود باوري نتيجه احترام به خود و احترام به دين از ديگران است .احترام به خود شامل احساس شايستگي، اعتماد به نفس ،تسلط ،موفقيت ،پيشرفت ،استقلال و آزادي است و احترام ديدن شامل شناخت، پذيرش، منزلت اجتماعي و قدرداني از جانب ديگران است. عزت نفس مطلوب ارزيابي واقعي از توانايي هاي يك شخص است و با برخورد احترام آميز از سوي ديگران آغاز مي شود .هنگامي كه اين نيازها برآورده نمي شوند ،كودك با يأس، ضعف  و احساس حقارت بزرگ مي شود و براي پذيرفته شدن ناگريز مي شود، راههاي ديگري را در خارج از محيط خانواده جستجو كندو آماده جذب د ر گروههايي مي شود كه شما بر آنها كنترل و اشراف نداريد وچه بسا ناهنجاري هاي اخلاقي و اجتماعي در آنها باشد ولي احساس نياز به پذيرفته شدن وي از اين طريق ارضا مي شود.

عزت نفس مثبت يعني اعتماد به نفس داشتن، يعني اينكه كودك مي داند كيست و مجبور نيست براي بدست آوردن

تاييد ديگران خود را با هر چيز يا هر كس انطباق دهد .آنها را به رفتن دانشگاه و كاركردن تشويق كنيد. هنگامي كه كودك احساس اطمينان و توانايي كندو تصويري از يك آينده رضايت بخش را در ذهن داشته با شد احتمال دردسر و گرفتاري وي و ناكامي در رسيدن به اهداف مورد نظر كاهش خواهد يافت.